Việt Nam tăng cường hợp tác kinh tế với Trung Đông-Bắc Phi

Diễn đàn do Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với các Bộ, Ngành liên quan tổ chức.

Đây là lần đầu tiên một sự kiện có quy mô lớn về thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các nước khu vực Trung Đông – Bắc Phi được tổ chức tại Việt Nam.

Quan hệ Việt Nam với Trung Đông-Bắc Phi là quan hệ truyền thống

Trung Đông-Bắc Phi là khu vực rộng lớn, trải dài từ Iran, qua Vịnh Ba Tư, bán đảo Arab, ờ Đông Địa Trung Hải, tới Tây Bắc Phi và bờ Nam Địa Trung Hải, nằm án ngữ ba châu lục Á-Âu-Phi.

Đây là khu vực giàu tài nguyên khoáng sản, nhất là về dầu lửa và khí đốt (chiếm 60% trữ lượng dầu thế giới; 45% trữ lượng khí đốt thế giới). Khu vực này còn là một thị trường lớn với hơn 520 triệu dân, nhiều nước có tiềm năng về kinh tế, nguồn dự trữ ngoại tệ dồi dào, có nhu cầu hàng hóa đa dạng và phù hợp với cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam.

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trong chuyến thăm Algeria năm 2010 (Ảnh: TTXVN)

Mặc dù cách xa nhau về địa lý, song Việt Nam và các quốc gia Trung Đông-Bắc Phi từ lâu đã có mối quan hệ hợp tác và hữu nghị truyền thống, được thử thách và vun đắp qua nhiều giai đoạn phát triển thăng trầm của lịch sử. Với nền tảng vững chắc đó, quan hệ giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực trong những năm qua đã có nhiều phát triển đáng ghi nhận.

Năm 1958, Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Chính phủ lâm thời Algeria. Cùng trong năm 1958, phái đoàn Chính phủ lâm thời Cộng hòa Algeria và phái đoàn Quân đội giải phóng dân tộc Algeria thăm hữu nghị chính thức Việt Nam và được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp. Năm 1974, Tổng thống Algeria Houari Boumédienne đã sang thăm Việt Nam bày tỏ đoàn kết, ủng hộ cách mạng Việt Nam. Cùng năm đó, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm Algeria.

Tháng 3/1961, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với Morocco, nước đầu tiên Việt Nam có quan hệ cấp Nhà nước ở khu vực. Sau đó Việt Nam tiếp tục thiết lập quan hệ ngoại giao với nhiều nước khu vực Trung Đông-Bắc Phi như Algeria (1962), Syria (1966); Iraq (1968), Iran (1973), Oman (1992), Israel, các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, Qatar (1993), Benin (1999)…

Trọng tâm của quan hệ giữa Việt Nam và khu vực Trung Đông-Bắc Phi trước kia với mục đích đoàn kết và ủng hộ lẫn nhau vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, sau này chú trọng phát triển ở hợp tác ở lĩnh vực kinh tế-thương mại.

Phát triển lĩnh vực chính trị và thương mại

Từ đầu thập kỷ 1990 trở lại đây, việc trao đổi các chuyến thăm cấp cao giữa hai bên được tiến hành thường xuyên. Về phía Việt Nam, nổi bật là các chuyến thăm của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Võ Chí Công thăm Algeria (1990); Chủ tịch nước Lê Đức Anh thăm Iran (1994), Kuwait và Syria (1995); Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình thăm Algeria (1994, 1998); Chủ tịch nước Trần Đức Lương thăm Algeria (1999), thăm Iran (2002); Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải thăm Morocco (2004); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An thăm Algeria, Morocco và Tunisia(2005); Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thăm Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, Kuwait và Qatar (2009); Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thăm Saudi Arabia, Tunisia và Algeria (2010)…

Bộ trưởng Tài chính Saudi Arabia Ibrahim hội kiến với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trong chuyến thăm Việt Nam (Ảnh: TTXVN)

Về phía các nước trong khu vực Trung Đông-Bắc Phi, phải kể đến các chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Algeria Zeroual (1996) và Abdel Aziz Bouteflika (2000); Tổng thống Sudan Oman Hassan Al Bashir (1995); Tổng thống Iran A.H.Rafsanjani (1995) và Mahmoud Ahmadinejad (2012); Chủ tịch Quốc hội Iran Akbar Nateq (1998); Thủ tướng Kuwait Nasser Al Mohammed Bin Rashid AlMakhtoum (2007); các chuyến thăm của Chủ tịch PLO Yasser Arafat (lần cuối cùng năm 2001); Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas; Thủ tướng Morocco Abbas El Fassi(2008); Tổng thống Israel Shimon Peres (2011);  Thủ tướng Qatar Hamas Bin Jasim Bin Jaber Al Thani (2008), Quốc vương Qatar Hamas Bin Khalifa Al Thani (2012)…

Nhiều nước Trung Đông-Bắc Phi đã ủng hộ Việt Nam gia nhập WTO (2007), ứng cử làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc nhiệm kỳ 2008-2009…

Việt Nam đã ký nhiều thỏa thuận hợp tác với các nước Trung Đông-Bắc Phi, trong đó đã thiết lập 14 cơ chế Ủy ban hỗn hợp/Ủy ban hợp tác liên Chính phủ và 12 cơ chế tham khảo chính trị với Bộ Ngoại giao các nước khu vực.

Về quan hệ kinh tế giữa Việt Nam với các nước trong khu vực tăng trưởng mạnh. Kim ngạch thương mại hai chiều tăng từ 889 triệu USD năm 2002 lên 7,4 tỷ năm 2012, trong đó các đối tác lớn nhất là Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ, Kuwait…

Trong lĩnh vực đầu tư, một số quốc gia vùng Vịnh đang tích cực tham gia vào nhiều dự án đầu tư tại Việt Nam như khu Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn (Kuwait), Tổ hợp hóa dầu Long Sơn (Qatar), Khách sạn Hạ Long Star, Cảng container Hiệp Phước tại Thành phố Hồ Chí Minh (UAE), Nhà máy thép tiền chế Zamil Steel (Saudi Arabia)...

Một số doanh nghiệp Việt Nam cũng đã triển khai các dự án đầu tư ở khu vực, trong đó đáng chú ý có dự án thăm dò và khai thác dầu khí của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam tại Algeria với tổng số vốn trên 200 triệu USD. Trong lĩnh vực lao động, Việt Nam hiện có trên 26.000 lao động đang làm việc tại một số nước trong khu vực.

Trên cơ sở mối quan hệ tốt đẹp đó, Diễn đàn đàn hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các đối tác Trung Đông-Bắc Phi là một trong những sự kiện kinh tế đối ngoại quan trọng của Việt Nam trong năm 2013.

Diễn đàn thể hiện sự quan tâm, nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế giữa Việt Nam – Trung Đông – Bắc Phi vì sự phát triển và thịnh vượng chung.

Diễn đàn lần này là nơi các nhà hoạch định chính sách của hai bên có thể gặp gỡ, trao đổi, xác định phương hướng, lĩnh vực hợp tác kinh tế ưu tiên và đề ra các chủ trương, biện pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam và các nước Trung Đông - Bắc Phi.

Dự án lọc dầu Nghi Sơn, biểu tượng hợp tác giữa Việt Nam và Kuwait (Ảnh: Nhật Bắc)

Bên cạnh đó, Diễn đàn được tổ chức nhằm giới thiệu với các nước Trung Đông-Bắc Phi chính sách kinh tế và các cơ hội hợp tác đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam; đồng thời giúp các Bộ, ngành, doanh nghiệp ta tìm hiểu chính sách kinh doanh, đầu tư, lao động… của các đối tác tại khu vực, qua đó nâng cao hiệu quả hợp tác kinh tế với khu vực. 

Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp hai bên tiếp xúc, thiết lập các quan hệ đối tác cũng như ký kết các thoả thuận, hợp tác kinh doanh cụ thể. Thành công của Diễn đàn sẽ tạo bước đột phá, thúc đẩy quan hệ hợp tác hữu nghị giữa Việt Nam với các nước Trung Đông-Bắc Phi tiếp tục phát triển mạnh, nhất là kinh tế - thương mại - đầu tư.

Trong thời gian diễn ra Diễn đàn sẽ có các cuộc cuộc gặp, tiếp xúc song phương của các đoàn các nước với các địa phương, Bộ, ngành của Việt Nam. Bên cạnh đó, các đoàn doanh nghiệp Trung Đông-Bắc Phi sẽ thăm quan các cơ sở kinh tế của Việt Nam theo đăng ký với Ban Tổ chức; gặp gỡ giữa doanh nghiệp hai bên, triển lãm doanh nghiệp Việt Nam và Trung Đông-Bắc Phi nhằm quảng bá hình ảnh đất nước, giới thiệu hàng hóa, dịch vụ và tìm kiếm đối tác hợp tác kinh doanh và đầu tư./.