Bình minh của hòa bình Syria nhen nhóm?

Trước thềm đàm phán hòa bình, quân Chính phủ Syria giành lợi thế lớn

Lực lượng quân Chính phủ Syria đã xuất hiện ở khắp các thị trấn lớn tại khu vực tỉnh ven biển Latakia, Syria trong bối cảnh Liên Hợp Quốc đang chuẩn bị đăng cai tổ chức một cuộc đàm phán trong tuần này ở Geneva, Thụy Sĩ để chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài suốt gần 5 năm qua tại Syria.

Quân Chính phủ Syria hiện diện ở thị trấn Salma. (Ảnh: Getty)

Truyền hình nhà nước Syria đưa tin cho biết, quân đội Chính phủ cùng với các dân quân địa phương giành được quyền kiểm soát thị trấn Rabia sau khi giao tranh ác liệt với quân nổi dậy. Đây là chiến thắng có ý nghĩa chiến lược thứ hai của lực lượng ủng hộ Tổng thống Assad chỉ trong chưa đầy 2 tuần, sau khi tái chiếm thị trấn Salma từ lực lượng phiến quân hôm 12/1.

“Trong những tuần tới, chúng tôi có thể tuyên bố rằng, tất cả các khu vực ở Latakia được giải phóng khỏi các nhóm vũ trang”, một chỉ huy quân đội Syria ở Latakia nói với AFP.

Vị chỉ huy giấu tên này cũng cho biết thêm, quân đội sẽ sử dụng Rabia như “bàn đạp” để khởi động chiến dịch trên mặt đất, đánh vào các thị trấn đang bị phiến quân nổi dậy chiếm giữ ở phía Đông tỉnh Idlib.

Rabia “nằm ở ngã tư của tuyến đường vận chuyển chính trong khu vực. Bằng cách kiểm soát con đường này, quân đội Syria có thể ngăn chặn phong trào nổi dậy hướng tới phía Nam về phía Latakia”, chuyên gia phân tích về Syria, Fabrice Balanche nhận định.

Trong khi đó, báo cáo của Đài quan sát Nhân quyền Syria có trụ sở tại Anh cho biết, chiến thắng này của quân Chính phủ Syria có sự hỗ trợ đắc lực từ các cuộc không kích của máy bay Nga.

Kể từ ngày 30/9/2015, Nga bắt đầu chiến dịch không kích các căn cứ của lực lượng khủng bố ở Syria theo yêu cầu của Chính quyền Tổng thống Syria Bashar Al-Assad. Theo Bộ Quốc phòng Nga, từ đó đến nay, máy bay Nga đã thực hiện hơn 5.600 phi vụ dội bom và bắn gần 100 quả tên lửa hành trình từ các tàu chiến nhằm vào các mục tiêu khủng bố ở Syria.

Sự can thiệp của Nga đã làm đảo ngược thế trận, giúp quân đội Syria giành được lợi thế đáng kể trên thực địa, trong đó có Latakia, qua đó nâng cao vị thế của Tổng thống Assad trước thềm cuộc đám phán về hòa bình Syria do Liên Hợp Quốc đứng ra tổ chức ở Geneva trong tuần này.

Giáo sư Fawaz Gerges chuyên nghiên cứu tình hình chính trị Trung Đông tại trường Đại học Kinh tế London nhân định, “sự can dự của Nga đã thực sự thay đổi cục diện ở Syria. Quân đội Syria đã chuyển từ chế độ phòng thủ sang tấn công”.

Bất đồng vẫn tồn tại

Trước đó, cuộc đàm phán hòa bình Syria được lên kế hoạch tổ chức trong hôm nay (25/1) nhưng đã bị hoãn lại một vài ngày vì hiện các bên vẫn chưa thể thống nhất về việc ai sẽ đại diện cho các đoàn đại biểu đối lập.

Một tay súng của lực lượng nổi dậy ở Syria. (Ảnh: UPI)

Hôm qua, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier cho biết, cuộc đàm phán sắp tới sẽ bao gồm cả các phiến quân Hồi giáo, tuy nhiên thành phần này sẽ không phải “những kẻ khủng bố cực đoan”.

Trả lời phỏng vấn báo Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung, ông Steinmeier nói: “Theo bạn thì chúng tôi có thể tìm đâu ra phe đối lập ôn hòa tại một quốc gia chìm sâu trong nội chiến trong suốt hơn 5 năm qua, nơi mà những hành động bạo lực kinh hoàng vẫn đang lan tràn? Tôi sợ rằng chúng ta đã bỏ lỡ thời điểm khi chúng ta có thể lựa chọn mọi đối tác và các nhà đàm phán".

Trong khi đó, Ủy ban đàm phán cấp cao của liên minh do Saudi Arabia đứng đầu, trong đó bao gồm cả Liên minh Dân tộc Syria (NC) có trụ sở ở Riyadh cho biết, đã gửi danh sách 3 đại biểu tham gia đàm phán. Tuy nhiên, danh sách này bị chỉ trích mạnh mẽ vì đề tên Mohamed Alloush – lãnh đạo của nhóm nổi dậy Quân đội Hồi giáo làm trưởng đoàn.

Chính phủ Syria vẫn thường xuyên cho rằng, Quân đội Hồi giáo và một số nhóm vũ trang khác là “khủng bố” – lực lượng mà họ không bao giờ đàm phán. Bên cạnh đó, Chính phủ Syria kêu gọi mở rộng thành phần đại diện của phe đối lập cho các nhóm vũ trang người Kurd.

Phía Nga cũng lên tiếng bác bỏ đề xuất của Saudi Arabia và yêu cầu cuộc đàm phán phải có sự tham dự của cựu phó Thủ tướng Syria Qadri Jamil cũng như lãnh đạo lực lượng người Kurd ở Syria.

Hy vọng được nhen nhóm

Cho đến thời điểm này, dường như một sự thỏa hiệp đã đạt được, theo đó, hai đoàn đại biểu đối lập riêng biệt có thể tham dự hội nghị hòa bình ở Geneva, Thụy Sĩ.

Sau khi các phe phái ở Syria ngồi xuống bàn đàm phán ở Geneva dù không phải chung một phòng nhưng ít nhất là tại một địa điểm cùng với sự trung gian của đặc phái viên Liên Hợp Quốc về vấn đề Syria Staffan de Mistura, các cường quốc thế giới sẽ tiếp tục ngồi lại với nhau.

Tiến trình hòa bình Syria được dự báo sẽ là "một chặng đường dài". (Ảnh: AFP)

“Tôi sẽ không công bố về một thời điểm cụ thể nhưng tất cả chúng tôi đều đồng ý rằng, ngay sau khi hoàn thành vòng đầu tiên của cuộc đàm phán hòa bình Syria, nhóm hỗ trợ quốc tế Syria sẽ được triệu tập bởi chúng tôi muốn tiến trình này không bị gián đoạn”, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nói.  

Tuy nhiên, ông Kerry cũng thừa nhận rằng, những thách thức vẫn còn đang ở phía trước, việc tìm lời giải cho bài toán Syria không hề đơn giản và sẽ cần rất nhiều thời gian.

Một vấn đề khác được cho là có ảnh hưởng không nhỏ đến tiến trình hòa bình Syria, đó là tương lai của Tổng thống Assad. Đây không phải là vấn đề mới nhưng tiếp tục là đề tài gây tranh cãi giữa Nga và Mỹ. Trong khi những diễn biến trên chiến trường là lời khẳng định mạnh mẽ nhất cho lập trường của Moscow về tương lai chính trị của ông Assad thì Mỹ vẫn tiếp tục “nói cứng”.

“Chúng tôi biết rằng cuộc chiến ở Syria không thể kết thúc bởi vì ông Assad chẳng khác nào thỏi nam châm thu hút khủng bố, bạo lực và các chiến binh thánh chiến - những người sẽ tiếp tục chiến đấu nếu ông ấy còn tại vị”, ông Kerry nói.

Tuy nhiên, trong một nỗ lực được cho là để tìm kiếm sự thỏa hiệp, Mỹ đã không còn nêu yêu cầu buộc ông Assad phải ra đi như một điều kiện tiên quyết của quá trình chuyển đổi chính trị ở Syria.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nói: “Chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình giống như các quốc gia bị ảnh hưởng sâu sắc từ hậu quả của cuộc nội chiến Syria, để thúc đẩy mang lại hòa bình, ổn định cho người dân Syria”.

Trong bối cảnh hiện nay, tuyên bố của ông Kerry có thể được coi là một tia hy vọng, cùng với những nỗ lực không ngừng nghỉ của cộng đồng quốc tế giải quyết xung đột ở Syria. Hơn ai hết, người dân Syria chính là những người đang mòn mỏi ngóng trông “buổi bình minh của hòa bình” trên đất nước vốn đã chìm trong “đêm tối của chiến tranh” suốt gần 5 năm qua./.