“Bầu trời mở” hàng không Việt và cuộc chiến khốc liệt giành thị phần

VOV.VN - Các chuyên gia nhận định “miếng bánh” hàng không Việt đang được nhiều "ông lớn" trong và ngoài nước nhắm đến, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Với mức tăng trưởng 14% liên tiếp trong nhiều năm, lại là đất nước có chiều dài trên 2.300km, với 95 triệu dân, cùng với một chính sách "mở" Bộ Giao thông vận tải (GTVT), hàng không Việt Nam đang có sức hút mạnh mẽ với các nhà đầu tư.

Các chuyên gia nhận định “miếng bánh” hàng không Việt đang được nhiều "ông lớn" trong và ngoài nước nhắm đến, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Tăng trưởng hàng không luôn ở mức “hai con số”

Đến nay, ngành hàng không Việt Nam đã có những bước thay đổi lớn. Theo ông Võ Huy Cường, Cục phó Cục HKVN, hiện thị trường hàng không Việt đang sự tham gia khai thác của 68 hãng hàng không nước ngoài từ 25 quốc gia/vùng lãnh thổ. Trong đó, có 5 hãng hàng không Vietnam Airlines, VietJet Air, Jetstar Pacific, Bamboo Airways và VASCO.

“Các hãng hàng không đang khai thác gần 130 đường bay quốc tế giữa Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc, Hải Phòng và 28 quốc gia/vùng lãnh thổ. Đối với thị trường nội địa, 5 hãng hàng không Việt Nam hiện đang khai thác 48 đường bay nội địa nối Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh với 18 sân bay địa phương. Hiện Việt Nam đang đứng thứ 7 thế giới và thứ 3 của khu vực châu Á - Thái Bình Dương về tốc độ tăng trưởng hàng không. Việc một số doanh nghiệp xếp hàng xin giấy phép kinh hàng không trong thời điểm này cũng là dễ hiểu”, ông Võ Huy Cường nói.

Bamboo Airways muốn chia lại “miếng bánh” thị phần hàng không

Số liệu mới nhất của Cục Hàng không Việt Nam cho thấy, bức tranh thị phần hàng không trong tháng cuối năm 2019 có nhiều biến động đáng chú ý.

Cụ thể, trong tháng 12/2019, Vietjet nắm 42,2% thị phần tải cung ứng so với mức 41,2% trong tháng 1/2019; Vietnam Airlines chiếm 33,3% thị phần, so với xấp xỉ 34,5% hồi đầu năm. Tương tự, Jestar Pacific và VASCO đều lùi một bậc trên bảng xếp hạng thị phần tải cung ứng, với lần lượt 10,6% và 1,9%.

Tăng trưởng hàng không luôn ở mức “hai con số”. Đến nay, ngành hàng không Việt Nam đã có những bước thay đổi lớn.

Ngược với sự sụt giảm thị phần tải cung ứng của các hãng trên, Bamboo Airways - hãng hàng không cất cánh chính thức từ tháng 1/2019 - lại có bước tiến rất mạnh. Cụ thể, trong tháng 12/2019, Bamboo Airways chiếm tới hơn 12,3% thị phần, gấp 6 lần so với mức 2% trong tháng 1/2019.

Bước sang 2020, “bàn cờ” thị phần được dự đoán sẽ tiếp tục chứng kiến nhiều xáo trộn, sau khi Bamboo Airways công bố hướng tới mục tiêu 30% phị phần.

Thị trường hàng không không “dễ nhằn”, Vinpearl Air bất ngờ xin rút

Trên thực tế, trong hơn 20 năm qua, ngành hàng không cũng chứng kiến sự “ngã ngựa” của nhiều đại gia tham gia vào thị trường khó tính này. Bởi lẽ, chi phí cho mỗi chuyến bay từ lương phi công, tiếp viên, nhiên liệu bay, các dịch vụ mặt đất… đều tăng cao, khiến không ít những đại gia đã phải bỏ cuộc chơi.

“Bom tấn” gây chấn động lĩnh vực hàng không nhất là vào những ngày cuối cùng của năm 2019, đầu năm 2020 là vào ngày 14/1 Tập đoàn Vingroup đã công bố chính thức rút khỏi lĩnh vực kinh doanh vận tải hàng không.

Thông tin này ngay lập tức gây “bất ngờ” với giới chức ngành hàng không cũng như các chuyên gia, bởi từ lâu nay Vingroup có tiếng là Tập đoàn kinh doanh bài bản, khi lấn sân sang một lĩnh vực mới đều có nghiên cứu khá kỹ trước khi quyết định.

Trước đó, còn nhớ Indochina Airlines là một cái tên đình đám gắn liền với thương hiệu của nhạc sỹ Hà Dũng, đây cũng là hãng hàng không tư nhân đầu tiên đi vào hoạt động tại Việt Nam.

Indochina Airlines được thành lập vào tháng 5/2008 với tên gọi ban đầu là Công ty Cổ phần Hàng không Tăng Tốc, tên giao dịch quốc tế AirSpeedUp JSC, vốn điều lệ là 200 tỷ đồng. Thời gian ngắn sau đó, ngày 17/10/2008, hãng đã được đổi tên thành Công ty Cổ phần Hàng không Đông Dương Indochina Airlines.

Dù vốn 200 tỷ đồng, nhưng Indochina Airlines của nhạc sỹ Hà Dũng chỉ “rón rén” thuê hai chiếc Boeing 737-800 từ hãng Travel Service của cộng hòa Séc, giá thuê mỗi chiếc 15 tỷ/tháng. Ấy vậy mà chỉ sau 1 năm hoạt động, Indochina Airlines lún sâu vào khủng hoảng. Đến cuối năm 2011, Indochina Airlines hầu như biến mất khỏi “bản đồ” bay Việt Nam.

Vietnam Airlines vẫn là "ông lớn" của hàng không Việt Nam.

Sau Indochina Airlines, hãng hàng không “sếu đầu đỏ” Air Mekong của đại gia nuôi tôm Đoàn Quốc Việt cũng gây được sự chú ý mạnh mẽ khi chính thức bay vào tháng 10/2010, sau gần 2 năm hoạt động, Air Mekong có 4 tàu bay thương mại Bombardier CRJ 900, với 13 đường bay đến 9 điểm nội địa.

Đến tháng 6/2012, Air Mekong bàn với Eximbank góp 11% vốn điều lệ. Tuy nhiên, đến tháng 3/2013, Air Mekong xin phép tạm dừng bay với lý do là tái cơ cấu đội tàu bay. Sau 1 năm, hãng vẫn không có động thái bay. Đến tháng 1/2015, Bộ GTVT đã rút giấy phép kinh doanh vận chuyển của Air Mekong.

Trước Air Mekong, 2 hãng hàng không tư nhân Indochina Airlines và Trãi Thiên cũng bị Bộ GTVT rút giấy phép kinh doanh do không đáp ứng được năng lực bay.

Vẫn còn nhiều hãng xếp hàng “xin” bay

Rõ ràng, thị trường hàng không Việt là “cô gái đẹp” nhưng “kiêu kỳ” nên nếu không đủ lực thì khó có thể chinh phục được. Tuy nhiên, hiện đã và đang có nhiều “đại gia” nhìn thấy tiềm năng lớn từ thị trường hàng không.

Nói như một doanh nhân (xin được giấu tên) “Thị trường bất động sản đang chững lại, cung vượt quá cầu (ví dụ như Đà Nẵng chẳng hạn), đã đến lúc phải tìm hướng đi mới, mà thị trường hàng không là một điểm đến hấp dẫn, nếu vận hành tốt lợi nhuận sẽ ổn định trong hàng chục năm, thậm chí cả trăm năm”.

Dù đó là chia sẻ cá nhân, nhưng điều này không phải là không có lý, hãy nhìn vào một loạt các cái tên đình đám đang xếp hàng chờ giấy phép như: Hàng không ngôi sao Việt (Vietstar Airlines), đây là hãng hàng không liên doanh giữa Công ty TNHH MTV hàng không Vietstar, Công ty Cổ phần Chuyển phát nhanh Tín Thành và Công ty sửa chữa máy bay A41 (thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân).

Vietstar Airlines được thành lập vào giữa năm 2016 với mức vốn điều lệ là 300 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện Vietstar Airlines vẫn chưa thể cất cánh. Điểm vướng của Vietstar Airlines là chọn sân bay Tân Sơn Nhất làm “thủ phủ”. Trong khi đó, nhà ga T3 mới chưa được xây dựng.

Hoặc như, Vietravel đã trình Bộ GTVT hồ sơ thành lập Hãng hàng không Lữ hành du lịch Việt Nam - Vietravel Airlines với mức đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng, 100% vốn của Vietravel. Với việc chọn cảng hàng không Phú Bài làm “căn cứ”, hãng này tự tin tuyên bố dự kiến bay vào tháng 1/2020.

Còn đó nhiều vấn đề...

Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ hàng không Việt Nam, ông Trần Quang Châu đánh giá, tăng trưởng nhanh của hàng không thời gian qua đã bộc lộ những vấn đề cần cấp bách giải quyết. Đó là những bất cập về cơ sở hạ tầng, năng lực quản lý, điều hành...

Bamboo Airways liên tục tăng đội tàu bay về trong năm 2019 và 2010. Trong tháng 12/2019, Bamboo Airways chiếm tới hơn 12,3% thị phần, gấp 6 lần so với mức 2% trong tháng 1/2019.

Trong đó, nhân lực là "điểm nghẽn" của các hãng hàng không nội địa. Nguyên nhân chính là việc đào tạo không theo kịp phát triển nên tình trạng thiếu không chỉ ở lực lượng phi công mà còn ở lực lượng khác như giám sát bay, quản lý không lưu, kỹ sư máy bay...

Các chuyên gia hàng không nhận định, thiếu hụt nhân lực đang tác động tới không chỉ năng lực và chất lượng phục vụ, mà quan trọng hơn ảnh hưởng tới thương hiệu, uy tín của hãng hàng không.

Việc chậm, hủy chuyến của các hãng hàng không Việt Nam mặc dù đã được cải thiện trong thời gian vừa qua nhưng được dự báo có thể gia tăng nếu không có các giải pháp kịp thời từ phía cơ quan quản lý nhà nước.

Theo số liệu mới được công bố của Cục Hàng không Việt Nam, tổng số chuyến bay bị chậm, hủy chuyến trong cả năm 2019 của các hãng hàng không Việt Nam là hơn 45.000 chuyến bay, tăng 0,25% so với năm 2018.

Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Đinh Việt Thắng đánh giá, hàng không của Việt Nam tăng trưởng nhanh nhưng không có nghĩa là tăng trưởng không có kiểm soát.

Ví dụ như Hãng hàng không Vietjet đưa bao nhiêu tàu bay vào hoạt động, bay những đường bay nào đều phải có báo cáo chứng minh với cơ quan quản lý về số lượng người bổ sung, nhân viên giám sát, nhân viên vận hành, đặc biệt là lực lượng phi công, tiếp viên…

Tất cả những nhân sự này, hãng đều phải báo cáo Cục Hàng không Việt Nam để kiểm soát chặt chẽ theo đúng tiêu chuẩn, quy định./.