Bệnh chổi rồng trên cây nhãn hoành hành ở ĐBSCL

Theo thống kê của Cục Trồng trọt đến cuối tháng 8/2014, 7 tỉnh, thành vùng ĐBSCL có gần 15.400 ha diện tích nhãn bị nhiễm bệnh chổi rồng, chiếm hơn 60% diện tích nhãn toàn vùng, trong số này có hơn 5.340 ha bị nhiễm nặng.

Nguyên nhân do nhiều nông dân không quan tâm đến việc chữa trị để dịch bệnh lan rộng, trong khi đó đến thời điểm này ngành Nông nghiệp vẫn chưa xác định được tác nhân và cơ chế gây bệnh chổi rồng trên cây nhãn để tìm ra phác đồ điều trị hữu hiệu.

Bệnh chổi rồng lây nhiễm nặng nề nhất ở tỉnh Vĩnh Long với gần 8.000 ha, chiếm hơn 85% diện tích toàn tỉnh; kế đến là tỉnh Đồng Tháp hơn 3.560 ha, chiếm trên 74% diện tích, các tỉnh còn lại có diện tích nhiễm bệnh trung bình từ 6-11% đến cao nhất từ 31-35%.

Để bảo vệ diện tích cây nhãn, ngay từ tháng 8/2011, Cục Bảo vệ thực vật phối hợp với Viện Cây ăn quả miền Nam ban hành quy trình phòng trừ dịch bệnh chổi rồng, Bộ NN&PTNT đã có công văn đến các tỉnh công bố dịch, Chính phủ công bố hỗ trợ kinh phí dập dịch hơn 180 tỉ đồng cho nông dân các địa phương cắt tỉa cành hơn 24.200 ha vườn nhãn nhiễm bệnh, phun thuốc phòng bệnh 25.200 ha.

Kết quả có hơn trên 81% vườn nhãn hồi phục và cho năng suất khá. Tuy nhiên, từ giữa năm ngoái đến nay do giá nhãn xuống thấp, trong khi đó chi phí đầu tư cho phòng trị bệnh chổi rồng cao nên nhiều nông dân không mạnh dạn đầu tư chi phí chữa trị, dẫn đến diện tích nhiều vườn nhãn tái bệnh trở lại. Tính riêng tỉnh Vĩnh Long đã có hơn 1.300 ha nhãn bệnh nặng nông dân đốn bỏ để chuyển sang trồng các loại cây ăn trái khác.

Anh Trần Hoàng Vui, Hội nông dân xã Bình Hòa Phước, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long chia sẻ, trước đây cây nhãn trên vùng đất cù lao này năng suất rất cao, bình quân 15 tấn/ha, từ lúc bị chổi rồng năng suất giảm chỉ còn 2-4 tấn/ha. Thực tế cho thấy có rất nhiều nông dân thiếu vốn đầu tư chăm sóc, phòng trị bệnh chổi rồng nên năng suất ngày một giảm.

Vĩnh Long là địa phương có diện tích nhãn lớn nhất ĐBSCL. Vừa qua tỉnh đã xây dựng thí điểm 5 mô hình khắc phục bệnh chổi rồng cây nhãn trên diện tích 5 ha, hiệu quả bước đầu mang lại khả quan. Ông Nguyễn Văn Liêm – Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long cho biết ngành nông nghiệp hướng dẫn cho nông dân cắt tỉa cành, phun thuốc và chăm sóc đúng kỹ thuật, đúng lúc, đồng loạt theo quy trình của Cục Bảo vệ thực vật. Kết quả tỉ lệ bệnh chổi rồng giảm từ 70-80%, năng suất trong mô hình đạt 8-9 tấn/ha, thu nhập trên 30 triệu đồng/ha , cao hơn 20 triệu đồng/ha so với vườn nhãn ngoài mô hình. Tuy nhiên mô hình này chi phí rất cao nên nông dân khó thực hiện.

“Cái khó hiện nay là diện tích nhãn của Vĩnh long rất nhiều. Việc thực hiện theo quy trình này đòi hỏi công cắt tỉa, phun thuốc , đúng thời điểm cần thiết, nên khi áp dụng đại trà rất nhiều nông dân gặp khó khăn về kinh phí, thời điểm, nhân công lao động. Ngoài ra giá nhãn ở mức quá thấp, chi phí thực hiệc mô hình giá thành khoảng 8.000 đồng/kg, nhưng giá bán của nông dân khoảng 9.000-10.000 đồng/kg, lợi nhuận không khuyến khích chúng ta phổ biến nhân rộng”, ông Nguyễn Văn Liêm cho biết thêm. 

Tại hội nghị Quản lý bệnh chổi rồng hại nhãn và chôm chôm do Bộ NN&PTNT chủ trì được tổ chức tại tỉnh Vĩnh Long mới đây, nhiều nhà khoa học thuộc Viện Bảo vệ thực vật, Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam và lãnh đạo các Sở Nông nghiệp các tỉnh ĐBSCL tham dự đều thừa nhận đến thời điểm này, các nhà khoa học vẫn chưa đưa ra được chính xác nguyên nhân virus hay vi khuẩn gây bệnh chổi rồng. Đa số các ý kiến cho rằng ngoài nhện lông nhung gây bệnh chổi rồng, vẫn còn một tác nhân gây bệnh khác mà đến nay chưa tìm ra được.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho rằng, đối với ĐBSCL thì cây nhãn và chôm chôm là hai loại cây trồng chủ lực mang lại nguồn thu và việc làm cho hàng vạn nông dân nơi đây. Do vậy, việc tìm đúng nguyên nhân để đề ra giải pháp phòng trị bệnh chổi rồng để phòng trị là vấn đề quan trọng và cấp bách. Bộ trưởng Cao Đức Phát cho hay: “Muốn phòng chống bệnh hiệu quả thì phải có cơ sở khoa học. Nếu xác định không đúng tác nhân và cơ chế lây lan dịch bệnh sẽ có những bệnh pháp không trúng. Không phải từ những giải pháp kỹ thuật cụ thể mà phải từ giải pháp chiến lược tổng thể để phòng chống dịch bệnh có hiệu quả”.

Trong lúc chưa tìm ra được tác nhân gây bệnh Bộ NN&PTNT yêu cầu các địa phương cần quan tâm bảo vệ hơn 30.000 ha vườn nhãn chưa bị bệnh. Sử dụng bằng các biện pháp kỹ thuật tổng hợp như chăm sóc, bón phân cân đối, tưới nước hợp lý để tăng cường khả năng đề kháng trên cây nhãn. Tăng cường giám sát vườn cây, phát hiện xử lý sớm diệt nhện lông nhung. Đối với vườn cây bệnh nặng nên phá bỏ chọn giống cây ít nhiễm bệnh để trồng; hình thành 1 dự án khuyến nông cấp quốc gia thực hiện ở tất cả các tỉnh để hỗ trợ cho các địa phương; tập hợp mọi lực lượng khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu để có cơ sở khoa học, định hướng phòng trị hiệu quả hơn./.