Độc đáo lễ cưới của người Sán Chỉ

Lễ cưới, hỏi của người Sán Chỉ cũng đủ các bước như dạm ngõ, ăn hỏi, đón dâu... vào những "ngày lành tháng tốt". Thông thường, đám cưới của người Sán Chỉ diễn ra trong 3 ngày với không khí vô cùng náo nhiệt bởi đây được xem là ngày vui chung của cả bản...

Hấp dẫn và được mong chờ nhất là lúc hát đối đáp để làm thủ tục "xin dâu". Đây là phần việc bắt buộc và việc "xin dâu" nhanh hay lâu phụ thuộc vào những người hát có kiến thức, đối đáp sâu sắc, hóm hỉnh với đại diện nhà gái. Vì vậy, nhà trai phải lựa chọn những người uy tín, ăn nói khéo léo, có duyên hát đối đáp. Nội dung hát chủ yếu là lời chào hỏi, trình bày thủ tục xin dâu, lễ lạt thách cưới nhưng được đại diện hai bên biến tấu thành những câu hát trầm bổng, lúc da diết lúc vui tươi làm lay động lòng người. 

Ông Trần Học Căm (68 tuổi) người uy tín đã se duyên cho nhiều đôi trai gái thôn Ngàn Phạt, xã Lục Hồn cho biết: "Tục lệ này không bao giờ bỏ được từ xưa đến nay. Tức là có đất có trời có người hiểu biết đến nhau.Vừa đi vừa hát vừa hò để đám cưới vui cả đi cả về, vui cả thôn và cả dân tộc chúng tôi".

Trải qua thử thách hát đối đáp, được nhà gái chấp thuận, cô dâu chú rể sẽ làm các nghi thức kính lễ tổ tiên và mời trầu cau, bánh kẹo quan viên hai họ.  

Không sặc sỡ, lung linh nhiều họa tiết như các dân tộc khác, trang phục cưới truyền thống của người Sán Chỉ chủ đạo là tông màu trầm nhưng lại chứa đựng nét duyên thầm, chất phác, mộc mạc và đầy nội lực. Các cô gái khác mặc áo có màu xanh dương đặc trưng của người Sán Chỉ. Điểm nhấn trong trang phục của cô dâu là thắt lưng hoa với nhiều họa tiết thêu chỉ màu xanh, đỏ nổi bật, trên tay trái luôn cầm chiếc khăn mặt mới.

Cô dâu Chu Thị Hạnh cho biết: Đây là món đồ không thể thiếu, gói bao nguyện ước tươi đẹp về cuộc sống mới: "Khi đi về nhà chồng bố mẹ, ông bà có trao cho cô dâu 1 chiếc ô và chiếc khăn. Ô dùng để che nắng che mưa. Khăn thì dùng để che mặt, thể hiện sự e ấp khi cô dâu mới vào nhà chồng nhưng hiện nay thì hiện đại hơn vẫn cầm trên tay nhưng không phải che mặt nữa".

Sính lễ, đồ vật hay số lượng người đón dâu, đưa dâu của dân tộc Sán Chỉ đều là con số chẵn thể hiện cho sự đầy đủ, hài hòa và hạnh phúc. Đoàn đưa dâu nhà gái bao gồm: 2 phù dâu và 2 người bạn cô dâu cùng 4 người là những người thân bên nội bên ngoại. Ông Nình Văn Thiết, đại diện họ nhà gái cho biết: Đoàn rước dâu đi xếp thành hàng dọc, đi theo thứ tự lớp lang suốt quãng đường về nhà trai.

Ông Thiết nói: "Nhà gái sắm cho 1 con trâu, chăn, gà,chiếu và hòm. Còn nhà trai sắm lễ do bên nhà gái yêu cầu như 120 cân thịt, 80 lít rượu, gao...tất cả đều 5 gánh. Nếu nhà trai không có điều kiện thì nhà gái sẽ giảm một chút".

Nét văn hoá độc đáo được người Sán Chỉ duy trì trong lễ cưới là nhận thêm bố mẹ nuôi cho cô dâu, chú rể. Người Sán Chỉ quan niệm rằng: việc có thêm bố mẹ nuôi hợp mệnh, hợp tuổi sẽ tiếp thêm sức mạnh, nguồn lực cho đôi bạn trẻ xây dựng cuộc sống mới. Trước đó, gia đình chồng phải gánh lễ gồm 24 cái bánh dày, 20 kg lợn móc hàm là quà biếu cho bố mẹ nuôi và ngược lại cô dâu sẽ được tặng quần áo, chăn, màn, chậu...

Anh Trần Văn Dồn, người vừa làm "bố nhận" cho biết: "Đến sang ngày thứ 2, ở bên nhà trai, cô dâu chú rể sẽ đi nhận bố mẹ nuôi. Theo phong tục cứ đủ 6 bố mẹ sẽ làm ăn cho dễ. Sau khi nhận xong, thì Tết nào cũng gà, bánh để đi bố mẹ nhận và năm nào cũng phải đi".

Mùa xuân, khi những cánh đào phai bung nở khắp trên các cung đường biên giới Bình Liêu cũng là lúc những cô gái Sán Chỉ xúng xính váy áo truyền thống đi ăn cưới, chúc phúc cho đôi bạn trẻ; hát giao duyên, tìm bạn đời... Những câu hát Sóong Cọ dập dìu đã dung dưỡng, vun đắp tình yêu cho nhiều lứa đôi và cũng giúp các thế hệ trẻ người Sán Chỉ trân trọng hơn những nét đẹp văn hóa truyền thống từ ngàn đời cha ông để lại./.