Đối thoại Shangri-La 2024: Quản trị rủi ro, tạo dựng niềm tin

Các vấn đề nóng của khu vực và thế giới ở thời điểm hiện tại, như sự cạnh tranh Mỹ – Trung, cuộc xung đột tại Ukraine, dải Gaza, tình hình biển Đông, biển Hoa Đông, hay vấn đề Đài Loan (Trung Quốc) ...  tất cả được đại diện các nước đem ra thảo luận một cách nghiêm túc tại Đối thoại Shangri La lần thứ 21.

Dù vẫn tồn tại nhiều khác biệt, bất đồng giữa một số quốc gia, song nhìn chung trong hầu hết phát biểu, đại diện cấp cao quốc phòng các nước, trong đó có Mỹ và Trung Quốc, đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại quốc sự; ưu tiên các giải pháp ngoại giao để giải quyết mâu thuẫn.

Theo Tiến sĩ Trần Thị Bích của Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, cuộc gặp bên lề Đối thoại Shangri La giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Trung Quốc là một minh chứng của sự thành công của Đối thoại năm nay.

“So với năm ngoái, Đối thoại năm nay chứng kiến cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc và Mỹ. Đây là một dấu hiệu rất tích cực và được hoan nghênh bởi các nước trong khu vực. Qua cuộc gặp cấp cao này, Bộ Quốc phòng hai nước sẽ có nhiều cơ hội hơn để tiếp tục hợp tác. Ngoài ra, việc Tổng thống Philippines phát biểu dẫn đề khai mạc cũng cho thấy rằng vấn đề Biển Đông đang được đưa trở lại  trung tâm và được cả thế giới quan tâm” - bà Bích nói.

Trên thực tế, cuộc gặp bên lề giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ – Trung diễn ra khá sớm, trước cả phiên khai mạc. Điều này cho thấy Mỹ – Trung đang muốn thúc đẩy liên lạc quốc phòng, để tránh những hiểu lầm, dẫn đến những tính toán sai lầm. Cuộc gặp được cả phía Mỹ và Trung Quốc đánh giá cao. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloy Austin cho biết:

“Tôi đã nói nhiều lần rằng, những gì chúng tôi tìm kiếm và đang có trong mối quan hệ với Trung Quốc là mối quan hệ dựa trên sự cạnh tranh. Chúng tôi không tìm kiếm một mối quan hệ gây tranh cãi. Và nếu hai bên có một cuộc đối thoại cởi mở, chúng tôi có thể giải quyết những vấn đề khác biệt đó. Chúng tôi đã có cơ hội đó. Tôi mong muốn được làm điều này trong tương lai.”

Về phía Trung Quốc, Bộ trưởng Quốc phòng nước này – ông Đổng Quân nhấn mạnh, Mỹ không nên can dự vào vấn đề nội bộ của Trung Quốc và vấn đề Đài Loan chính là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc không thể xâm phạm. Theo người đứng đầu Bộ Quốc phòng Trung Quốc, quan hệ Mỹ – Trung không nên theo đuổi sự đối đầu:

“Mối quan hệ này có ổn định hay không là một vấn đề quan trọng đối với an ninh và sự ổn định toàn cầu. Lập trường của Trung Quốc là nhất quán và rõ ràng. Chúng tôi luôn sẵn sàng trao đổi, hợp tác với phía Mỹ. Nhưng điều này đòi hỏi nỗ lực từ cả hai phía. Như chúng ta thấy, chính vì quân đội hai nước có những khác biệt nên nhu cầu liên lạc càng lớn. Dù có con đường phát triển khác nhau nhưng Mỹ - Trung không nên theo đuổi sự đối đầu”.

Ngay trong bài phát biểu dẫn đề khai mạc Đối thoại Shangri La, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos cũng mong muốn Mỹ – Trung Quốc quản lý sự cạnh tranh của mình tại khu vực. Bởi theo ông, tầm ảnh hưởng của Trung Quốc đối với tình hình an ninh và sự phát triển kinh tế của khu vực tồn tại lâu dài và sự hiện diện của Mỹ đóng vai trò đối trọng, nhằm thúc đẩy sự ổn định. Tổng thống Philippines cũng bày tỏ hi vọng tất cả các quốc gia phải tuân thủ luật lê quốc tế, bao gồm vấn đề biển Đông:

“Chúng ta không thể đảm bảo bất kỳ tương lai nào khác cho Biển Đông ngoài tương lai mà ASEAN đã hình dung: Đó là một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Thật không may, tầm nhìn này cho đến nay vẫn còn là một thực tế xa vời. Các hành động vi phạm chủ quyền tiếp tục diễn ra. Nỗ lực áp dụng luật pháp và quy định trong nước ra bên ngoài lãnh thổ là vi phạm luật pháp quốc tế, làm trầm trọng thêm căng thẳng và làm suy yếu hòa bình và an ninh khu vực.”

Ngoài ra, Đại diện quốc phòng các nước đã thảo luận về hai điểm nóng bậc nhất thế giới hiện nay, tại Ukraine và dải Gaza, cho rằng những bất ổn này đang ảnh hưởng tới sự phát triển và ổn định của các khu vực khác. Tổng thống đắc cử - Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto liên tục kêu gọi lệnh ngừng bắn cho 2 cuộc xung đột này, nhấn mạnh tầm quan trọng của nền tảng đối thoại, sự đoàn kết quốc tế trong việc tìm kiếm hòa bình. Tổng thống đắc cử Indonesia tuyên bố sẵn sàng đóng góp lực lượng gìn giữ hòa bình để giám sát lệnh ngừng bắn tiềm năng ở dải Gaza ngay khi được Liên Hợp Quốc yêu cầu.

Với hơn chục phiên họp toàn thể và đặc biệt song hành, bàn về nhiều chủ đề nóng, Đối thoại Shangri-La năm nay tiếp tục chứng minh là một diễn đàn an ninh quan trọng hàng đầu châu Á – Thái Bình Dương. Đối thoại Shangri-La lần thứ 21 cũng được đánh giá đã mang đến cơ hội cho những bước tiến trong việc xây dựng lòng tin và sự tin cậy giữa các quốc gia.