Chống dịch sởi: Từ yếu kém đến tích cực...không xa

Phát biểu trong cuộc họp tại Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã phân tích bốn nguyên nhân khiến dịch sởi lan rộng với số lượng tử vong cao trong thời gian qua: Nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là do người dân, trẻ em không tiêm vắcxin phòng bệnh sởi; Nguyên nhân thứ hai là do tình trạng nhiều gia đình cho trẻ bị bệnh đổ dồn về tuyến Trung ương, đặc biệt là Bệnh viện Nhi Trung ương; Nguyên nhân thứ ba nữa chính là do việc dồn bệnh nhân tập trung vào một vị trí, tập trung cao độ quá, điển hình nhất là tại Bệnh viện Nhi Trung ương, do đó việc trẻ bị bội nhiễm lây chéo bệnh rất dễ xảy ra; Nguyên nhân thứ tư là do trong những tháng vừa qua, khí hậu miền Bắc ẩm liên tục khiến cho các virus gây bệnh hô hấp phát triển mạnh. 

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến tại buổi làm việc với  UBND thành phố Hà Nội

Tôi đã từng là người lính đánh trận, chỉ huy của tôi luôn nói, để thắng trận, nhiệm vụ số 1 của người chỉ huy là phải phân tích đúng tình hình chiến trường, tình hình trận đánh, nắm rõ mạnh yếu cả ta và đối phương, tìm đúng căn nguyên để lựa chọn chiến thuật tấn công nhằm giành chiến thắng, giảm thấp nhất thương vong của bộ đội.

Với cách phân tích nguyên nhân bùng phát sởi của bà Bộ trưởng Y tế là không sai, nhưng tôi có thể nói ngay rằng, 4 nguyên nhân mà bà phân tích đó hóa ra lại gói trong một căn nguyên thôi, đó là công tác dự báo, tổ chức chỉ đạo chống dịch, thông tin minh bạch về dịch, thái độ và trách nhiệm của ngành Y tế trong thời gian qua là có vấn đề. Hay nói thẳng ra như báo chí và dư luận đã nói, yếu kém và thiếu chuyên nghiệp.

Sau 2 tháng xảy ra dịch sởi, hơn ai hết Bộ y tế biết quá rõ tình hình có dấu hiệu bất thường về sởi ( chí ít thì hàng tuần đều có báo cáo của các Bệnh viện), nhưng 2 tháng đó, Bộ Y tế làm gì? Hầu như nhân dân không biết có sự bất thường. Hầu như hàng ngàn ca bệnh và nhiều ca tử vong của các cháu đều được biết đến theo kiểu “tin đồn”. Sự quá tải của một số bệnh viện, trong đó là Viện Nhi Trung ương không phải mấy ngày gần đây, mà hàng tháng nay rồi, hơn ai hết, Bộ Y tế biết rõ. Phương tiện thiết bị y tế thiếu nghiêm trọng ở các Khoa cấp cứu khi xảy ra quá tải bệnh nhân, chắc chắn các Bệnh viện đã có thông báo từ hàng tháng nay. Nhưng tất cả đều có vẻ rất bình lặng, như không có gì xảy ra, im lặng trên truyền thông, im lặng trong các báo cáo với Chính phủ, các ngành liên quan, sự im lặng khó hiểu và gây bất bình to lớn trong dân chúng khi vào một ngày, sự im lặng bị phá vỡ hoàn toàn.

Đó là việc xuất hiện rất nhanh, rất nóng của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam xuống Viện Nhi Trung ương. Ông đi vì tự cá nhân ông nhận được thông tin nguy cấp về dịch sởi  chứ không phải từ Bộ y tế. Chính ông, cá nhân ông, ngày 15/4 đã phải triệu tập một số quan chức Bộ Y tế ( không có Bộ trưởng) để nắm chắc, minh bạch tình hình là như thế nào, cả về dịch sởi, cả về số lượng các cháu nhập viện tăng đột biến, cả về số cháu tử vong cũng tăng đột biến.

Rồi sau buổi làm việc ấy, dù dã chiều muộn, Phó Thủ tướng không ngồi chờ báo cáo của Bộ được nữa, ông đã xuống thẳng ngay bệnh viện và tại đây sự thật vỡ ra, vỡ ra cả số lượng trẻ tử vong, vỡ ra cả những thiếu thốn đáng ra không thể được phép thiếu về thuốc, về thiết bị y tế, vỡ ra cả thái độ, và vỡ ra cả sự nghi ngờ của báo chí, dư luận về sự giấu dịch ở Bộ Y tế.

Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ đã có công điện chỉ đạo chống dịch sởi khẩn cấp, quyết định cấp bổ sung ngay 80 tỉ để mua sắm một số trang thiết bị cho các bệnh viện Bạch Mai, Nhi Trung ương, Nhiệt đới và mua thuốc gamaglobulin tăng cường miễn dịch.

Và sau chuyến đi này của Phó Thủ tướng, mới là chuyến thị sát của Bộ trưởng Y tế và cần phải ghi nhận là bắt đầu từ giây phút này, lãnh đạo Bộ Y tế, các cục chuyên ngành đã hết sức khẩn trương chỉ đạo các tuyến, các địa phương, cơ sở, bệnh viện tích cực chống dịch sởi, mở  rộng thông tin minh bạch cho truyền thông, tổ chức nhiều điểm tiêm phòng dịch sởi miễn phí, tổ chức phân tuyến điều trị, cảnh báo nghiêm túc về dịch sởi, phối hợp cùng thành phố Hà Nội khoanh vùng dịch, tổ chức chống dịch, tiêm chủng, giãm tải từ tuyến ngoài…Và cũng ngay lập tức, dù dịch sởi vẫn đang căng thẳng nhưng hiệu quả đã nhìn thấy rất rõ: Số ca nhập viện giảm dần, số ca tử vong giảm tới mức thấp nhất,  truyền thông dịch sởi rõ ràng và mang lại hiệu quả cao trong xã hội….

Thái độ tích cực trong chỉ đạo, điều hành chống dịch sởi của ngành Y tế mấy ngày qua rất được dư luận nhân dân ủng hộ.

Và đặt lại một câu hỏi, nếu tinh thần chỉ đạo chống dịch sởi cùng với những thông tin được công bố minh bạch, cập nhật hàng ngày như mấy ngày vừa qua được thực hiện cách đây 2 tháng khi bắt đầu có dấu hiệu bùng phát dịch, thì chắc chắn không phải trả giá đắt như hôm nay.

Hơn 120 cháu tử vong do sởi và những di chứng liên quan sởi. Học phí quá đau đớn đối với ngành y tế là không thể ngụy biện thanh minh, đổ lỗi cho 4 nguyên nhân, hay 10 nguyên nhân, mà chỉ có 1 "nhân nguyên" thôi, đó là trách nhiệm, sự nhạy cảm, tâm huyết, minh bạch và gan ruột của những người làm công tác quản lý ngành Y./.