Vĩnh An - Nhạc sĩ của những miền quê

Nhạc sĩ Vĩnh An sinh năm 1929 tại Tây Sơn - Bình Định trong một gia đình đam mê nghệ thuật. Cha là tay đàn giỏi, chú là giọng hát hay, đã từng tham gia hoạt động trong phong trào thanh niên dân chủ. Lớn lên trong không khí hát bội Bình Định và hào khí trống trận Quang Trung, sau Hiệp định Genève, Vĩnh An rời vùng tự do Khu V ra Bắc tập kết và nổi tiếng ngay bằng bài hát Dấu chân trên rừng. Sau đó là Gửi anh lính bờ Nam và Như cánh chim Kơtia.

Có thể nói, sự trưởng thành của Vĩnh An trên con đường âm nhạc là do quá trình tự học, học ở các bậc thầy và đàn anh đi trước, học ở trường nghệ thuật quân đội và các chuyên gia nước ngoài. Ông sáng tác nhạc từ trước Cách mạng Tháng Tám. Vĩnh An yêu thích các làn điệu dân ca dân tộc, đặc biệt là những làn điệu quê hương, có lẽ điều này bắt nguồn từ tình cảm với quê hương của ông.

Nhạc sĩ Vĩnh An đã từng là người lính tham gia hoạt động thời kì bí mật, từng giữ các cương vị đại đội trưởng, huyện đội trưởng, trưởng đoàn đoàn văn công quân đội, trưởng ban tuyên huấn... Ở bất cứ cương vị nào, người "nhạc sĩ" trong ông vẫn luôn đam mê âm nhạc, ông vẫn gắn bó cùng cây đàn trong suốt những chặng đường hành quân.

Trong chiến tranh chống Mỹ, Vĩnh An đã từng đi thực tế đến vùng đất  lửa Quảng Bình. Những bài hát Bà mẹ trên sông Quảng Bình, Mùa về bên bờ sông Kiến Giang của ông đã góp thêm những đường nét vào bức tranh âm thanh hoành tráng của Quảng Bình chiến đấu.

Tuy trong sáng tác của Vĩnh An ít thấy những khúc quân hành nhưng không vì thế mà mất đi sự gần gũi giữa ông với những người lính. Thông qua các sáng tác của mình, Vĩnh Anh đã dành cho các chiến sĩ những tình cảm yêu mến thiết tha nhất mà ca khúc "Khúc hát đảo xa" là một ví dụ. Bài hát ra đời sau một chuyến đi 21 ngày đêm ra đảo Cồn Cỏ, cùng sống với các chiến sĩ dưới làn mưa bom bão đạn của kẻ thù, cùng chia từng nắm cơm, từng lon nước, những cảm xúc ấy đã được Vĩnh An chuyển tải nguyên vẹn vào những lời ca đầy ắp tình cảm của mình "có ra đảo nhớ cho ta gửi vào lời thương, tàu đi mây bay cuốn theo lòng mến thương".

Bước vào thập kỷ đổi mới gần đây, ông trở về quê hương sông Côn của mình và viết ca khúc Đi tìm người hát Lý Thương nhau rất nổi tiếng hay Nắng ấm quê hương viết về Thái Bình.

Những tác phẩm của nhạc sĩ Vĩnh An luôn nhận được nhiều lời yêu cầu của đông đảo thính giả nghe Đài TNVN. Một trong số đó là ca khúc "Đẹp mãi tên anh". Vĩnh An viết ca khúc này sau ngày đất nước giải phóng, non sông liền một dải, cả nước cùng chung niềm hân hoan. Có lẽ vì thế "Đẹp mãi tên anh" đã là một trong những bài hát thành công, nó không chỉ ngợi ca vẻ đẹp thanh cao của người chiến sĩ mà còn thể hiện sự vận dụng một cách hài hòa chất liệu âm nhạc dân gian: Điệu Tứ Quý của Chèo và điệu Xuân Nữ của Tuồng.

Sinh ra và lớn lên ở Bình Định, một vùng quê được coi là chiếc nôi của nghệ thuật Tuồng, có lẽ vì thế mà màu sắc âm hưởng của môn nghệ thuật này rất đậm nét trong nhiều tác phẩm của Vĩnh An. Cũng có người cho rằng những tác phẩm của ông đã thể hiện cảm hứng nghệ thuật Tuồng khi ông se duyên cùng với một nghệ sĩ Tuồng - NSND Đàm Liên. Thật khó có thể phân định được, chỉ biết rằng khi gặp nhau, hai tâm hồn nghệ sĩ ấy đã yêu thương và chắp cánh cho nhau rất nhiều.

Nhạc sĩ Vĩnh An đã sáng tác hơn 300 ca khúc, hàng chục tác phẩm nhạc không lời cho sân khấu và điện ảnh. Với vốn văn học của một cây bút đã tốt nghiệp Đại học Văn, ông còn viết hàng trăm bản ca từ cho các làn điệu dân ca Bắc, Trung, Nam và hàng chục tác phẩm âm nhạc dành cho sân khấu. Những nhận xét "Vĩnh An - con người của dân ca" hay "Vĩnh An - Nhạc sĩ của những miền quê" đã bao trùm lên tất cả tác phẩm và con người của ông./.