Nhạc sĩ Hoàng Vân tên thật là Lê Văn Ngọ, ông còn có bút danh là Y Na. Ông sinh ngày 24/7/1930 trong một gia đình trí thức ở Hà Nội. Kháng chiến chống Pháp, với tất cả sự hăng hái của tuổi 16, ông gia nhập Đội thiếu niên cứu quốc Mai Hắc Đế, rồi làm phụ trách thiếu sinh quân trung đoàn 165. Có thời gian ông tham gia đội tuyên truyền vũ trang, làm công tác địch vận của trung đoàn, sư đoàn và phụ trách văn nghệ sư đoàn 312, rồi đi học trường sỹ quan lục quân Trần Quốc Tuấn. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông được cử sang Nhạc viện trung ương Trung Quốc học tập.

Nhạc sĩ Hoàng Vân là một trong số các nhạc sĩ được đào tạo một cách chính quy 6 năm. Tốt nghiệp nhạc viện trở về, ông về làm chỉ huy dàn nhạc Đoàn Ca nhạc Đài TNVN kiêm chỉ đạo nghệ thuật, tham gia giảng dạy sáng tác và phối khí tại Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia) đến năm 1989. Từ năm 1963-1989 ông là ủy viên Ban chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam, là trưởng ban sáng tác thanh nhạc và công tác tại Hội Nhạc sĩ Việt Nam đến năm 1996.

Nhạc sĩ Hoàng Vân nổi tiếng từ bài hát “Hò kéo pháo” viết năm 1954 khi ông chứng kiến các chiến sĩ kéo những khẩu pháo vượt qua núi cao, đèo dốc ở vùng Tây Bắc - Việt Bắc. Nhưng người yêu nhạc biết tới ông qua các tác phẩm: “Chiến thắng Tây Bắc”; “Chiến thắng Hòa Bình” ở tuổi 21…

Giai đoạn những năm 60, nhiều ca khúc của nhạc sĩ Hoàng Vân ra đời và nhanh chóng được công chúng đón nhận như: “Nhớ” - thơ Nguyễn Đình Thi; “Tôi là người thợ lò”; “Bài ca gửi Thái Nguyên”… Đặc biệt là ca khúc “Quảng Bình quê ta ơi” ra đời năm 1964 trong chuyến đi thực tế Quảng Bình.

Bên cạnh lĩnh vực thanh nhạc, Hoàng Vân còn viết nhiều tác phẩm khí nhạc, với nhiều thể loại khác nhau như fuge cho piano; tổ khúc cho oboe và piano; rapsodi cho violon; độc tấu fargot “Hành khúc con voi”; độc tấu flute “Vui được mùa”, “Hoa thơm bướm lượn”; giao hưởng thơ “Thành đồng Tổ quốc” là một thiên anh hùng ca về con người Miền Nam anh dũng; Chương 2 trong Tổ khúc Hợp xướng “Hồi tưởng” ông viết cùng hai nhạc sĩ Hồ Bắc và Phạm Tuyên. Ông cũng là tác giả phần âm nhạc vở vũ kịch “Chị Sứ”. Bản concerto cho piano và dàn nhạc…

Cũng như nhiều nhạc sĩ cùng thời, nhạc sĩ Hoàng Vân đi thực tế sáng tác rất nhiều. Ông nắm bắt rất nhanh các đề tài trong cuộc sống, sản xuất, chiến đấu. Có lẽ vì vậy ca khúc của ông rất đa dạng về đề tài và luôn tràn đầy cảm xúc. Chúng ta có thể thấy qua những ca khúc như: “Hai chị em”; “Hà Nội-Huế-Sài Gòn”; “Người chiến ấy”; “Chào anh giải phóng quân, chào mùa xuân đại thắng”; “Bài ca giao thông vận tải”; “Tình yêu của đất và nước”; “Bài ca xây dựng”; “Bài ca người giáo viên nhân dân”… Một điều nhận thấy rõ trong những ca khúc của nhạc sĩ Hoàng Vân là việc vận dụng rất nhuần nhụy chất liệu dân ca như trong “Quảng Bình quê ta ơi”; “Nổi trống lên rừng núi ơi”; “Tình ca Tây Nguyên”…

Năm 1975, nhạc sĩ Hoàng Vân đi thực tập một thời gian ở Nhạc viện Sofia-Bungari. Trở về nước ông lại tiếp tục đi vào cuộc sống và cho ra đời những sáng tác mới rất kịp thời mang hơi thở nhạc nhẹ như: “Tình ca Vũng Tàu”; “Hát về cây lúa hôm nay”; “Bài ca tình bạn”…

Một cho những minh chứng cho sự yêu mến các tác phẩm của nhạc sĩ Hoàng Vân là nhiều cảm nhận của thính giả về các ca khúc của ông gửi về Mục “Bạn yêu nhạc bình nhạc” của chương trình ca nhạc theo YCTG. Thính giả Nguyễn Ngọc Thúy ở xã Mỹ Thạnh Trung - Tam Bình - Vĩnh Long là một người đã góp mặt trong nhiều bài bình, trong lá thư bình ca khúc “Hai chị em”.

Bạn đã viết: “Tôi được biết bài hát được nhạc sĩ sáng tác năm 1965 khi ông cùng đoàn nhạc sĩ đi Quảng Bình. Tại Đồng Hới, tình cờ ông được xem hình ảnh hai anh hùng quân đội Tạ Thị Kiều và Nguyễn Thị Chiên, hai người phụ nữ ở hai miền Nam-Bắc nhưng cùng chung một phẩm chất “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang", đã khiến ông bật lên câu ca: Cô Ba dũng sỹ quê ở Trà Vinh/ Chị Hai năm tấn quê ở Thái Bình/Hai chị em trên hai trận tuyến/ Anh hùng bất khuất trung hậu đảm đang/ Trang sử vàng chống Mỹ cứu nước/ Sáng ngời tên những cô gái Việt Nam..”. Bạn Thúy viết tiếp: “Bài hát chất chứa bao say mê và lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ phụ nữ đảm đang và dịu dàng nhưng cùng chung một lòng giết giặc cứu nước… Qua ca khúc “Hai chị em" của nhạc sĩ Hoàng Vân, tôi tưởng mình đang chia vui cùng họ, một niềm vui khó tả, có lẽ đó là niềm tự hào, tự hào vì nước mình có những người phụ nữ như thế".

Ở ca khúc “Hai chị em” với tiết tấu nhanh, sôi nổi, nhạc sĩ đưa chúng ta trở lại những ngày khí thế cách mạng. Ca từ mở đầu bài hát khiến người nghe thực sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp đơn sơ mộc mạc của hai cô gái. Những cái tên hết sức bình thường giản dị. “Cô Ba”, gợi nhớ về những cô gái miệt vườn Nam Bộ; “Chị Hai”, khiến ta liên tưởng đến những cô gái Quan họ, những “liền chị”dễ thương, của đồng bằng Bắc Bộ. Họ đều đến từ những miền quê hương khác nhau, những hoàn cảnh khác nhau, nhưng đều có chung một điểm là những người phụ nữ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”; họ cùng chiến đấu và tăng gia sản xuất vì mục đích cao cả là đánh đuổi quân xâm lược, giành lại độc lập tự do cho đất nước.

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhạc sĩ Hoàng Vân đã có những đóng góp lớn cho nền âm nhạc nước nhà, với khoảng hơn 700 ca khúc ở hầu hết các thể loại và hình thức âm nhạc. Năm 2000, nhạc sĩ Hoàng Vân đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cùng nhiều giải thưởng cao quý khác. Năm 2012, ông được nhận danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú.

Nhạc sĩ Văn An và những sáng tác về Đảng và Bác Hồ kính yêu

VOV.VN - Những ca khúc của Văn An là tiếng nói của tình yêu nhân dân ta với Đảng và Bác Hồ kính yêu cùng cuộc đấu tranh cách mạng trong những tháng năm không thể nào quên.