Đại sứ Phạm Quang Vinh: “Nền kinh tế Việt Nam và Mỹ có tính chất tương hỗ nhau”

Từ ngày 10/9 đến 11/9, Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ sang thăm cấp Nhà nước Việt Nam theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Trong vòng 10 năm qua kể từ khi nâng cấp Quan hệ đối tác toàn diện, thương mại Việt Nam và Mỹ đã có những bước tăng trưởng vượt bậc. Trong đó, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với 2 năm liên tiếp đạt mức kỷ lục trên 100 tỷ USD. Để làm rõ vấn đề này, phóng viên VOV.VN đã có cuộc trao đổi Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao.

Quan hệ Việt - Mỹ có vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ

PV: Tổng thống Mỹ Joe Biden dự kiến sẽ thăm Việt Nam từ ngày 10/9 đến 11/9, theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Là người gắn bó với quan hệ Việt - Mỹ, cá nhân ông đón nhận tin này như thế nào?

Đại sứ Phạm Quang Vinh: Đối với những ai quan tâm đến môi trường đối ngoại của Việt Nam và mối quan hệ Việt - Mỹ thì chắc chắn đây là tin mừng. Nếu chúng ta nhìn lại, năm nay kỷ niệm 10 năm thiết lập Quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước 10 năm qua đánh dấu quá trình phát triển vượt bậc trong mối quan hệ Việt Nam và Mỹ, trên tất cả các lĩnh vực như: chính trị, đối ngoại, kinh tế, thương mại, đầu tư, khắc phục hậu quả chiến tranh…

Nếu chỉ điểm về kinh tế thì thương mại hai nước trong 10 năm qua đã tăng khoảng 4 lần, từ 35 tỷ USD lên 123 tỷ USD. Đây là một tin rất đáng mừng. 

Trong mấy năm vừa qua, Việt Nam đã mở rộng quan hệ đối ngoại. Các nước ở khu vực và đối tác chủ chốt của Việt Nam đều có những trao đổi đoàn cấp cao. Trong đó, Mỹ là một trong những đối tác quan trọng.

Quan hệ Việt - Mỹ đang trên đà phát triển, nên chuyến thăm lần này của Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ định hướng những thập kỷ tới mối quan hệ phát triển ra sao, tốt đẹp hơn, thực chất, hiệu quả hơn để đáp ứng được mục đích, nguyện vọng của nhân dân hai nước. 

PV: Kể từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1995, các Tổng thống Mỹ đều tiến hành chuyến thăm Việt Nam. Ông có bình luận gì về sự kiện này?  

Đại sứ Phạm Quang Vinh: Khi lãnh đạo Mỹ đến Việt Nam, điều đầu tiên họ thấy là vị trí của mối quan hệ trong lợi ích của nước Mỹ, trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Quan hệ Việt - Mỹ có một vị trí nhất định, quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Do vậy, các Tổng thống Mỹ mới đến thăm Việt Nam thường xuyên. 

Khi quan hệ hai nước phát triển đã mang lại lợi ích cho cả Mỹ và Việt Nam. Trở lại câu chuyện thương mại tăng từ 35 tỷ USD lên 123 tỷ USD, rõ ràng là hai nền kinh tế Việt Nam và Mỹ có tính chất tương hỗ cho nhau. Nền kinh tế Mỹ cần những hàng hóa của mình thì họ mới mua và ngược lại, mình cũng như vậy. Do đó tạo được đà tăng trưởng thương mại giữa hai nước.

Ngày nay Việt Nam phát triển và kết nối với thế giới về chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, trong đó có chuỗi cung ứng với Mỹ. Việt Nam là một mắt xích quan trọng. Các nhà đầu tư người Mỹ cũng thấy được tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng. Chính đây là động lực để chính quyền Mỹ thấy lợi ích của nước Mỹ nằm trong chuỗi cung ứng đó.

Tiếp theo, Việt Nam ngày càng có vị thế trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương và ASEAN. Khi nước Mỹ muốn tăng cường quan hệ với khu vực thì chắc chắn họ phải coi trọng ASEAN và Việt Nam.

Khi các lãnh đạo Mỹ thăm Việt Nam, họ cũng trông đợi có những đột phá và phát triển mới trong tương lai. Quá trình trao đổi từ đầu năm đến nay để kỷ niệm 10 năm đối tác toàn diện, gồm có cuộc điện đàm của Tổng Bí thư với Tổng thống Mỹ Joe Biden, chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ, Bộ trưởng Bộ tài chính Mỹ sang Việt Nam…

Trong các chuyến thăm đó, hai bên đã có những đánh giá tích cực về mối quan hệ Việt - Mỹ và những định hướng trong thời gian tới. Chẳng hạn, trong điện đàm của Tổng Bí thư với Tổng thống Mỹ tháng 3 năm nay nhấn mạnh: Quan hệ Việt - Mỹ trong thời gian vừa qua phát triển tích cực, phù hợp với nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước. Hai bên đều mong muốn làm sâu sắc hơn mối quan hệ này.

Trong đó, còn nhiều lĩnh vực mà Việt Nam và Mỹ có thể hợp tác trong thời gian tới như: công nghệ sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh. Như vậy, chúng ta có đà quan hệ trong thời gian vừa qua và có cả không gian để mở rộng hợp tác trong thời gian tới. 

Hai nền kinh tế Việt Nam - Mỹ có tính chất tương hỗ

PV: Trong các lĩnh vực hợp tác đạt kết quả cao, ông ấn tượng với lĩnh vực nào nhất?

Đại sứ Phạm Quang Vinh: Tôi ấn tượng về sự hiểu biết và xây dựng lòng tin chính trị. Quan hệ Việt - Mỹ từ cựu thù trở thành đối tác rồi đối tác toàn diện và có thể còn hơn nữa. Hai bên đã từng xảy ra chiến tranh, hội chứng chiến tranh trong lòng mỗi quốc gia cũng rất sâu sắc.

Nhưng hai bên đã “khép lại quá khứ, hướng tới tương lai”, hợp tác với nhau để xử lý hậu quả chiến tranh. Mình giúp họ trong tìm kiếm người Mỹ mất tích, họ giúp mình trong rà phá bom mìn, tẩy độc sân bay... Chính những điều đó đã giúp cho hai bên vượt qua nỗi đau chiến tranh.

Hai bên có sự khác biệt về chế độ chính trị và văn hóa lịch sử. Vấn đề làm sao có những nguyên tắc chỉ đạo để xử lý khác biệt, mà vẫn thúc đẩy được hợp tác. Trong những nguyên tắc chỉ đạo có những yếu tố sau: Tăng cường hiểu biết, hợp tác cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau, trong đó có tôn trọng thể chế chính trị của nhau. 

Chính những điều đó tạo cơ sở cho sự phát triển mối quan hệ Việt - Mỹ trong thời gian qua và hướng tới những bước phát triển mới trong tương lai.

PV: Thương mại, hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Mỹ đã có những phát triển vượt bậc trong 10 năm qua. Theo Đại sứ, đâu là nguyên nhân dẫn đến điều này?

Đại sứ Phạm Quang Vinh: Hai nền kinh tế Việt Nam và Mỹ có tính chất tương hỗ cho nhau, chứ không cạnh tranh, triệt tiêu nhau. Chẳng hạn như phía Mỹ cần những hàng hóa liên quan đến dệt may, giày da, cá basa… Còn Việt Nam cần công nghệ, dịch vụ và kỹ thuật hiện đại của họ. Đây là câu chuyện giữa hai nền kinh tế có thể bổ sung cho nhau. Nên không gian và dư địa hợp tác còn rất nhiều.

Thị trường Mỹ là một thị trường rộng lớn. Như vậy tiềm năng để khai thác thị trường này còn rất nhiều. Trong những năm vừa qua, tăng trưởng thương mại không chỉ bằng tổng khối lượng cụ thể, mà còn thể hiện ở tốc độ tăng trưởng. Mỗi năm tăng từ 17% đến 19%. Như vậy là khai thác sự tương hỗ giữa hai nền kinh tế còn dư địa rất lớn.

Để nói về tương lai hợp tác giữa hai nước, tôi muốn nói đến một số lĩnh vực: Đầu tiên là chuyển đổi về kinh tế của thế giới, trong đó có Việt Nam và Mỹ. Bao gồm chuyển đổi số, kinh tế xanh, khoa học, công nghệ sáng tạo. Nếu chúng ta làm tốt những điều này thì thế mạnh của Mỹ và Việt Nam được khai thác, tạo nhiều dư địa hợp tác.

Thứ hai là câu chuyện kết nối với các chuỗi cung ứng. Việt Nam đã tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do, FTA. Với châu Á, chúng ta có CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương). Với châu Âu, chúng ta có EVFTA (Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam). Với Mỹ, chúng ta đang đàm phán về khung kinh tế Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương. Nếu tất cả những điều này hài hòa về tiêu chuẩn, về chính sách liên quan đến thương mại, kinh tế, đầu tư thì sẽ tạo ra động lực rất lớn cho nền kinh tế.

PV: Đầu tư của Mỹ vào Việt Nam liên tục tăng và đặc biệt là đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam vào Mỹ cũng đang trở thành xu thế. Đó là khoản đầu tư 4 tỉ USD của Việt Nam (VinFast) vào Bắc Carolina. Đây có phải là một dấu ấn trong hợp tác kinh tế hai nước?

Đại sứ Phạm Quang Vinh: Nếu nói về dấu ấn kinh tế thì các tập đoàn Mỹ đầu tư vào Việt Nam cũng rất lớn. Nhưng có lẽ Vinfast được nhìn ở góc độ như sau: Đây là khoản đầu tư một lần lớn nhất của Việt Nam từ trước đến nay vào nước Mỹ. Thứ hai là khoản đầu tư này nằm trong lĩnh vực mới, chuyển đổi xanh. Chạy bằng xe điện sẽ thích ứng với yêu cầu của nước Mỹ. Tôi cũng muốn chúc cho VinFast sẽ thành công.

Nước Mỹ đang hướng tới sự chuyển dịch và đa dạng hóa chuỗi cung ứng để đảm bảo những rủi ro liên quan đến kinh tế do dịch bệnh, khủng hoảng chính trị hay cạnh tranh nước lớn.

Nếu chúng ta đầu tư thêm vào Mỹ thì chắc chắn sẽ gặp những thuận lợi, vì họ đang có chính sách để thu hút đầu tư vào Mỹ. Thêm vào đó, đầu tư vào Mỹ sẽ làm cân bằng cán cân thương mại, vì hiện nay chúng ta đang có thặng dư. 

PV: Vâng, xin cảm ơn Đại sứ.