Dịch sốt rét có nguy cơ bùng phát trở lại Việt Nam

Nước ta thuộc vùng nhiệt đới nóng ẩm, mưa nhiều, rất hợp với sự phát triển của vecto truyền bệnh sốt rét. Sau nhiều nỗ lực phòng chống chống, từ năm 2000 đến nay nước ta giảm được hơn 90% số ca mắc bệnh sốt rét và giảm số người chết do sốt rét khoảng 96%.

Tuy nhiên, tại hội nghị khoa học diễn ra tại Quảng Nam từ ngày 25-27/3 vừa qua, Mạng lưới loại trừ sốt rét châu Á-Thái Bình Dương (APMEN) nhận định dịch bệnh sốt rét đang có nguy cơ quay trở lại Việt Nam khi muỗi gây bệnh đang có chiều hướng kháng hóa chất và ngày càng nhiều bệnh nhân bị sốt rét kháng thuốc.

Phóng viên VOV phỏng vấn Tiến sĩ Trần Thanh Dương - Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương về vấn đề này.

PV: Thưa ông, năm qua, số bệnh nhân sốt rét ở nước ta tiếp tục giảm, còn gần 28.000 trường hợp và chỉ còn 6 ca tử vong. Vậy vì sao lại có nhận định dịch bệnh này có nguy cơ bùng phát trở lại tại Việt Nam?

TS Trần Thanh Dương: Trong nhiều năm qua, chúng ta triển khai nhiều biện pháp phòng chống sốt rét và đạt được những kết quả tốt, được các quốc gia, các tổ chức quốc tế đánh giá điển hình cho nhiều quốc gia về nỗ lực trong công tác phòng chống sốt rét.

Tuy nhiên, bệnh sốt rét của nước ta vẫn tiềm ẩn những nguy cơ dẫn đến bùng phát, quay trở lại.

Theo ước tính hiện nay vẫn còn khoảng 15 triệu người dân sống trong vùng sốt rét lưu hành, chủ yếu là vùng sâu vùng xa, đồng bào dân tộc ít người.

Bên cạnh đó, có hiện tượng kí sinh trùng sốt rét kháng thuốc và muỗi sốt rét kháng hóa chất diệt dẫn đến công tác phòng chống sốt rét gặp nhiều khó khăn.

Ngoài ra, ở nước ta lao động thời vụ như đi rừng, đi rẫy và những người từ những tỉnh không có sốt rét đi đến những tỉnh có sốt rét thì rất dễ mắc sốt rét, sốt rét ác tính nên nguy cơ tử vong cao.

Vấn đề kinh phí đầu tư nguồn lực, trong thời gian vừa qua có sự cắt giảm của ngân sách quốc gia, điều đó cũng ảnh hưởng đến các hoạt động phòng chống sốt rét.

PV: Ông vừa nói đến việc bệnh nhân sốt rét bị kháng thuốc. Vậy tình trạng này đang diễn ra cụ thể như thế nào, thưa ông?

TS Trần Thanh Dương: Về sốt rét kháng thuốc, theo tiêu chuẩn đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới, cứ khoảng 10% tỷ lệ bệnh nhân điều trị kéo dài quá ngày D3 thì chúng ta xác định được sốt rét kháng thuốc.

Theo tiêu chuẩn đó, chúng ta đã xác định 5 tỉnh có sốt rét kháng thuốc hiện nay là: Bình Phước, Đắk Nông, Gia Lai, Quảng Nam và Khánh Hòa.

Trước tình trạng như vậy, theo chỉ đạo của Bộ Y tế, Chương trình quốc gia phòng chống sốt rét đã thiết lập 8 điểm giám sát kháng thuốc đặc biệt ở các bệnh nhân điều trị ngày D3 và lấy các mẫu xét nghiệm làm sinh học phân tử để xác định kí sinh trùng sốt rét kháng thuốc.

PV: Để ngăn chặn dịch bệnh sốt rét có nguy cơ bùng phát trở lại, Chương trình quốc gia phòng chống dịch bệnh này đã và đang triển khai những biện pháp như thế nào?

TS Trần Thanh Dương: Trước diễn biến tình hình sốt rét chúng ta giảm tốt nhưng vẫn còn tiềm ẩn các nguy cơ sốt rét, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch hành động về phòng chống sốt rét và hành động phòng chống sốt rét kháng thuốc đến năm 2020.

Thứ nhất, tiếp tục duy trì chương trình phòng chống quốc gia và tiếp tục dầu tư có kế hoạch hàng năm tại tất cả các tuyến Trung ương, tỉnh, huyên, xã và tập trung cao độ vào những tỉnh có sốt rét lưu hành và lưu hành nặng.

Chương trình quốc gia phòng chống sốt rét sẽ đẩy mạnh phát hiện sớm các ổ dịch sớm kịp thời xử lí các ca bệnh kịp thời khi mà có sự gia tăng.

Đối với công tác phòng chống vecto thì duy trì sử dụng màn tẩm hóa chất để phòng chống vecto cho nhân dân.

Đối với công tác điều trị thì áp dụng phương pháp điều trị theo mô hình DOS, đó là điều trị có sự giám sát trực tiếp của nhân viên y tế cho các bệnh nhân ở trong vùng sốt rét lưu hành, nghĩa là bệnh nhân phải được uống thuốc vào mồm, xuống dạ dày chứ không phải là bỏ vào túi mang về nhà, rồi quên không uống thuốc dẫn đến kháng thuốc do uống không đủ liều.

Đối với công tác truyền thông, chương trình quốc gia sẽ tiếp tục phối hợp với các tỉnh, các cơ quan truyền thông, triển khai các biện pháp truyền thông cho người dân ở các khu vực có sốt rét lưu hành.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học. Do sự biến đổi gen của kí sinh trùng cũng như muỗi truyền sốt rét nên công tác khoa học của chúng tôi sẽ tập trung vào xác định độ nhạy cảm cũng như là tỷ lệ diệt của các hóa chất.

Giải pháp tiếp theo là tiếp tục hợp tác quốc tế, để họ hỗ trợ về kĩ thuật, kinh phí để chúng ta tiếp tục duy trì ổn định công tác phòng chống sốt rét trong những năm tới và đạt được mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đã đề ra.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!/.