Kinh tế tư nhân vẫn chưa bứt phá như kỳ vọng

Năm 1986, khi Việt Nam bắt đầu công cuộc đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân còn bị xem là “yếu tố cần cải tạo”, đối lập với mô hình Nhà nước. Nhưng theo thời gian, tư duy thay đổi. Đến năm 2011, tư nhân được xem là một trong những động lực tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Năm 2017, được nâng tầm thành “động lực quan trọng”, và đến tháng 5/2025, thông qua Nghị quyết 68-NQ/TW, khu vực này chính thức được xác định là “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.

Hiện nay, khu vực tư nhân đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách Nhà nước, tạo ra trên 40 triệu việc làm và gần 60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Nhưng theo báo cáo từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong 5 tháng đầu năm 2025, có gần 111.800 doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động, trong khi có 111.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Phía sau những con số này phản ánh thực tế đáng lo về môi trường kinh doanh Việt Nam vẫn thiếu ổn định và chưa đủ sức hấp dẫn.

Trong khi đó, dù Việt Nam đã tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA), nhưng hầu như chỉ mới doanh nghiệp FDI tận dụng được những lợi thế này. Các doanh nghiệp tư nhân trong nước vẫn manh mún, thiếu liên kết, gần như vắng bóng trong chuỗi giá trị toàn cầu. Điều này cho thấy, kinh tế tư nhân vẫn chưa phát triển như kỳ vọng.

Dù đã có bước tiến lớn về mặt tư duy, hệ thống chính sách và cơ chế hỗ trợ nhưng vẫn chưa đủ mạnh để nâng đỡ kinh tế tư nhân Việt Nam bứt phá. Bởi thủ tục hành chính còn rườm rà, tiếp cận vốn, đất đai còn khó khăn. Nhiều doanh nghiệp vẫn bị làm khó bởi thanh tra, quản lý chồng chéo.

Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, phần lớn doanh nghiệp tư nhân thuộc nhóm siêu nhỏ, nhỏ và vừa, với tiềm lực tài chính yếu, trình độ quản trị hạn chế, phần lớn có năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo thấp; năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh chưa cao; tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược, thiếu kết nối với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn, công nghệ, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ đối với doanh nghiệp tư nhân Việt Nam chưa thực sự hiệu quả và khó tiếp cận; chi phí kinh doanh còn cao.

Doanh nghiệp tư nhân cần thay đổi tư duy

Nghị quyết 68-NQ/TW do Tổng Bí thư Tô Lâm ký đầu tháng 5/2025 đặt mục tiêu khắc phục các điểm nghẽn đó. Riêng Hà Nội đã đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế tư nhân đóng góp 55–60% GRDP, 70% doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số toàn diện, và ít nhất 50% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo.

Nhưng để hiện thực hóa những mục tiêu đó, không thể thiếu vai trò kiến tạo của Nhà nước và nỗ lực đổi mới từ chính doanh nghiệp. Nhà nước cần chuyển từ quản lý sang hỗ trợ, từ can thiệp sang kiến tạo, từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Đồng thời, đầu tư mạnh vào những lĩnh vực nền tảng như hạ tầng, năng lượng, công nghiệp nền tảng, nơi doanh nghiệp tư nhân chưa thể tự đầu tư.

Nhiều chuyên gia nhận định, Nghị quyết 68-NQ/TW được kỳ vọng sẽ tạo cú hích thể chế giúp kinh tế tư nhân bứt phá. Tuy nhiên, chính sách dù có cởi mở đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả nếu bản thân doanh nghiệp không chủ động thay đổi. Thực tế suốt nhiều năm qua, khu vực tư nhân vẫn bị chi phối bởi mô hình gia đình trị, quản trị cảm tính, tư duy ngắn hạn và thiếu đổi mới. Vì vậy, để tận dụng “cơ hội vàng” này, doanh nghiệp tư nhân cần chuyển mình mạnh mẽ, hướng đến quản trị hiện đại và chiến lược phát triển dài hạn.

Theo luật sư Nguyễn Đức Hùng, Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên: Để kinh tế tư nhân Việt Nam thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, bên cạnh sự hỗ trợ, tạo điều kiện về chính sách và pháp luật của Nhà nước thì bản thân các doanh nghiệp, doanh nhân cũng phải tự thay đổi, xóa bỏ các tư duy kinh doanh cũ kỹ và quản trị lạc hậu, thiếu tầm nhìn chiến lược dài hạn và bài bản. Các doanh nghiệp tư nhân phải năng động và sáng tạo, liên tục học hỏi kinh nghiệm và cách thức quản trị, kinh doanh chuyên nghiệp và hiệu quả, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Từ đó, không ngừng mở rộng năng lực và quy mô sản xuất, kinh doanh, nâng cao sức mạnh cạnh tranh, để không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn vươn ra khu vực và thế giới.

Còn PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, nếu biết cách giải phóng nguồn lực, định vị lại vai trò Nhà nước và nâng cấp nội lực doanh nghiệp tư nhân, kinh tế tư nhân Việt Nam hoàn toàn có thể bước vào kỷ nguyên tăng trưởng dựa trên sức mạnh nội sinh, không còn phụ thuộc vào FDI hay tài nguyên.

Như vậy, muốn kinh tế tư nhân trở thành động lực thật sự, không chỉ cần chính sách cởi mở mà còn phải thay đổi tư duy cũ. Có như thế, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam sẽ không bỏ lỡ cơ hội vàng để vươn mình làm chủ cuộc chơi.

Triển khai hiệu quả chính sách tài khóa hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân

VOV.VN - Nội dung được bàn luận với sự tham gia của ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội; Chuyên gia kinh tế Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Công ty nghiên cứu kinh tế Economica Việt Nam và ông Hồ Trung Dũng, Tổng giám đốc Công ty CP NetZero Việt Nam.

Kinh tế tư nhân - Động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia

VOV.VN - Làm sao để khơi dậy tinh thần làm giàu chính đáng, xây dựng doanh nghiệp Việt Nam lớn mạnh, bền vững và hội nhập là những nội dung được trao đổi với PGS.TS Phạm Thị Hồng Điệp, Phó trưởng Khoa Kinh tế Chính trị, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.

Phát triển các kênh huy động vốn để tạo sức bật cho kinh tế tư nhân

VOV.VN - Việc huy động vốn hiệu quả từ các nguồn lực tài chính cả ngắn hạn lẫn dài hạn, chính là nền tảng để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững.