Trẻ bị giang mai tăng bất thường, cần đề cao dự phòng từ bào thai

Trẻ mắc giang mai bẩm sinh tăng bất thường

Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Nhi đồng 1, TP.HCM tiếp nhận điều trị 20 ca bệnh giang mai là trẻ sơ sinh và trẻ lớn hơn 1 tháng tuổi. Các bệnh nhi này chủ yếu từ các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long chuyển lên. Theo BS.CK2 Dư Tấn Quy, Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, số trẻ nhiễm bệnh tăng cao bất thường, đáng tiếc. Bệnh giang mai có thể kiểm soát trước và trong khi mang thai, nhưng người dân chủ quan khiến trẻ mắc bệnh, chịu hậu quả nặng nề.

Trong số 20 ca giang mai đang điều trị tại khoa Nhiễm – Thần kinh của bệnh viện, hiện có nhiều trẻ bị biến chứng rất nặng. Cụ thể, có bệnh nhi dương tính với giang mai đã biến chứng hủy xương, bao gồm xương cánh tay, đầu dưới xương đùi và xương chày. Trước đó, người mẹ được xét nghiệm dương tính với giang mai trong lúc mang thai nhưng do chủ quan nên không nghĩ rằng mình mắc bệnh, không điều trị, không dự phòng lây từ mẹ sang con, cho đến khi con bị mắc bệnh mới nhận ra. Có trường hợp bé bị biến chứng viêm màng não nghiêm trọng, các bác sĩ phải tiêm kháng sinh lâu dài và tích cực điều trị. Đáng nói, người mẹ trước đó khám thai ở phòng khám tư nhân, sau khi có kết quả giang mai đã không được tham vấn điều trị và trẻ cũng không được dự phòng nên đã lây bệnh.

Theo bác sĩ Quy, với những đứa trẻ không được dự phòng lây nhiễm giang mai sẽ để lại hậu quả, nghiêm trọng là tử vong và gánh nặng chi phí điều trị rất lớn cho gia đình.  Trước đó, khoa cũng đã tiếp nhận 2 trường hợp mắc giang mai biến chứng viêm gan nặng. Dù đã nỗ lực cứu chữa nhưng do tình trạng nguy kịch nên 2 bé đã tử vong.

Trước đây, việc dự phòng 3 bệnh từ mẹ sang con, bao gồm giang mai và cả HIV, viêm gan B được thực hiện tốt. Tuy nhiên, thời gian qua, do ảnh hưởng dịch COVID-19 cũng như sự chủ quan của nhiều thai phụ đã khiến căn bệnh giang mai xuất hiện trở lại với số ca tăng đột biến. BS.CK2 Dư Tấn Quy cũng cho rằng, những cơ sở khám chữa bệnh nếu chưa có đủ khả năng xét nghiệm phát hiện bệnh thì cần chuyển thai phụ sang các bệnh viện lớn để kịp thời phát hiện bệnh:  “Những bệnh viện bắt đầu đã có cơ sở sản khoa, có chăm sóc nhi khoa thì khám thai bắt buộc phải tầm soát 3 bệnh này. Khi bà mẹ bị nhiễm thì phải điều trị đúng phác đồ. Đứa con sinh ra xong phải làm sao phải quản lý chuyển gởi từ phía cơ sở sản khoa qua cơ sở nhi khoa, đừng để bị mất dấu”.

Dự phòng từ bào thai

 BS.CK2 Bùi Văn Hoàng – Trưởng Phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Từ Dũ cho biết, theo phác đồ của Bệnh viện Từ Dũ, tất cả sản phụ khám thai sẽ được xét nghiệm máu để tầm soát sớm (giai đoạn 3 tháng đầu) có thể phát hiện và điều trị bệnh lý giang mai. Riêng trong quý 2/2022, bệnh viện đã tầm soát giang mai cho khoảng 6.822 sản phụ đến đây khám thai trong 3 tháng đầu thai kỳ. Qua đó phát hiện một vài ca giang mai và điều trị khỏi, không lây truyền từ mẹ sang con.

Bác sĩ Hoàng cho rằng, nếu mẹ mắc giang mai mà không được điều trị đúng và đủ theo phác đồ thì có thể có nhiều biến chứng cho mẹ, thai nhi và trẻ sơ sinh. Điển  hình như thai chết lưu, sấy thai hoặc sinh non ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ. Biểu hiện giang mai sớm ở trẻ bao gồm các triệu chứng như bọng nước, viêm mũi, viêm thanh quản, gan lách to, viêm xương sụn, viêm màng bụng…Bác sĩ Hoàng cho biết thêm: “Biểu hiện của giang mai bẩm sinh ở trẻ trên 2 tuổi bao gồm viêm mắt, tai gây triệu chứng mù, điếc, viêm khớp ở trẻ và các di chứng khác. Tuy nhiên, rất nhiều trẻ sơ sinh bị giang mai mà không có các dấu hiệu, triệu chứng rõ ràng, điển hình”.

Theo PGS-TS-BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, Trưởng Khoa Sản bệnh Bệnh viện Hùng Vương, TP.HCM, em bé có thể nhiễm trùng do virus, siêu vi, vi khuẩn trước, trong bào thai và sau khi sinh. Vì vậy, trong quá trình mang thai, không chỉ siêu âm, đo tim thai mà người mẹ phải thực hiện xét nghiệm, tầm soát các bệnh có thể điều trị để sớm có biện pháp can thiệp, tránh nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con. Giang mai là bệnh trong nhóm có thể phát hiện được, nằm trong chương trình phòng ngừa lây nhiễm từ mẹ sang con, cần kiểm soát ngay càng sớm càng tốt.

“Điều trị giang mai trong thai kỳ không phức tạp, người ta nhận thấy đáp ứng gần như triệt để, người phụ  nữ nào xét nghiệm mà phát hiện thì đều được điều trị hết. Còn những người nào không chịu đi xét nghiệm, bỏ qua thì mắc giang mai là lỗ hổng nhưng không phải lỗ hổng của hệ thống, mà do chủ quan người thai phụ”- bác sĩ Trang nói.

Việt Nam đã xây dựng “Kế hoạch hành động quốc gia tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030”. Các hoạt động dự phòng này đều được  miễn phí, vì vậy các y bác sĩ khuyến cáo người dân tích cực phòng ngừa./.