Phương thức tử hình mới của Bộ Tư pháp Mỹ bị kiện pháp lý

Kế hoạch của chính quyền Tổng thống Trump tiếp tục thi hành án tử hình đối với các tù nhân phạm tội ác liên bang đang vấp phải vụ kiện pháp lý nghiêm trọng. Nhưng thời điểm thẩm phán quyết định tính hợp pháp của phương thức tiêm thuốc độc mới có thể bị muộn hơn so với thời điểm 5 tử tù thụ án bắt đầu vào tháng 12.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Tư pháp William Barr. Ảnh: Reuters

Tuyên bố ngày 25/7 của Bộ trưởng Tư pháp William Barr về phương thức tử hình bằng 1 loại thuốc (thay vì 3 loại như trước kia) đối với các tội phạm liên bang từ lâu đã dấy lên một vụ kiện dân sự. Vụ kiện cáo buộc các hình thức trừng phạt của Bộ Tư pháp là vi phạm Hiến pháp Mỹ và luật pháp liên bang điều chỉnh cách ban hành các quy định.

Không ai trong số 7 tử tù liên bang – các nguyên đơn trong vụ kiện nằm trong danh sách 5 phạm nhân ông Barr lựa chọn để hành quyết, mặc dù các câu hỏi pháp lý nêu ra trong vụ kiện có liên quan trực tiếp đến những người này.

Phán quyết cuối cùng của vụ kiện này có thể được đưa ra sau khi kế hoạch hành quyết 5 phạm nhân diễn ra. 5 phạm nhân này đã bị kết tội giết người và những tội phạm nghiêm trọng khác.

Vụ hành quyết liên bang cuối cùng đã diễn ra vào năm 2003.

Cố vấn chính của 7 nguyên đơn trong vụ kiện đang chờ xử lý trước Thẩm phán sơ thẩm Tanya Chutkan ở Washington, ông Paul Enzinna chia sẻ với Reuters: “Thật vô lý khi cho phép xử tử 5 phạm nhân trong khi chúng ta vẫn đang tranh cãi về tính hợp pháp của phương thức tử hình mà họ sử dụng.”

Vụ kiện vào năm 2005 đã khẳng định rằng phương thức tử hình của Bộ Tư pháp là đi ngược lại với Hiến pháp sửa đổi lần thứ 8: cấm sử dụng các hình phạt tàn ác và bất thường có thể gây ra đau đớn, và vi phạm Luật Thủ tục hành chính do phương thức tử hình được viết bí mật không có ý kiến đóng góp của công chúng.

Ông Enzina cho biết vào thứ Năm (1/8), ông sẽ gửi phản hồi cho ông Chutkan, người được cựu Tổng thống Đảng dân chủ Barack Obama bổ nhiệm để xem xét việc Bộ Tư pháp thông báo với tòa án vào tuần trước sẽ đưa phương thức mới vào một phần của vụ kiện.

Các nguyên đơn dự tính sẽ yêu cầu câu trả lời về việc các vụ hành quyết liên bang sẽ được thực hiện như thế nào, liệu các tù nhân có nguy cơ phải chịu một cái chết đau đớn (hình phạt tàn ác và bất thường) không và tại sao phương thức mới lại chỉ giữ trong nội bộ mà không đưa ra đối thoại công khai.

7 nguyên đơn đã được hoãn án tử do tòa án vẫn đang xem xét tính hợp pháp của phương thức tử hình. Tiến trình vụ kiện vẫn “dậm chân tại chỗ” kể từ năm 2011 sau khi Bộ Tư pháp xóa bỏ phương thức tử hình bằng 3 loại thuốc do thiếu 1 trong 3 loại: thuốc gây mê có tên sodium thiopental.

Chính sách tử hình được tiết lộ vào tuần trước là công bố mới nhất của chính quyền Trump nhằm gây sự chú ý trong chiến dịch tái tranh cử vào năm 2020.

Ông Barr, người được ông Trump bổ nhiệm đã nhậm chức từ hồi tháng Hai, đã thành công trong việc đưa vụ kiện quay trở lại, tiết lộ rằng Bộ của ông đã phê duyệt một phương thức mới yêu cầu sử dụng 1 loại thuốc ức chế thần kinh pentobarbital cho tất cả các vụ tiêm thuốc độc thay vì sử dụng tổ hợp 3 loại thuốc như trước.

“Tia hy vọng”

5 tử tù được nhắc đến bao gồm Daniel Lewis Lee, Lezmond Mitchell, Wesley Ira Purkey, Alfred Bourgeois và Dustin Lee Honken.

Một số luật sư của 5 người này nói rằng công bố của ông Barr đã “qua mặt” họ và cáo buộc Bộ của ông Barr đã trốn tránh việc xem xét tư pháp không đúng cách khi chỉ lựa chọn các tử tù nằm ngoài vụ kiện đang chờ xử lý.

Ông Ruth Friedman, người đại diện cho tử tù Lee với tư cách giám đốc Dự án Capital Habeas Liên bang cho biết: “Nếu họ thực sự muốn tìm hiểu và giám sát, và chiếu chút tia hy vọng cho quá trình này, họ đã phải hành động như những gì tòa án mong đợi. Thay vào đó họ chỉ đang muốn cản trở vụ kiện.”. Dự án Capital Habeas Liên bang thuộc chương trình Bảo vệ của Liên bang, nơi cung cấp luật sư chos một số vụ tử hình nhất định khi bị cáo không đủ khả năng thuê tư vấn.

Người phát ngôn Bộ Tư pháp Wyn Hornbuckle đã từ chối bình luận thêm về vụ kiện bởi nó “vẫn trong quá trình kiện tụng”, thay vì trích dẫn các bình luận của ông Barr hồi tuần trước lưu ý rằng Quốc hội Mỹ có “ủy quyền rõ ràng” trong việc sử dụng các hình phạt tử hình.

Khi vụ kiện được đệ trình 14 năm trước, nó tập trung vào quy trình sử dụng 3 loại thuốc để hành quyết của Bộ Tư pháp, bao gồm cả các câu hỏi về cách đào tạo nhân viên thực thi hành quyết, cách lấy thuốc và những đau đớn do thuốc gây ra và cách chế ngự.

Ông Friedman cho biết các luật sư của 5 tử tù đang nỗ lực tìm ra chiến lược pháp lý dựa trên phương thức mới của ông Barr. Ông cho biết: “Không ai trong số các luật sư biết rằng họ sắp phải nói với thân chủ của mình rằng họ sắp bị hành quyết.”

Ông Enzinma chia sẻ một số trong số 5 người có thể cố gắng can thiệp vào vụ án dân sự để được thêm vào danh sách nguyên đơn, hoặc đệ đơn kiện riêng về cùng một vấn đề. Celeste Bacchi, người bảo vệ công chúng liên bang đại diện cho Mitchell cho biết cả hai lựa chọn này đều đang được xem xét./.