Ngân hàng “say” trái phiếu Chính phủ: Mừng hay lo?

Mặc dù lãi suất trái phiếu Chính phủ các kỳ hạn giảm từ 1% - 1,3%/năm so với phiên đầu năm nhưng lượng tiền đổ vào kênh đầu tư này vẫn liên tục tăng. Các tổ chức tín dụng đã mua khoảng 83% lượng trái phiếu Chính phủ phát hành.

Các tổ chức tín dụng đã mua khoảng 83% lượng trái phiếu Chính phủ phát hành.

Bộ Tài chính vừa cho biết kế hoạch huy động Trái phiếu chính phủ (TPCP) trong quý II khoảng 80.000 đến 100.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, bộ này đánh giá diễn biến thị trường TPCP trong quý 2 sẽ xuất hiện một số yếu tố không thuận lợi như quý 1 do các Ngân hàng thương mại đẩy mạnh thực hiện các giải pháp đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. Chính vì vậy, nguồn vốn khả dụng để mua TPCP của các Ngân hàng thương mại sẽ giảm. Để đạt kế hoạch huy động số vốn trên, bộ Tài chính cho rằng sẽ phải phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để theo dõi chặt diễn biến thị trường, kịp thời có những giải pháp phù hợp.

Đến hết quý I, theo Bộ Tài chính, đã huy động được 83.014 tỉ đồng TPCP, bằng 35,8% kế hoạch cả năm. Số tiền này được dùng để phục vụ cho đầu tư phát triển tức là nhà nước sẽ đầu tư cho các dự án, công trình thiết yếu như cầu đường, bệnh viện, trường học... Còn về cơ cấu số vốn huy động TPCP, nhiều năm nay, trên 80% tổng số vốn TPCP được các ngân hàng thương mại mua.

Theo chuyên gia tài chính ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, TPCP hay tín phiếu của NHNN cũng là kênh đầu tư tốt, có tính thanh khoản cao, bất cứ lúc nào cần tiền mặt có thể bán trên thị trường để đổi lấy tiền mặt. Thứ hai là hệ số rủi ro của TPCP, tín phiếu ngân hàng là bằng 0 trên thị trường nội địa. Cùng với đó, lại có một lợi nhuận tốt cùng với lãi suất trên danh nghĩa hơn 7% thì cũng là nguồn sinh lời tốt.

Tuy nhiên, cũng theo ông Nguyễn Trí Hiếu, nếu các NH huy động vốn dân chúng mà đổ tiền vào TPCP thì trong chừng mực nào đó chấp nhận được nhưng về lâu dài thì không đúng chức năng của NHTM (huy động vốn và đẩy tiền đó cho nền kinh tế). Còn nếu chúng ta mua TPCP quá nhiều thì có nghĩa là tài trợ cho ngân sách. Các NHTM không có nhiệm vụ tài trợ cho ngân sách CP (CP có thuế và các công cụ của mình để tài trợ cho chính mình). Các NH đổ vào TPCP quá nhiều trong một thời gian quá dài sẽ lấy đi nguồn lực đáng lý ra phải đổ ra nền kinh tế để đầu tư sản xuất kinh doanh.

Với tỷ lệ TPCP được các NHTM mua vào như hiện nay (chiếm trên 80%) theo ông Nguyễn Trí Hiếu là “rất cao”. “Mức độ bình thường là bao giờ các NH cũng phải giữ một lượng tiền TPCP trong ngân hàng để giữ thanh khoản, thường vào khoảng 10-15%, tối đa là 20% trên tổng tài sản. Mong rằng, các NHTM thời gian tới phải tìm được đầu ra tốt hơn, đổ tiền vào nền kinh tế, sản xuất kinh doanh.” – ông Hiếu nhấn mạnh.

Còn theo cách nhìn của chuyên gia kinh tế Trần Bạt, trái phiếu là chỗ “nghỉ ngơi”  của các nhà kinh doanh và ví TPCP giống như một loại đồ cổ khi nhà đầu tư có tiền mà không biết làm gì thì mua nó. Chính phủ bán trái phiếu để thu tiền mặt phân bố ngân sách, đồng thời cũng để chống lạm phát. Người ta bỏ tiền ra mua trái phiếu để ôm tài sản của chính phủ bằng một tờ giấy, còn chính phủ thì có tiền để đỡ phải in tiền thêm, để giảm nguy cơ lạm phát. “Đây chính là cái vòng để giải quyết sự cố chứ không phải giải quyết vấn đề phát triển” – ông Trần Bạt nói.

Mặc dù lãi suất TPCP đang ở mức thấp kỷ lục, tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia thì trong bối cảnh thanh khoản dư thừa, huy động vốn bằng VND vẫn tiếp tục tăng mạnh trong khi ngân hàng không muốn đẩy mạnh tín dụng bằng mọi giá, thiếu khách hàng vay đáng tin cậy thì TPCP vẫn là kênh đầu tư an toàn hiện nay. Lãi suất TPCP giảm sâu là hệ quả tất yếu khi thanh khoản của hệ thống ngân hàng đang ngày càng một dồi dào nhưng tín dụng vẫn đang có mức tăng trưởng âm.