Điều chưa biết về tân Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ

Từng bỏ qua lựa chọn West Point

Mark Milley từng phải đối mặt với lựa chọn trở thành một sinh viên Học viện quân sự West Point hay trở thành sinh viên Đại học Ivy League.

Tướng Mark Milley (giữa), trở thành tân Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ. Ảnh: New york Times

Khi Milley đang cân nhắc các quyết định, cha ông, một lính thủy quân lục chiến từng chiến đấu ở Iwo Jima trong Thế chiến 2, đã nói rất rõ rằng ông không muốn con trai mình gia nhập quân đội. Cha ông thậm chí từng bảo một người con trai khác “phá hoại” chuyến thăm West Point của Milley trẻ trung bằng cách cho Milley thấy những phần “khốn khổ” của Học viện quân sự hàng đầu nước Mỹ.

Alexander Milley, người cha, đã chiến thắng, và Mark Milley đã không tới West Point mà tới Princeton, nơi ông nuôi tóc dài và chơi trong đội hockey.

Tuy nhiên, Milley cha, qua đời năm 2015, đã thua trong một cuộc chiến dài hơi hơn. Mark Milley đã lên một kế hoạch của riêng mình. Ông nói với bạn bè mình rằng, ông may mắn khi được sinh ra ở Mỹ và nghĩa vụ của ông là theo bước cha mình. Ở Princeton, ông gia nhập R.O.T.C.(chương trình đào tạo quân nhân dự bị).

Ngày 30/9, Mark A. Milley, Tướng 4 sao từng có nhiều kinh nghiệm chiến đấu trong suốt 39 năm phục vụ trong quân ngũ, tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ, trở thành cố vấn quân sự cấp cao nhất của Mỹ. Ông thay thế Tướng Joseph F. Dunford, người được chỉ định làm Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân từ thời Tổng thống Barack Obama, vừa kết thúc nhiệm kỳ.

Được lựa chọn vì hòa hợp với Tổng thống?

Tại Lầu Năm Góc, một câu chuyện về sự “lên ngôi” của Tướng Milley. Milley đã “qua mặt” Tướng David L. Goldfein, Tham mưu trưởng Không quân, người từng là đề cử của James Mattis – Bộ trưởng Quốc phòng khi đó - vì ông “hòa hợp” với Tổng thống Trump hơn, biết cách lèo lái mối quan hệ với Tổng thống bằng những câu chuyện hài hước và tán gẫu kiểu bạn bè xen lẫn những cuộc trao đổi thẳng thắn về việc làm thế nào để kiềm chế những chi phí quân sự ngày càng phình ra.

Bản thân Tổng thống Trump trong buổi lễ trao Huân chương Danh dự năm ngoái, đã nhận xét tích cực về Tướng Milley. “Tôi có thể nhìn vào mắt ông ấy khi nói về chi phí của những quả bom đó. Ông ấy rất giỏi trong việc quăng chúng đi, nhưng ông ấy cũng rất giỏi trong việc định giá chúng”, Tổng thống nói.

Sau đó năm ngoái, Tổng thống Trump đã gạt bỏ đề xuất của Bộ trưởng Mattis (người sau đó đã từ chức vì bất đồng liên quan đến việc rút quân khỏi Syria và một số vấn đề khác với Tổng thống) và bất ngờ tuyên bố (gần 1 năm trước khi nhiệm kỳ của Tướng Dunford kết thúc) rằng, ông sẽ chỉ định Tướng Milley làm Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân tiếp theo.

Làm việc với Tổng thống như “đánh du kích”?

Là một người có bằng thạc sỹ về quan hệ quốc tế tại Đại học Columbia, Tướng Milley rất giỏi trong việc tìm kiếm điểm chung với nhiều kiểu người khác nhau.

Ở một cuộc họp của các lãnh đạo quân sự châu Phi ở Arusha, Tanzania tháng 6/2016, Tướng Milley đã phá vỡ bầu không khí cứng nhắc trong căn phòng khi ông mở đầu bài phát biểu chính bằng cách gọi mình là “một kẻ tối dạ”, khiến mọi người cười ồ lên.

“Rất nhiều người trong số các vị ở đây là đời sau của những người lính từng tham gia chiến tranh du kích với Pháp, Anh và các lực lượng thuộc địa của châu Âu”, Tướng Milley nói với các quan chức quân sự cấp cao từ 37 nước châu Phi khi đó. “Ở cùng với quân đội của mình, các bạn sẽ biết thế nào để đánh du kích”.

Tướng Milley cũng sẽ sớm phải “đánh du kích” theo một kiểu khác với tư cách là một cố vấn quân sự hàng đầu của Tổng thống Trump. Đây là một công việc phức tạp và chuyên môn cao, được ví như đi thăng bằng trên dây, khi phải đưa ra những lời khuyên quân sự tốt nhất có thể cho Tổng thống, đồng thời cũng phải “chào mừng” và tuân thủ các chỉ dẫn mặc dù không hoàn toàn đồng ý.

“Bạn phải có một khung giá trị và quy tắc mà bạn sẽ bám vào đó – các đường ranh giới trên cát mà bạn sẽ không vượt qua. Bạn phải bám vào những giá trị đó trong những quyết định có tính hệ quả, hoặc nếu không bạn sẽ thất bại”. Đô đốc Mike Mullen, Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân dưới thời Tổng thống George W. Bush và Barack Obama, nói trong một cuộc phỏng vấn.

Những thách thức chính trị đảng phái

Các quan chức cấp cao ở Lầu Năm Góc khẳng định quân đội Mỹ chẳng liên quan tới chính trị đảng phái. Trong phiên phê chuẩn của Thượng viện hồi tháng 7, Tướng Milley cũng cam kết ông sẽ không để bản thân mình bị tác động bởi Nhà Trắng.

“Chúng tôi sẽ không bị dọa dẫm để rồi đưa ra những quyết định ngu ngốc. Chúng tôi sẽ đưa ra lời khuyên quân sự tốt nhất và sẽ không để hậu quả xảy ra với chính mình”, ông Milley trả lời trước các câu hỏi từ Thượng nghị sỹ Angus King.

Tuy nhiên, Lầu Năm Góc trong nhiệm kỳ Tổng thống của Trump đã đồng ý chuyển đổi một số khoản ngân sách đã được phân bổ cho một số dự án quân sự sang xây tường biên giới.

Trong khi đó, các binh sỹ Mỹ cũng từng phải mặc một số trang phục có liên quan đến solgan “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” khi Tổng thống Trump có bài phát biểu tại các căn cứ của Mỹ. Đây là điều khiến nhiều tướng lĩnh đã nghỉ hưu cũng như đương chức cảm thấy giận dữ, bởi theo họ, những người mặc áo lính không nên khoác lên mình những thứ mang tính đảng phái.

Một sự việc khác là Hải quân Mỹ đã trao đổi email với Nhà Trắng về việc để tàu chiến John McCain (đặt theo tên của Thượng nghị sỹ John McCain) xa “khuất mắt” khi Tổng thống Trump thăm Nhật Bản vì nhà lãnh đạo Mỹ không ưa Thượng nghị sỹ đồng thời là cựu binh Mỹ này.

Gần đây nhất, Lầu Năm Góc phải “bối rối” vì vụ điện đàm của Tổng thống Trump với Tổng thống Ukraine Zelensky. Tổng thống Trump bị cáo buộc đã gây sức ép để chính phủ Ukraine điều tra con trai cựu Phó Tổng thống Joe Biden, một đối thủ chính trị khác của ông Trump.

Lầu Năm Góc sẽ phải giải thích vì sao khoản viện trợ quân sự cho Ukraine bị giữ lại bất chấp lá thư của Bộ Quốc phòng nói rằng Kiev đã đáp ứng các yêu cầu cần thiết để nhận hỗ trợ.

Tướng Milley không công khai lên tiếng về vấn đề Ukraine. Nhưng đây chắc chắn sẽ là vấn đề mà ông phải đối mặt trong thời gian tới.

“Milley sẽ phải lèo lái mối quan hệ của mình với Tổng thống”, ông Mullen nói. “Đối với các lãnh đạo quân sự, hoạt động trong một môi trường chính trị sẽ đẩy bạn vào những giới hạn” và bạn sẽ phải được chuẩn bị để biết cách nói từ chối./.