Phòng vệ thương mại là xu hướng tất yếu của quá trình hội nhập

Thực hiện quy chế phối hợp giữa báo chí với cơ quan Nhà nước trong việc thực thi pháp luật, triển khai kế hoạch phát triển xã hội, giải quyết các vấn đề nổi cộm nhân dân quan tâm, ngày 19/11, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị Phổ biến thông tin về phòng vệ thương mại (PVTM) dành cho các cơ quan báo chí bằng hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tại Hà Nội và TP.HCM.

Điều tra áp dụng biện pháp PVTM gia tăng

Tại Hội nghị, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho hay, Việt Nam khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu đã và đang đối diện với ngày càng nhiều các chính sách phức tạp của nhiều quốc gia để bảo vệ chuỗi cung ứng của mình. Tuy nhiên, trong bối cảnh đặc biệt này, thay vì hợp tác đa phương trên diện rộng, Việt Nam đã có bước chuyển đổi cơ bản khi tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do với việc tập trung vào một số đối tác cụ thể cần quan tâm.

“Trước xu hướng mới, thời gian tới Bộ Công Thương cũng đã có chủ trương xây dựng các cách tiếp cận thị trường hợp lý hơn. Thay cho việc mở rộng về chiều rộng cần tập trung về chiều sâu từ các ngành, địa phương để tạo ra những cơ sở cho sự hội nhập có hiệu quả hơn. Thay vì việc đàm phán tham gia nhiều Hiệp định thương mại tư do nên, Việt Nam đang có cách nhìn phù hợp hơn khi tập trung vào một số lĩnh vực mang tính cốt lõi, cơ bản cũng như hết sức cân nhắc để quả trình hội nhập mang tính khôn ngoan, bảo vệ được lợi ích của đất nước mình”, ông Thái cho biết.

Ông Lê Triệu Dũng, Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công Thương) cũng khẳng định, trong bối cảnh khả năng tăng trưởng sản xuất và kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam gia tăng nhanh chóng, khả năng phải đối diện với nhiều vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp PVTM là không tránh khỏi.

“Chính vì thế, Cục PVTM nhận thấy đây là một vấn đề mới nhưng cực kì quan trọng liên quan nhiều đến năng lực pháp lý, năng lực tài chính, kế toán rất phức tạp nên hơn lúc nào hết Việt Nam cần nâng cao năng lực về PVTM để có thể đảm bảo hiệu quả tiến trình hội nhập nên cần sử dụng tốt các công cụ PVTM hợp pháp được tổ chức thương mại thế giới cho phép. Quá trình điều tra áp dụng PVTM cần khách quan, đảm bảo tất cả các ý kiến của các bên liên quan được tổng hợp, tính toán và cân nhắc cho đúng các quy định chi tiết của pháp luật trong nước và thế giới từ đó tránh lạm dụng đảm bảo hiệu quả của quá trình hội nhập”, ông Dũng nêu rõ.

Thông tin tại Hội nghị cho thấy, thống kê của WTO trong hơn 25 năm qua, các nước trên thế giới đã khởi xướng điều tra tổng cộng 6.300 vụ việc chống bán phá giá; 632 vụ việc chống trợ cấp; 400 vụ việc tự vệ. Trung bình mỗi năm là hơn 295 vụ và điều này chứng tỏ, trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế số lượng các vụ việc PVTM ngày càng gia tăng. Đặc biệt trong những năm gần đây, số lượng các vụ việc PVTM của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng.

Nếu ở giai đoạn 2005 – 2010 mới có 25 vụ việc thì trong giai đoạn từ 2011 – 2015 là 53 vụ. Đặc biệt giai đoạn 2016 -9/2021 đã tăng lên 109 vụ việc. Giai đoạn trước năm 2005 tổng số vụ việc khoảng 52 vụ nhưng tổng số vụ việc cho đến nay là 208 vụ. Số lượng các vụ việc chống lẩn tránh đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có dấu hiệu gia tăng, nhất là khi một số nước có hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam lại sử dụng nguyên liệu chính nhập khẩu từ một số khu vực đang bị áp dụng biện pháp PVTM như thép, nhôm...

Tăng cường phổ biến, cập nhật thông tin

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, vấn đề phòng vệ thương mại (PVTM) từ khi Việt Nam tham gia các Hiệp định thương mại đã có tác động mạnh đến quá trình sản xuất và xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Đây là hệ quả tất yếu của mỗi quốc gia trong quá trình mở cửa nền kinh tế và hội nhập với thị trường bên ngoài, gắn với những lợi ích cân bằng trong hội nhập kinh tế quốc tế. Để đảm bảo lợi ích của mình, các quốc gia trên thế giới hiện nay đều sử dụng công cụ PVTM.

Lý do chính khiến xu thế PVTM gia tăng đánh vào hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh là do kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng rất nhanh, nhờ tác động tích cực của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, các Hiệp định thương mại tự do. Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam đã tạo ra sức ép cạnh tranh rất lớn tại thị trường các nước nhập khẩu, đã khiến ngành sản xuất các nước này đề nghị chính phủ điều tra áp dụng các biện pháp PVTM.

Ở chiều ngược lại, mặc dù PVTM là nội dung tương đối mới đối với Việt Nam, song những năm gần đây, Việt Nam đã bắt đầu chủ động sử dụng công cụ PVTM, thiết lập môi trường cạnh tranh công bằng, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhiều ngành sản xuất trong nước. Tính đến tháng 11/2021, Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra 23 vụ việc PVTM, trong đó có 13 vụ việc chống bán phá giá, 1 vụ chống trợ cấp, 6 vụ tự vệ và 1 vụ chống lẩn tránh các biện pháp PVTM. Đối tượng bao gồm các sản phẩm như thép, kính nổi, dầu ăn, bột ngọt, phân bón DAP, nhôm, ván gỗ, đường mía …

“Các biện pháp PVTM có tác động nhiều mặt và lâu dài, không chỉ là những lợi ích trước mắt và xuất hiện ở cả chiều xuất khẩu và chiều nhập khẩu, nên trong thời gian vừa qua, các biện pháp PVTM nhận được sự quan tâm rất lớn của các cơ quan báo chí và các doanh nghiệp. Nắm bắt xu thế này, Bộ Công Thương đã có nhiều hoạt động cung cấp thông tin về PVTM cho các cơ quan báo chí, bởi đây là cầu nối giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp,và là kênh thông tin hữu hiệu trong công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách về PVTM để người dân và doanh nghiệp hiểu đúng hơn trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nêu rõ./.