Xung đột ở Ukraine đe dọa khối đoàn kết NATO

Ngày 4/4, trong buổi lễ kỷ niệm 75 năm thành lập tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Brussels (Bỉ), các quốc gia thành viên cân nhắc về việc tiếp tục viện trợ cho Ukraine trong bối cảnh quân đội Nga đang chiếm ưu thế trên chiến trường.

“Ukraine đang bị tấn công 24/7 mỗi ngày,” Ngoại trưởng Estonia Margus Tsahkna chia sẻ trước báo giới, đồng thời kêu gọi NATO “cần cung cấp những trang thiết bị không dùng đến cho Ukraine bảo vệ người dân của họ” trong cuộc xung đột. Hiện nay, trong tình thế thiếu thốn về quân lực, Ukraine đã hạ độ tuổi nhập ngũ từ 27 xuống 25.

Ukraine đã bày tỏ mong muốn có một ghế trong bàn đàm phán của NATO, nhưng vẫn chưa được thông qua. Nội bộ NATO đang có sự chia rẽ sâu sắc về vấn đề kết nạp Ukraine. Các nước Đông Âu tán thành đơn xin gia nhập của Ukraine, trong khi  Mỹ và Đức không muốn đưa ra bất kỳ cam kết cụ thể nào khi xung đột ở Ukraine vẫn đang diễn ra. Hiện tại, NATO chỉ hứa rằng cánh cửa của họ sẽ mở cho Ukraine trong tương lai. Theo hiến chương của NATO, một quốc gia muốn gia nhập phải ổn định về chính trị và không có xung đột.

Các đồng minh NATO cũng chưa thể thống nhất về việc có nên tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine hay không. Với tư cách là một tổ chức quân sự, NATO chỉ có thể cung cấp các hỗ trợ không có khả năng sát thương như phương tiện vận chuyển, nhiên liệu, thực phẩm, vật tư y tế và thiết bị rà phá bom mìn. Tuy nhiên, nhiều thành viên NATO đã cấp vũ khí và đạn dược cho Kiev dưới danh nghĩa quốc gia hoặc theo nhóm.

Tổng thống Nga Vladimir Putin từng cho biết một trong những lý do ông phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" là bởi NATO đang mở rộng sát gần biên giới Nga. Từ khi cuộc xung đột tại Ukraine cùng nổ, nhiều quốc gia NATO đều tập trung củng cố hàng phòng thủ biên giới tiếp giáp Nga và Ukraine, phòng ngừa khả năng Nga tấn công.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken bày tỏ lo ngại rằng, sau hơn 7 thập kỷ hòa bình, khối đoàn kết NATO đang bị đe dọa bởi “những người tìm cách vẽ lại biên giới bằng vũ lực”. Ngoại trưởng Thụy Điển Tobias Billström cũng lên án Nga sử dụng vũ lực để “gây hấn hoặc sáp nhập bất hợp pháp.”

Từ tháng 2/2024, khi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lần đầu đề cập khả năng đưa lính NATO tới Ukraine, nhiều đồng minh đã lập tức phản đối. Phương Tây về cơ bản vẫn muốn giữ căng thẳng với Nga ở mức dưới ngưỡng một cuộc chiến tranh thế giới lần thứ ba.

Tuy nhiên, nhân tố Mỹ-quốc gia có tiềm lực quân sự và tài chính lớn nhất NATO, có thể làm thay đổi cục diện. Trong nhiệm kỳ Tổng thống của mình, ông Donald Trump tuyên bố sẽ không bảo vệ bất kỳ đồng minh NATO nào từ chối tăng chi tiêu quốc phòng của họ lên ít nhất 2% tổng sản phẩm quốc nội, như những gì đã được thông qua vào năm 2014. Trong chiến dịch tái tranh cử lần này, cựu Tổng thống Mỹ cũng nhắc lại tuyên bố kể trên.

Nếu ông Trump đắc cử, rất có thể lịch sử sẽ lặp lại và tình trạng chạy đua vũ trang có thể đe dọa nền hòa bình của NATO nói riêng và thế giới nói chung.NATO dự đoán rằng 18 trong số 32 thành viên của tổ chức này sẽ đạt được mục tiêu đó trong năm nay.