Tình trạng mẹ và con thiếu kẽm ở mức báo động

Theo thông tin công bố tại cuộc họp báo nhân Ngày vi chất dinh dưỡng (sẽ diễn ra ngày 1&2/6/2017) của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tình trạng cả mẹ và con đang thiếu kẽm ở mức báo động, khiến nhiều trẻ chậm phát triển và kém thông minh.

Trên thực tế, các phòng khám của Viện Dinh dưỡng cũng gặp nhiều trẻ đến khám thiếu kẽm dẫn tới tình trạng biếng ăn. Ngoài biếng ăn, kẽm cũng liên quan đến vấn đề rối loạn giấc ngủ của các bé. Thiếu kẽm trẻ thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc, hay giật mình, ngủ không sâu.

Tình trạng mẹ và con đang thiếu kẽm ở mức báo động

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cứ 10 trẻ dưới 5 tuổi có đến 7 trẻ thiếu kẽm và 10 bà mẹ có thai đến 8 người bị thiếu vi chất quan trọng này. Tỷ lệ thiếu kẽm ở phụ nữ có thai là 80,3%, phụ nữ tuổi sinh đẻ 63,6% và trẻ em dưới 5 tuổi là 69,4%.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, nguyên nhân dẫn đến thiếu kẽm là do khẩu phần ăn của người dân chưa cung cấp đủ nhu cầu cơ thể. Đặc biệt, thiếu kẽm thường gây ra những hậu quả rất âm thầm, không đặc trưng nên thường chỉ biết đến sau khi chủ động thực hiện xét nghiệm huyết thanh.

Kẽm đóng vai trò như thế nào đối với cơ thể? Thiếu kẽm sức khỏe của chúng ta sẽ nguy hiểm ra sao? Lý giải điều này, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm, Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho rằng: kẽm là một vi chất dinh dưỡng rất cần cho quá trình tăng trưởng, tăng cường khả năng miễn dịch, hạn chế mắc các bệnh nhiễm khuẩn (tiêu chảy, viêm đường hô hấp…). Thiếu kẽm còn làm tăng biến chứng trong thời kỳ thai nghén, cản trở sự phát triển trí lực và thể lực ở trẻ em.

BS Lâm nhấn mạnh: “Thiếu kẽm, sự chuyển hóa của các tế bào vị giác bị ảnh hưởng, gây biếng ăn do rối loạn vị giác. Nếu thiếu kẽm cơ thể sẽ chậm và ngừng phát triển, sự phân chia tế bào sẽ khó xảy ra nên ảnh hưởng trầm trọng đến sự tăng trưởng. Trẻ em thiếu kẽm thường biếng ăn, còi cọc và chậm lớn”.

Bên cạnh tình trạng thiếu kẽm, BS Lâm cũng rất lo ngại về tỷ lệ thiếu vitamin A trong cộng đồng. Theo con số đưa ra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em dưới 5 tuổi là 13%, ở một số địa phương miền núi, tỷ lệ này lên tới 16,1%.

Một trong những nguyên nhân quan trọng là do bữa ăn hàng ngày của trẻ (dưới 5 tuổi) mới chỉ đáp ứng được 65% nhu cầu vitamin A; 34,8% bà mẹ có vitamin A trong sữa mẹ thấp do bữa ăn hàng ngày chưa đáp ứng được nhu cầu cơ thể.

Dấu hiệu nhận biết khi cơ thể bị thiếu kẽm

Các chuyên gia dinh dưỡng Viện Dinh dưỡng Quốc gia lo lắng kẽm thiếu nhiều nhưng chưa trở thành chương trình can thiệp cộng đồng rộng rãi trên thế giới và Việt Nam.

Dấu hiệu thiếu kẽm thường gặp là ăn không ngon, vị giác bất thường, rụng tóc, tiêu chảy kéo dài, thương tổn ở da và mắt, chậm lớn, cơ quan sinh dục chậm trưởng thành và bất lực.

Thiếu kẽm cũng gây ra sụt cân, thiếu máu, chậm lành vết thương và kém minh mẫn. Một số người xơ gan bị thiếu kẽm do không giữ được kẽm.

Kẽm đóng vai trò quan trọng để làm giảm mụn trứng cá, bệnh vẩy nến, ngăn ngừa ung thư tuyến tiền liệt, ngăn ngừa ung thư, duy trì mức hormone, điều trị cảm lạnh thông thường, chữa lành vết thương và thúc đẩy tăng trưởng khỏe mạnh ở trẻ. Thiếu kẽm dẫn đến nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. 

Kẽm đóng một vai trò quan trọng trong việc học tập và trí nhớ. Thiếu kẽm làm cản trở các kỹ năng nhận thức và tổn thương hệ thống thần kinh. Thậm chí, thiếu kẽm gây ra chứng khó đọc.

Kẽm rất cần thiết cho hoạt động của hệ thống miễn dịch. Những người bị thiếu kẽm dễ bị nhiễm trùng, cảm lạnh và cảm cúm. Thiếu kẽm là một trong những lý do chính gây ra rụng tóc. Nó làm suy yếu các tế bào trên da đầu và tóc bị gãy, khô.

Nên ăn những loại thực phẩm nào khi bị thiếu kẽm?

BS Lâm cho biết: Những thực phẩm giàu kẽm bạn nên bổ sung vào chế độ ăn uống là hàu, củ cải, đậu, yến mạch, đậu phộng, sò, hạt bí ngô, thịt đỏ, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt và gừng.

Nguồn cung cấp kẽm tốt nhất là thịt động vật, cá, hải sản, hạt thô, ngũ cốc không xay xát kỹ, các loại đậu và sản phẩm từ sữa. Các thực phẩm nhiều phylate (có trong ngũ cốc và vài loại rau củ), đồng, canxi và axít folic có thể kéo giảm sự hấp thu kẽm. Đối với những người ăn chay, yêu cầu dung nạp kẽm tăng thêm vì những thực phẩm có nguồn gốc thực vật có tác dụng hấp thu kẽm thấp...