Nga, Mỹ đau đầu xử lý vũ khí hóa học trong nước

Kho vũ khí hóa học khổng lồ

Cả hai cường quốc này còn sở hữu hàng nghìn tấn vũ khí hóa học mà họ đang tiêu hủy dần và quá trình này thực ra là tốn kém và khó khăn hơn rất nhiều so với ước tính ban đầu của các nhà chức trách.

Mỹ đã phá hủy tới 90% số lượng vũ khí mà họ tuyên bố là còn tồn lại từ thời kì hậu Chiến tranh lạnh.

Mặc dù vậy nước này vẫn còn tới 2.359 tấn khí mù tạt gây chết người được lưu trữ ở Colorado và 523 tấn hơi độc làm rộp da hoặc gây tổn hại thần kinh ở Kentucky mà Lầu Năm Góc dự định sẽ tiêu hủy hết vào năm 2019 và năm 2023.

Trong khi đó, Nga đã phá hủy hơn 76% trong tổng số 40.000 tấn các chất hóa học được thừa hưởng từ quân đội Xô viết.

Kho vũ khí hóa học của Nga còn rất lớn (Ảnh RT)

“Số lượng còn lại sẽ được tiêu hủy hết vào năm 2016”, ông Valery Kapashin, Giám đốc Cơ quan phụ trách việc phá hủy các kho vũ khí hóa học của Nga, phát biểu tại Moscow hôm 9/9.

Quá trình xử lý tốn kém và phức tạp

Cả Mỹ và Nga đang sở hữu kho vũ khí hóa học lớn nhất thế giới nhưng không như Syria, cả hai nước này đều đã ký kết Hiệp định về Vũ khí Hóa học năm 1997 nhằm cấm việc sản xuất loại vũ khí độc hại này và yêu cầu các nước thành viên phải tiêu hủy số lượng vũ khí hóa học mà họ còn tồn giữ.

Moscow và Washington tích đã lũy một số lượng vũ khí hóa học và sinh học khổng lồ trong suốt Chiến tranh lạnh nhưng vào cuối những năm 70 của thế kỷ trước họ nhận ra rằng những loại vũ khí này không có nhiều tác dụng và không còn muốn sử dụng chúng nữa.”, ông Walker, Giám đốc về an ninh và bảo vệ môi trường bền vững của Tổ chức Green Cross, nói.

“Chúng rất khó kiểm soát, đã lỗi thời và có thể rò rỉ.”, ông nói. Ông cũng là người đã tham gia vào phái đoàn đầu tiên của Mỹ đến tham quan các cơ sở lưu trữ vũ khí hóa học của Nga năm 1994, bốn năm sau khi Mỹ bắt đầu đơn phương phá hủy kho vũ khí hóa học của mình.

Sự sụp đổ của Liên bang Xô viết và những hỗn loạn về kinh tế và chính trị ở Nga đã cản trở nỗ lực của Moscow nhằm tiêu hủy số vũ khí hóa học của họ. Nhưng sau đó Nga vẫn nhận được sự trợ giúp của phương Tây và mở một cơ sở phá hủy vũ khí hóa học đầu tiên ở vùng Saratov vào năm 2002.

Cả Nga và Mỹ đều nhận thấy việc loại bỏ những kho lưu trữ vũ khí hóa học là cực kỳ phức tạp và nguy hiểm trên khía cạnh công nghệ, Walker nói, và cả hai đều không thể đạt được việc tiêu hủy hết số vũ khí hóa học trước hạn chót vào năm 2012.

Việc giải quyết số vũ khí hóa học này cũng cực kỳ tốn kém.

“Nước Mỹ đã chi khoảng 25-26 tỷ USD để tiêu hủy 90% số lượng vũ khí hóa học trong kho của họ và họ dự tính sẽ dành thêm 6-7 tỷ USD nữa để hoàn tất việc này”, Ahmet Uzucum, Tổng giám đốc Tổ chức cấm sử dụng vũ khí hóa học, cho hay.

Nhân viên Mỹ chuẩn bị bước vào kho vũ khí hóa học (Ảnh Business Insider)

Miguel Monteverde, Phát ngôn viên của Hội đồng tìm kiếm giải pháp thay thế vũ khí hóa học thuộc Quân đội Mỹ, nói với tờ Annison Star rằng thiết kế của các loại vũ khí hóa học làm cho việc thiêu hủy hoặc vô hiệu chúng thông qua việc sử dụng các loại hóa chất khác trở nên hết sức khó khăn.

“Chúng không bao giờ được thiết kế để có thể phân hủy được.”, tờ báo Alabama trích lời ông Monteverde nói hôm 8/9. “Tại thời điểm chúng được sản xuất thì mọi người đều cho rằng chúng được làm ra để sử dụng.”

Bất đồng về việc ai sử dụng vũ khí hóa họ ở Syria?

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 9/9 đề xuất rằng vũ khí hóa học của Syria nên được đặt dưới quyền kiểm soát của quốc tế nhằm ngăn chặn nguy cơ một cuộc tấn công quân sự của Mỹ vào Syria.

Đề xuất trên của Nga nhằm trừng phạt vụ tấn công bằng vũ khí hóa học hôm 21/8 ở ngoại ô thủ đô Damascus mà Washington cáo buộc là do chính quyền của Tổng thống Syria thực hiện.

Đề xuất của ông Lavrov được đưa ra ngay sau khi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tuyên bố tại London rằng chính quyền của ông al-Assad có thể ngừng một cuộc tấn công của Mỹ bằng việc giao toàn bộ số vũ khí hóa học của nước này cho cộng đồng quốc tế vào tuần tới.

Tổng thống Obama đang thúc đẩy một hành động quân sự chống Syria trong khi Nga kiên quyết không chấp nhận sự can thiệp từ bên ngoài vào cuộc nội chiến ở đất nước Trung Đông nếu không có sự chấp thuận của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nơi mà Nga có quyền phủ quyết.

Các quan chức ở cả Washington và Moscow đều kịch liệt lên án việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria nhưng Nga nói rằng họ không bị thuyết phục về việc ông Assad phải chịu trách nhiệm cho việc này và buộc tội phiến quân đã dựng lên màn kịch này để “bẫy” chính quyền ông Assad và thúc đẩy viện trợ quân sự từ bên ngoài cho việc nổi dậy của họ./.