Tuyến đường sắt đô thị Văn Cao - Hòa Lạc hơn 65.000 tỷ sẽ dùng công nghệ gì?

Học tập mô hình của Malaysia

Vừa qua, UBND TP. Hà Nội trình Chính phủ thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt đô thị tuyến số 5, Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc.

Theo đó, tuyến đường sắt này dài 39 km với 21 nhà ga (tăng 4 ga so với quy hoạch được phê duyệt). Tổng mức đầu tư dự kiến 65.404 tỷ đồng.

Theo đại diện Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, với tuyến metro số 5 này, UBND TP. Hà Nội đề xuất áp dụng hình thức đối tác thực hiện dự án PDP (học tập theo mô hình của Malaysia) để đảm bảo có thể triển khai xây dựng toàn bộ tuyến 39km trên trong giai đoạn từ năm 2021 đến 2025.

Theo mô hình trên, quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư lựa chọn một nhà thầu có kinh nghiệm và năng lực quản lý triển khai thực hiện dự án theo hình thức đối tác thực hiện dự án PDP (Project Delivery Partner, là đầu mối duy nhất chịu trách nhiệm và chịu toàn bộ rủi ro để thực hiện dự án).

Đối tác PDP chịu trách nhiệm toàn diện trong việc tổ chức thực hiện dự án từ khi thiết kế đến khi hoàn thành dự án đưa vào khai thác. Đối tác PDP cũng thực hiện chức năng nhiệm vụ như một tư vấn quản lý thực hiện dự án, đồng thời như một tổng thầu EPC.

Dự án được đầu tư theo hình thức đầu tư công, với nguồn vốn huy động từ 5 nguồn khác nhau: vốn đầu tư công và tiết kiệm chi trong giai đoạn 2021-2025 dự kiến 15.000 tỷ đồng; từ cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp khoảng 18.000-20.000 tỷ đồng; từ đấu giá một số khu đất dự kiến 15.000 tỷ; từ phát hành trái phiếu dự kiến 10.000 tỷ đồng; vốn vay tổ chức tài chính trong và ngoài nước phần kinh phí còn lại (6.900 tỷ đồng).

“Tổng mức đầu tư trên chỉ là dự kiến, sau khi báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được thông qua chủ trương, đơn vị được giao lập báo cáo nghiên cứu khả thi sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức lập, trình thẩm định theo đúng quy định của pháp luật hiện hành”, nội dung tờ trình nêu.

Về thời gian thực hiện, theo Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, dự kiến trong năm 2020 hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi trình Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định, trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư. Triển khai các bước tiếp theo trong 5 năm, đến cuối năm 2025 vận hành thử và bàn giao dự án.

Được biết, Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) là nhà thầu lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt đô thị tuyến số 5 của Hà Nội.

Dự án đường sắt đô thị tuyến số 5 của Hà Nội có cấu trúc đường đôi, kết hợp đi ngầm, đi trên cao và đi trên mặt đất (6,5km đi ngầm, 2km đi cao và 29,93 đi trên mặt đất), với 21 ga (6 ga ngầm, 14 ga trên mặt đất và 1 ga trên cao). Tuyến có 2 Depot (khu điều hành chạy tàu, bãi đỗ và sửa chữa, bảo dưỡng tàu...) được bố trí tại xã Sơn Đồng (huyện Hoài Đức, diện tích khoảng 18 ha) và xã Yên Bình (huyện Thạch Thất, diện tích khoảng 6,9 ha).

Đoàn tàu của tuyến Văn Cao - Hòa Lạc là tàu điện có 4 toa cho giai đoạn năm 2025-2040 và 6 toa cho giai đoạn từ năm 2050 trở về sau. Tàu được đề xuất có tải trọng trục 15-16 tấn, tốc độ thiết kế tối đa 120km/h (riêng trong đoạn hầm là 90km/h).

Đáng chú ý, theo phương án thiết kế sơ bộ, điện năng dùng cho đoàn tàu là nguồn điện một chiều 1.500 DCV/tiếp điện trên cao. Tuy nhiên, nội dung tờ trình thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án cũng nêu, trong bước triển khai tiếp theo, sẽ nghiên cứu thêm phương thức tiếp điện sức kéo 750VDC/tiếp điện ray thứ 3 để phân tích đánh giá và lựa chọn đảm bảo tính đồng bộ, khả năng kết nối và nâng cao hiệu quả dự án.

Được biết, tuyến đường sắt Nhổn - ga Hà Nội và Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) đang được xây dựng được thiết kế sử dụng nguồn điện một chiều 750VDC/tiếp điện ray thứ ba; còn tuyến Bến Thành - Suối Tiên (TP.HCM) sử dụng nguồn điện 1.500VDC/tiếp điện trên cao.

Như vậy, trường hợp tuyến Văn Cao - Hòa Lạc dùng nguồn điện, phương thức cấp điện như theo đề xuất trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi (1.500VDC) sẽ giống với tuyến Bến Thành - Suối Tiên và khác với tuyến Nhổn - ga Hà Nội, Cát Linh – Hà Đông.

Theo đại diện Cục Đường sắt Việt Nam, một số nghiên cứu cho thấy, phương thức cấp điện đường sắt đô thị dùng điện 1.500VDC và 750VDC có những ưu, nhược điểm khác nhau, liên quan đến suất đầu tư và tuổi thọ. Chẳng hạn, dùng điện 1.500VDC có giá thành xây dựng thấp (không bao gồm đầu tư cáp điện), tổn hao điện thấp nhưng giá thành khai thác cao, tuổi thọ sử dụng thiết bị (mạng kéo dẫn) 10-15 năm. Còn dùng điện 750VDC có giá thành xây dựng cao, tổn hao điện lớn, nhưng giá thành khai thác thấp, tuổi thọ sử dụng đến 50 năm.

Cần lấy đường sắt Cát Linh - Hà Đông làm bài học đầu tư

Ngay khi có thông tin về đề xuất của TP Hà Nội về xấy dựng tuyến metro số 5 (Hà Nội), tuyến Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc (dài gần 40 km, đầu tư khoảng 65.400 tỷ) khởi công năm 2022, hoàn thành năm 2026. Nhiều ý kiến lo ngại, liệu tuyến metro số này có lặp lại "kịch bản" đường sắt Cát Linh - Hà Đông?

Theo đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa, Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội chuyên trách đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa XIV cho rằng, dự án metro số 5 tuyến Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc hiện nay mới là chủ trương của Hà Nội. Quan trọng là Chính phủ, Thủ tướng, Quốc hội có đồng ý với dự án hay không. Bởi số tiền đầu tư hơn 65.000 tỷ là con số không nhỏ và phải được quốc hội thông qua.

“Đây là dự án rất lớn chứ không phải là một dự án nhỏ. Do đó, cần phải có sự cân nhắc rất thận trọng, kỹ càng. Trong điều kiện Việt Nam đang khó khăn về kinh tế do dịch bệnh Covid-19 khiến chúng ta phải đặt câu hỏi: Có cần thiết thực hiện dự án này ở thời điểm hiện nay hay không?”, Đại biểu Phạm Văn Hòa nêu ý kiến.

Đại biểu Phạm Văn Hòa nhắc đến tuyến đường sắt Cát Linh – Hà Đông và cho rằng đã quá nhiều điều vỡ lẽ từ dự án này khi đem lại những hệ lụy, tồn tại lớn cũng như dư âm khiến người dân Hà Nội không hài lòng về cách làm của chủ đầu tư và cách làm của đơn vị thi công.

“Cho nên việc đề xuất thêm dự án mới - tuyến metro số 5 ở Hà Nội đến thời điểm này chỉ người dân Hà Nội và chính quyền Hà Nội mới biết cụ thể rõ ràng việc xây dựng tuyến đường này sẽ mang lại hiệu quả thế nào. Tất nhiên, chủ đầu tư dự án phải đề xuất để Thủ tướng Chính phủ và Quốc hội xem xét”, ông Hòa nói.

Ông Hòa cho rằng, TP Hà Nội thì phải phát triển cho xứng tầm, bởi Hà Nội là đầu tàu của miền Bắc, trung tâm văn hóa kinh tế chính trị giống như TP HCM là trung tâm của miền Nam nên việc đầu tư là cần thiết trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, đầu tư lĩnh vực nào trước, lĩnh vực nào sau mang lại hiệu quả cho kinh tế, chính trị, văn hòa xã hội và đời sống nhân dân thì phải cân nhắc, tính toán và cân nhắc kỹ./.