Thuế, phí vẫn là thủ tục hành chính phiền hà nhất với doanh nghiệp

Tại lễ công bố Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2022 sáng 11/4, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh, điểm số và thứ hạng là một nội dung nổi bật trong báo cáo hàng năm, nhưng đóng góp quan trọng nhất của PCI là cung cấp một bức tranh toàn cảnh về thực trạng cũng như xu hướng của các khía cạnh điều hành kinh tế cấp tỉnh. Báo cáo PCI 2022 cũng nêu bật 6 xu hướng đáng chú ý về chất lượng điều hành cấp tỉnh.

Theo đại diện VCCI, điểm tích cực ghi nhận được từ kết quả PCI 2022 đó là chất lượng điều hành cấp tỉnh tiếp tục có sự cải thiện theo thời gian. Điểm trung vị PCI 2022 đạt 65,22 điểm, tiếp tục tăng năm thứ 6 liên tiếp.

Chất lượng giải quyết thủ tục hành chính nói chung có chuyển biến tích cực khi giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí tuân thủ quy định pháp luật, song cũng phản ánh thủ tục hành chính tại những lĩnh vực “nhạy cảm” vẫn còn nhiều khó khăn.

Đáng chú ý, tỷ lệ doanh nghiệp cho biết có trả chi phí không chính thức cho cán bộ thuế gia tăng đến mức đáng quan ngại, từ 33,8% của năm 2021 lên 54,5% trong năm 2022.

Báo cáo PCI 2022 nêu rõ, các lĩnh vực thủ tục hành chính phiền hà nhất theo cảm nhận của doanh nghiệp là thuế, phí (35% lượt doanh nghiệp lựa chọn), giải phóng mặt bằng (29%), bảo hiểm xã hội (20%), phòng cháy chữa cháy (13%) và xây dựng (13%).

Trong số các thủ tục hành chính thuế, số doanh nghiệp cho hay gặp vướng mắc tại khâu quyết toán thuế chiếm tỷ lệ lớn nhất và lên tới 49%. Tiếp đến là khâu đề nghị miễn, giảm thuế (29%) và hoàn thuế (21%).

Báo cáo còn chỉ ra tình trạng phiền hà về thuế, phí không chỉ đến từ những khó khăn về tuân thủ mà còn từ các hoạt động quản lý chuyên ngành khác. Số giờ bình quân mỗi cuộc thanh tra, kiểm tra về thuế trong năm 2022 là 9 giờ và tăng so với kết quả năm 2021 và 2020 (lần lượt là 5 giờ và 8 giờ).

Đáng chú ý, có đến 53,8% doanh nghiệp chia sẻ rằng “thỏa thuận về các khoản thuế phải nộp với cán bộ thuế là công việc quan trọng trong kinh doanh,” trong khi tỷ lệ này của năm 2021 là 47,6%.

Theo ông Phạm Tấn Công, chất lượng thực thi chính sách ở cấp sở ngành và cấp huyện còn nhiều không gian để cải thiện. Nếu như năm 2021, khoảng 31,9% doanh nghiệp đánh giá "các sở ngành không thực hiện đúng chủ trương, chính sách của lãnh đạo tỉnh, thành phố" thì giá trị này đã tăng lên mức 45,2% trong năm 2022.

Việc cải thiện tính minh bạch có những chuyển biến tích cực, đặc biệt là với các loại tài liệu quy hoạch. Ông Công cho biết, dù vẫn chưa đạt đến mức độ "dễ dàng" tiếp cận với số đông doanh nghiệp nhưng xu hướng theo thời gian cho thấy những trở ngại đang dần được gỡ bỏ với doanh nghiệp khi tiếp cận các loại thông tin, tài liệu này.

Theo đó, những tài liệu khó tiếp cận nhất với doanh nghiệp lần lượt là bản đồ và các quy hoạch sử dụng đất, các kế hoạch đầu tư công, chính sách ưu đãi đầu tư của địa phương và kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng mới. Đây đều là các loại thông tin tài liệu phải công khai theo quy định nhưng trên thực tế hầu như chưa được cung cấp một cách đầy đủ, rõ ràng bởi các địa phương.

Bên cạnh đó, Chủ tịch VCCI cũng nhấn mạnh, tiếp cận đất đai vẫn đang là điểm nghẽn lớn với nhiều doanh nghiệp và là nguyên nhân khiến nhiều kế hoạch kinh doanh bị hủy bỏ hoặc trì hoãn. Vấn đề các doanh nghiệp cần tiếp tục tháo gỡ là tình trạng ách tắc, thời gian giải quyết hồ sơ về đất đai thường xuyên kéo dài hơn so với quy định.

Cụ thể, thời gian giải quyết hồ sơ đất đai dài hơn so với quy định là vướng mắc mà nhiều doanh nghiệp gặp phải nhất (60,81%). Những vướng mắc phổ biến khác gồm tình trạng mất nhiều thời gian để xác định giá trị quyền sử dụng đất (30,02%), quy trình giải quyết hồ sơ đất đai không đúng so với quy định (29,31%), hoặc không nhận được hướng dẫn đầy đủ từ cán bộ giải quyết thủ tục hành chính (29,15%).

Mặt khác, tình trạng trả chi phí không chính thức mặc dù duy trì xu hướng giảm, song vẫn có tới 42,6% doanh nghiệp cho biết đang phải chi trả các “chi phí” này trong quá trình hoạt động kinh doanh.

Một dấu hiệu đáng lo ngại xuất hiện khi báo cáo năm nay cho biết 71,7% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết các thủ tục cho doanh nghiệp là phổ biến,” trong khi tỷ lệ này trong năm 2021 là 57,4%.

Tuy nhiên, Chủ tịch VCCI cho rằng, dù còn những điểm chưa được như kỳ vọng nhưng nhìn nhận cả một quá trình dài hạn thì cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh thực sự là một trong những ưu tiên chính sách quan trọng và nhất quán của ba nhiệm kỳ Chính phủ gần đây.

"Định hướng của Chính phủ hiện nay là tiếp tục đẩy mạnh cải cách thể chế, tháo gỡ các rào cản về quy định pháp luật để khơi thông các nguồn lực phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp. Chính phủ, các bộ ngành và địa phương ngày càng quan tâm đến việc rà soát, loại bỏ các chồng chéo của hệ thống pháp luật, tháo gỡ các rào cản về điều kiện kinh doanh, hài hòa hóa các quy định phù hợp với thông lệ quốc tế," ông Phạm Tấn công nhấn mạnh./.