Độc đáo những cuốn sách cổ được viết trên lá cây của người Thái

Một trong số những người còn lưu giữ bộ sách độc đáo này là ông Vi Thanh Tuấn (ngụ tại bản Kèo Lực 2, xã Phả Đánh, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An). Hiện tại bộ sách ông đang lưu giữ gồm 5 cuốn, có bìa được làm bằng gỗ, với các hình vẽ khác nhau.

Những chiếc lá cây được sử dụng để khắc chữ trong cuốn sách có chiều dài 25 cm, rộng 5 cm và được liên kết với nhau bằng một sợi dây gai xuyên.

Ông Vi Thanh Tuấn - một trong số ít những người còn lưu giữ được bộ sách độc đáo.

Ông Tuấn cho biết: Khi được truyền lại bộ sách này tôi cũng không hiểu nội dung trong đó, chỉ biết cất giữ cẩn trọng xem như là một “báu vật” của gia đình. Nó có nguồn gốc từ một ngôi chùa trên địa bàn từ mấy đời trước. Bố tôi bảo đây là bộ sách được khắc bằng chữ Thái cổ, nội dung chủ yếu nói đến các phong tục tập quán, quan niệm và phong thủy trong đời sống của người Thái ngày xưa.

Cũng theo ông Tuấn, trước đó gia đình ông có nhiều cuốn sách hơn nhưng đã được bán dần nên nay chỉ còn lại bộ sách này. Cũng đã có nhiều người đến hỏi mua, thậm chi có người đã trả hơn chục triệu đồng để mua lại nhưng ông không đồng ý bán. Cá nhân ông mong muốn bộ sách được lưu truyền và những người có chuyên môn nghiên cứu, dịch ra những nội dung trong đó để con cháu thế hệ sau hiểu được về phong tục tập quán của người Thái xưa.

Những cuốn sách được viết bằng tiềng Thái cổ trên lá cây được lưu truyền từ đời này qua đời khác như một “báu vật”.

Theo bà Vi Thị Quyên, Phó Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn, qua kiểm chứng từ một số nghệ nhân truyền dạy chữ Thái cổ trên địa bàn huyện Tương Dương (Nghệ An), những cuốn sách nêu trên do người Thái Pao khu vực miền tây Nghệ An viết, có niên đại trên 200 năm. Để viết được một cuốn sách như vậy, người xưa phải mất cả năm trời thực hiện qua rất nhiều công đoạn.

Những cuốn sách cổ được người xưa dùng vật nhọn khắc trên lá Pớ Lang (tiếng Thái cổ) rồi dùng một loại nước màu được làm từ vỏ và rễ cây quét lên 1 cách rất cầu kỳ. Loại sách này trước đây trên địa bàn xã Mỹ Lý có khá nhiều nhưng hiện bị thất lạc hầu hết.

Được biết ngoài gia đình ông Tuấn trên địa bàn huyện Kỳ Sơn còn có 2 người khác cũng sở hữu những bộ sách tương tự. Trong đó có ông Kha Ngọc Minh (57 tuổi, ngụ tại bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, huyện Kỳ Sơn). Cuốn sách mà ông Minh đang lưu giữ có nội dung chủ yếu viết những câu chuyện dân gian mang đậm bản sắc của người Thái như truyền thuyết lập bản, lập mường, chống giặc ngoại xâm...

Những cuốn sách này được xem như là cuốn cẩm nang của người Thái cổ, ghi chép lại những kinh nghiệm dân gian, phong tục tập quán về ma chay, cưới hỏi... của người Thái xưa.

Những cuốn sách cổ này cần được bảo vệ, lưu truyền cho thế hệ mai sau để họ hiểu được những phong tục xưa của người Thái.

Ông Lô Văn Liệu - Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý cho biết, tiếng Thái cổ được người dân tộc Thái ở vùng cao Nghệ An sử dụng phổ biến vào khoảng đầu thế kỷ 19. Sau khi chữ Quốc ngữ được đưa vào dạy phổ biến, loại ngôn ngữ này dần bị mai một. Mặc dù có tới 80% dân số trong xã là người dân tộc Thái nhưng hiện không còn mấy người biết đến ngôn ngữ này, nên cần phải có biện pháp lưu giữ để góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

Bà Vi Thị Quyên – PCT UBND huyện Kỳ Sơn cho biết: Hiện tại huyện đang lên kế hoạch thực hiện đề án bảo tồn, phát huy giá trị đặc sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn huyện thông qua việc sưu tầm các cuốn sách được viết trên lá cây. Đồng thời cũng đang có kế hoạch truyền dạy lại cho người dân tộc Thái để họ biết được chữ viết, văn hóa của dân tộc mình nhưng đang gặp nhiều khó khăn về tài chính nên cũng mới chỉ tuyên truyền để người dân lưu giữ cẩn thận các cuốn sách cổ này./.