Ninh Thuận vừa có thêm hai bảo vật quốc gia
Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Hồng Hà vừa ký quyết định công nhận (đợt thứ 12) 29 hiện vật, nhóm hiện vật là bảo vật quốc gia. Trong đó, tỉnh Ninh Thuận có thêm 2 hiện vật là bia Phước Thiện và tượng thờ Vua Pô Klong Garai.
Cụ thể, Bia Phước Thiện hiện đang được trưng bày, phục vụ người dân, du khách tham quan tại Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận. Bia được phát hiện vào năm 1992 tại một cánh đồng thuộc thôn Phước Thiện, xã Phước Sơn, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 10 km về phía Tây.
Qua nghiên cứu đây là một hiện vật quý có niên đại từ cuối thế kỷ thứ VIII, giúp các nhà nghiên cứu lịch sử Champa gợi mở về lịch sử xử Panduranga nói chung và nơi phát hiện Bia Phước Thiện nói riêng.
Văn bia Phước Thiện có những đoạn viết quan trọng liên quan đến đời sống xã hội, tôn giáo và việc xây dựng đền tháp ở Panduranga trong những thế kỷ VIII – IX. Văn khắc Chăm thời kỳ đầu, ngôn ngữ biểu đạt luôn luôn là tiếng Phạn (Sancrit), khởi nguồn từ Ấn Độ.
Bia được làm bằng đá sa thạch cao cao là 93,2 cm, thân bia để khắc chữ có chiều cao là 78,8 cm. Gần với thân bia là phần khớp mộng dạng khối hộp chữ nhật thót đáy để cắm vào để bia là 14,4 cm (bị tróc đôi chút), bề dày bia là 12,1cm. Bia có dạng mũi lá đề, điểm lượn tròn rộng nhất của hình lá đề là 44,5cm và hơi thon xuống dưới.
Trên 2 mặt của bia Phước Thiện có khắc chữ Sanscrit (các mặt của tấm bia đặt tên với kí hiệu như sau: Mặt chính (mặt trước) của bia được gọi là Mặt A, mặt sau lưng là Mặt B).
Nội dung văn bản ghi trên bia được các nhà nghiên cứu về khảo cổ học và ngôn ngữ học xác định đã được khắc vào thời kỳ của Satyavarman, niên đại 705 thuộc kỷ nguyên Saka (năm 783 sau Công nguyên), khoảng cuối thế kỷ VIII. Về hình dạng ký tự là kiểu chữ cổ cùng một người khác. Chữ viết được khắc rất tinh xảo và bao gồm các họa tiết trang trí xuyên suốt, chữ viết trang trí công phu này là duy nhất trong kho văn bản Champa.
Tượng thờ Vua Pô Klong Garai, hiện thờ tại Tháp Po Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Ninh Thuận). Tượng thờ Vua Po Klong Garai có niên đại vào khoảng cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
Tháp Pô Klong Garai, tiếng Châm gọi là "Bimong Po Klong Garai" nằm trên đồi Trầu "Mbuen Hala" thuộc địa phận phường Đô Vinh, cách trung tâm thành phố Phan Rang - Tháp Chàm khoảng 6 km về phía Tây.
Tháp Po Klong Garai để thờ vua Po Klong Garai, đây là vị vua đa tài ttrị vì vương quốc Champa từ 1151-1205. Tính đến nay, tỉnh Ninh Thuận có 4 hiện vật được công nhận là bảo vật Quốc gia gồm: Bia Phước Thiện, tượng thờ Vua Pô Klong Garai, bia Hòa Lai và phù điêu Pô Rôme
Ngoài ra, trong đợt này, ở tỉnh Bình Thuận cũng có 1 hiện vật liên quan đến văn hóa Chăm được công nhận là bảo vật Quốc gia đó là Linga vàng Po Dam, niên đại thế kỷ VIII - IX; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.
