Đàm phán hạt nhân Iran: Các bên đều tuyên bố cứng rắn

Bất chấp thỏa thuận khung vừa đạt được vào tuần trước, các bên liên tục đưa ra những tuyên bố cứng rắn để bảo vệ quan điểm của mình. 

Ngoại trưởng Iran Zarif (trái) và người đồng cấp Mỹ John Kerry (Annhr AP)

Đại Giáo chủ Iran Ali Khamenei ngày 9/4 yêu cầu dỡ bỏ mọi lệnh cấm vận chống lại Iran, ngay trong ngày thỏa thuận hạt nhân cuối cùng với nhóm P5+1 được hoàn tất.

Đại Giáo chủ Khamenei là nhà lãnh đạo có quyền lực tối cao, có tiếng nói quyết định cuối cùng trong mọi vấn đề của quốc gia. Ông Khamenei tái khẳng định tin tưởng vào phái đoàn đàm phán của Tổng thống Iran Hassan Rowhani nhưng cảnh báo những “ý định thâm hiểm” của Mỹ.

Trong bài phát biểu trên truyền hình, Đại Giáo chủ Khamenei nói: “Tôi không ủng hộ cũng không phản đối thỏa thuận khung vừa đạt được. Mọi chuyện còn phụ thuộc vào chi tiết của thỏa thuận, rất có thể phía bên kia đánh lừa, tìm cách hạn chế chúng ta bằng chi tiết của thỏa thuận”.

Đây là bình luận đầu tiên của ông về thỏa thuận khung mà Iran và 6 cường quốc đạt được tại Thụy Sỹ cách đây 1 tuần.

Ngày 9/4, nhân Ngày Công nghệ quốc gia, Tổng thống Rowhani cũng tuyên bố Iran chỉ ký thỏa thuận hạt nhân cuối cùng nếu tất cả các biện pháp trừng phạt chống nước này được bãi bỏ ngay trong ngày ký kết và không từ bỏ các quyền lợi chính đáng.

“Chúng tôi sẽ không từ bỏ công nghệ hạt nhân phục vụ mục đích hòa bình. Cơ sở của chúng tôi ở Natanz sẽ tiếp tục hoạt động, tiếp tục làm giàu urani. Hơn 1.000 máy li tâm ở Fordo sẽ được giữ nguyên. Tại Arak, chúng tôi sẽ có lò phản ứng nước nặng đẻ xuất xuất chất đồng vị phóng xạ cho ngành y tế. Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và phát triển dựa trên năng lực khoa học của các nhà khoa học, và các tri thức của chúng tôi, phục vụ các mục tiêu quốc gia”, ông Rowhani nói.

Ban lãnh đạo Iran nêu rõ, những biện pháp trừng phạt bao gồm các nghị quyết của Liên Hợp Quốc liên quan đến hạt nhân, cũng như các lệnh cấm vận kinh tế của Mỹ, Liên minh châu Âu.

Đáp lại những tuyên bố cứng rắn này, Bộ Ngoại giao Mỹ sáng nay tái khẳng định lập trường lệnh cấm vận chống Iran sẽ được bãi bỏ theo từng giai đoạn.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke nói: “Theo các thông số trong thỏa thuận khung, lệnh cấm vận sẽ được đình chỉ từng bước, phụ thuộc vào việc Iran đáp ứng các cam kết cụ thể”.

Pháp, một trong 6 cường quốc tham gia đàm phán yêu cầu những điều kiện khắt khe với Iran, cho rằng cần có cơ chế khôi phục lệnh trừng phạt nếu Iran vi phạm cam kết. Lệnh trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu đã ngăn cản Iran xuất khẩu gần 1,5 triệu thùng dầu mỗi ngày, kể từ đầu năm 2012.

P5+1 và Iran sẽ sớm nối lại đàm phán để tiến tới thoả thuận cuối cùng trước  hạn chót 30/6 nhưng vấn đề đặt ra hiện nay là hai bên có thể có những cách hiểu khác nhau về những gì đã được nhất trí trong thỏa thuận khung, gây khó khăn cho việc soạn thảo chi tiết cho thỏa thuận.

Đại Giáo chủ Khameni cũng đã lưu ý đến điểm này. Bên cạnh đó, sự hồ nghi, thù địch giữa hai bên vẫn còn hiện hữu. Trong bài phát biểu của mình, ông Khameni tuyên bố, ông chưa bao giờ lạc quan về đàm phán với Mỹ và chỉ ủng hộ thỏa thuận bảo toàn “lợi ích và danh dự của Iran”.

Trong khi đó, Mỹ và các đồng minh vẫn nhắc lại “điệp khúc”, Iran cần hợp tác đầy đủ với các thanh sát viên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) điều tra các hoạt động hạt nhân trong quá khứ, những hoạt động mà phương Tây nghi ngờ có thể dẫn tới sản xuất vũ khí hạt nhân./.