Dựng lại “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”: Thử thách lớn

Kỷ niệm 25 năm ngày mất tác giả Lưu Quang Vũ và chuẩn bị cho Liên hoan kịch Lưu Quang Vũ diễn ra vào tháng 9 tới, Nhà hát Kịch Việt Nam phục dựng vở kịch kinh điển “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Tác phẩm sẽ do nghệ sĩ ưu tú Tú Mai làm đạo diễn. Đây là vinh dự cũng là thách thức và là cơ hội để Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai trả "món nợ" đã từng hứa cho Lưu Quang Vũ - người bạn vong niên của mình.

PV: Nói đến đạo diễn, nghệ sĩ ưu tú Tú Mai là khán giả nhớ đến “Hàng xóm chung cư”, “Trái tim Luizi”, “Ca sĩ đười ươi”… những tác phẩm kinh điển của thế giới. Vậy cơ duyên từ đâu bà nhận lời dàn dựng vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của cố tác giả Lưu Quang Vũ?

Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai: Nói đến Lưu Quang Vũ và kịch Lưu Quang Vũ thì ai cùng muốn làm. Từ khi tôi còn trẻ, là diễn viên của Nhà hát Kịch 18 năm, sau đó đi học ở Liên Xô, trở về Vũ đã là người nổi tiếng. Tôi cũng mong muốn được làm việc với Vũ nhưng không có cơ hội.

Lần cuối cùng trước khi đi Vũ có hẹn lần này sẽ dành cho Mai một vở mới. Nhưng đó là chuyến đi cuối cùng của Vũ. Từ đấy bọn mình cũng không có cơ hội làm những vở của Vũ nữa. Là một đạo diễn tôi luôn muốn làm việc, được dựng vở nhất là dựng vở của Lưu Quang Vũ thì tôi nghĩ rằng bất kể đạo diễn nào cũng muốn làm.

PV: “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã đời từ hơn 30 năm trước. Đạo diễn có sợ rằng nội dung vở kịch sẽ không còn phù hợp với thị hiếu khán giả hiện nay?

Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai: Tôi nghĩ rằng đó là vở lớn, vĩnh cửu, thời nào vấn đề đó cũng được đề ra. Cái thiện và cái ác, đấu tranh sự xấu xa của xã hội. Thế còn, đấu tranh như thế nào thì mỗi thời đại, mỗi đạo diễn có những cách làm khác nhau.

Tôi không thể nói trước được, chỉ biết mình phải rất cố gắng bởi vì dù muốn hay không vở “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã có một giá trị nhất định, có tiếng vang, được giải thưởng… Tôi phải vượt lên trên đó. Vở trước đây đã có khán giả của mình và bây giờ “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của chúng ta ngày hôm nay phải làm thế nào để có khán giả của mình. Đó là điều quan trọng hơn cả.

PV: Đâu sẽ là dấu ấn riêng của nghệ sĩ ưu tú, đạo diễn Tú Mai trong vở kịch kinh điển này?

Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai: Sân khấu là bộ môn nghệ thuật tổng hợp. Không thể nói “tôi gây dấu ấn là đạo diễn”, hay “tôi diễn bài kỹ thuật”, “tôi nhấn vào diễn viên”… cũng không phải, bởi đây là sự phối hợp ăn ý, đồng đều từ khâu âm nhạc đến trang trí sân khấu đến phục trang và cả những tiếng động, những suy nghĩ sâu thẳm của từng diễn viên một, cùng phối hợp với nhau, cùng làm việc, phân tích tìm ra, khai thác cho hết những cái hay, cái tốt, cái đẹp của tác giả đã giành cho mình.

PV: Vai Trương Ba lần này đã được giao cho nghệ sĩ Anh Dũng. Đó là quyết định của riêng bà hay có tác động từ phía Nhà hát Kịch Việt Nam?

Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai: Do đạo diễn chọn và quyết định. Tất nhiên là có sự trao dổi với Nhà hát, Ban Giám đốc bởi vì để đi tìm được một diễn viên mà mình thỏa mãn thì hiện nay không có. Thế nhưng, mình cũng mong muốn và tin vào thế hệ anh em diễn viên đã từng làm việc với tôi. Anh Nguyễn Anh Dũng là một diễn viên tài năng, có cá tính, sắc thái và tôi đã từng làm với anh nhiều vai trong nhiều vở và lòng tin của mình với nghệ sĩ Anh Dũng là tin tưởng.

PV: Tại bản dựng 30 năm trước, cố đạo diễn gạo cội Nguyễn Đình Nghi đã tận dụng và phát huy tối đa “phần xác” anh Hàng Thịt của cố NSND Trọng Khôi, phải chăng giờ đây, đạo diễn Tú Mai sẽ tận dụng tài nghệ diễn xuất của NSƯT Anh Dũng để thể hiện phần hồn của Trương Ba trong “cái lốt” của anh Hàng Thịt để tạo dấu ấn cho riêng mình?

Nghệ sĩ ưu tú Tú Mai: Điều kiện của anh Dũng hiện nay là anh cũng hơn lớn tuổi so với nhân vật. Do đó, tôi sẽ phải khai thác nhân vật theo một hướng khác. Phải tìm cá tính, sắc thái của anh hàng thịt ở đây. Cố gắng khai thác theo một mặt nào đấy để nó phù hợp với hình thể mới chứ mình không đi sao chép nhân vật từ những vở cũ.

Phải tạo ra hình tượng của anh hàng thịt bằng cá tính, giọng nói, ánh mắt, cảm nhận, cái hồn của người diễn viên ấy tạo dựng. Đấy là điều khó để thuyết phục khán giả. Cái chính là phải toát ra được cái chất xác thịt. Anh hàng thịt đấy tác giả Lưu Quang Vũ viết nên để nói đế sự vật chất, tham ăn tục uống, còn ông Trương Ba là biểu tượng cho một hồn đẹp, khoan dung, đức độ. Tôi nghĩ rằng tác giả viết tạo nên cái thiện và cái ác luôn đi cạnh nhau, tạo ra một hoàn cảnh kịch “âm và dương” thì điều đó tôi rất chú ý đến.

PV: Xin cảm ơn bà./.