Virus SARS-CoV-2 sẽ thay đổi an ninh quốc gia và tình báo như thế nào?

Trong quá khứ, báo cáo của bộ máy an ninh quốc gia và hệ thống tình báo có thể chứa thông tin chi tiết về một cuộc tấn công khủng bố đã được lên kế hoạch bởi một nhóm khủng bố ở Trung Đông đang xem xét một phương pháp mới để hạ gục một hãng hàng không. Nhưng trong tương lai, có thể thay vào đó là thông tin về sự bùng phát của virus ở một quốc gia xa xôi đang bị chính phủ nước này che giấu.

Kể từ vụ tấn công 11/9 gần 20 năm trước, an ninh quốc gia đã bị thống trị bởi thông tin về khủng bố. Nhưng trong những năm qua, đã có nhiều tiếng nói cho rằng khái niệm "an ninh" nên được mở rộng, và cuộc khủng hoảng coronavirus đã đặt ra một câu hỏi quan trọng về việc liệu an ninh y tế toàn cầu có thể là một phần trung tâm của an ninh quốc gia hay không. Ở Anh, theo cân nhắc cuối cùng, một đại dịch quốc tế được xếp vào loại rủi ro an ninh quốc gia cấp 1 - có nghĩa là nó được xếp vào số các ưu tiên cao nhất - cùng với ba mối đe dọa khác ở cùng cấp độ là khủng bố, chiến tranh và tấn công mạng.

Đại dịch bùng phát từ Vũ Hán mang lại nhiều thay đổi trong cuộc sống; Nguồn: nationalinterest.org

Nhưng cũng giống như từ sau sự kiện 9/11, ưu tiên cho các nhà hoạch định chính sách là biết thực trạng cơ bản về tình hình sức khỏe ở một quốc gia khác. Đối với các cơ quan tình báo, để thích nghi có thể sẽ phải thay đổi đáng kể. MI6 (Anh) và CIA (Mỹ) được cho là sẽ tuyển dụng nhân lực đảm bảo có các điệp viên ở đúng nơi có thể báo cáo lại những gì đang thực sự xảy ra. Cũng có thể có những thay đổi trong bộ phận tìm kiếm và ngăn chặn thông tin và trong tình báo kỹ thuật, các vệ tinh có thể được giao nhiệm vụ xem xét các địa điểm y tế hoặc thậm chí là chôn cất.

Giống như công nghệ đã được phát triển để "đánh hơi" từ xa dấu vết của vật liệu hạt nhân, sẽ xuất hiện các thiết bị mới có thể rà quét các mối đe dọa về sức khỏe và sinh học. Nhưng đó là thế giới tình báo truyền thống thu thập thông tin kỹ thuật, tương lai thực là việc sử dụng các bộ dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI) phức tạp hơn để phát hiện, hiểu và dự đoán về dân chúng. Phân tích dữ liệu meta từ điện thoại, tìm kiếm trực tuyến hoặc các hình thức hoạt động khác như sử dụng AI và các kỹ thuật như 'phân tích tình cảm', có thể được sử dụng.

Ý tưởng về phát hiện các yếu tố vi phạm luật pháp và trật tự và tiềm năng cho một cuộc cách mạng - trước khi nó thực sự rõ ràng cũng là một vấn đề. Mỹ và Trung Quốc đã tham gia vào một cuộc đua giành ưu thế, mà nhiều người ở Washington lo ngại họ có thể thua vì Trung Quốc đã đầu tư rất lớn vào việc xây dựng khả năng và thu thập dữ liệu. Một trong những ẩn số lớn là cuộc khủng hoảng này sẽ diễn ra như thế nào khi chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy trong những năm gần đây. Rất có thể sự lây lan của virus SARS- CoV-2 làm nổi bật tính chất toàn cầu, liên kết của thế giới hiện đại và dẫn đến sự hợp tác lớn hơn, bao gồm cả việc chia sẻ thông tin về bất kỳ đại dịch mới nào.

Virus SARS-CoV-2 tác động lên nhiều lĩnh vực, trong đó có an ninh quốc gia; Nguồn: foreignpolicy.com

Hoặc có thể là đóng cửa biên giới và các quốc gia quay vào trong - tập trung vào nhu cầu thu thập thông tin tình báo về những gì các quốc gia khác có thể đang làm và che giấu hoặc những đột phá mới mà họ có thể đã thực hiện. "Hoạt động gián điệp sinh học" có một lịch sử lâu dài - trong Chiến tranh Lạnh, phương Tây và Liên Xô đã cố gắng để hiểu những mầm bệnh sinh học bí mật và tác nhân thần kinh mà phía bên kia có thể đang phát triển. Trong tương lai, các nỗ lực có thể tập trung ít hơn về vũ khí và nhiều hơn cho vắc-xin.

Những lo ngại từ lâu rằng những kẻ khủng bố hoặc các nhóm khác có thể sử dụng vũ khí sinh học cũng sẽ bị buộc tội bởi các sự kiện gần đây với một số dấu hiệu cho thấy các nhóm cực hữu đã nghĩ về việc cố tình lây lan virus gây bệnh. Bộ Tư pháp Mỹ cho biết những người cố tình làm như vậy có thể bị buộc tội khủng bố. Sự thay đổi trong vài năm qua để hiểu và chống lại thông tin sai lệch của các quốc gia thù địch dường như có tầm quan trọng liên tục trong thế giới hiện đại, nhưng cũng có những thách thức trong nước.

Một trong những câu hỏi có thể xuất hiện từ cuộc khủng hoảng hiện nay là các quốc gia có năng lực giám sát trong nước lớn sử dụng nó như thế nào để phát hiện sự lây lan của bất kỳ loại virus nào và kiểm soát sự di chuyển của mọi người để ngăn chặn sự lây lan. Trung Quốc đã và đang sử dụng phần mềm theo dõi điện thoại thông minh cho mục đích này. Nga đã và đang sử dụng camera quan sát và hệ thống nhận diện khuôn mặt để tìm kiếm những người vi phạm các quy định. Các quốc gia khác đã tạo ra 'hàng rào điện tử' để thông báo cho nhà chức trách khi có người di chuyển ra khỏi khu vực cách ly.

Covid-19 cũng ảnh hưởng lên công tác tình báo; Nguồn: pocketmags.com

Vương quốc Anh và Mỹ cũng đã bàn với các công ty công nghệ về những gì họ có thể làm. Nhưng những người ủng hộ quyền tự do dân sự đang lo lắng các công cụ giám sát có thể được sử dụng để giúp kiểm soát virus nhưng sau đó vẫn được giữ nguyên hoặc được một quốc gia kiểm soát lại để kiểm soát chính trị. Cũng sẽ cần những kỹ năng khác nhau cho những người phân tích tình báo. Các chuyên gia y tế sẽ cần phải ngồi bên cạnh các chuyên gia quân sự để xử lý và viết báo cáo dựa trên những gì xuất hiện và trình bày chúng cho các nhà hoạch định chính sách, nhưng họ có thể cảnh giác khi bị 'bảo mật' bởi các cơ quan khác của nhà nước.

Một câu hỏi quan trọng cho các nhà phân tích tại thời điểm này là virus đang làm suy yếu năng lực của các chính phủ và quân đội của họ như thế nào và ai khác có thể lợi dụng điều đó. Đã có những dấu hiệu thế giới tình báo đang chuyển đổi để thích nghi. Mossad - cơ quan tình báo đối ngoại của Israel - đã thực hiện một chiến dịch để đưa 100.000 bộ thử nghiệm virus SARS-CoV-2 từ nước ngoài về Israel mặc dù chúng có thể thiếu các bộ phận quan trọng. Cơ quan an ninh nội địa của nước này cũng bắt đầu sử dụng dữ liệu điện thoại theo dõi những người có thể đã tiếp xúc với virus để cảnh báo họ.

Trong khi đó, tại Mỹ, cộng đồng tình báo đã có một loạt các cuộc họp mật với các nhà hoạch định chính sách cũng như Nhà Trắng vào tháng 1 và tháng 2, cảnh báo về sự nguy hiểm của virus SARS-CoV-2 dựa trên những thông tin thu thập được từ Trung Quốc. Đó là một lời nhắc nhở về một điều mà các cơ quan tình báo luôn làm, tuy nhiên hệ thống tình báo giỏi, cũng chẳng là gì nếu những người lãnh đạo cao nhất không lắng nghe họ./.