JTC lót tay cho quan chức đường sắt như thế nào?

Trên Báo The Yomiuri Shimbun (Nhật Bản) ngày 20/3/2014 và một số cơ quan báo chí Việt Nam ngày 23/3/2014 có đưa tin Công ty JTC (Nhật Bản) đã phải chi bất hợp pháp 100 triệu Yên cho các cán bộ và một số đối tượng khác ở nước thứ ba (gồm Indonesia, Uzebekistan và Việt Nam) từ năm 2008 – 2012 để được tham gia thực hiện các dự án ODA.

Đối với Việt Nam, Công ty JTC hiện là Nhà thầu của Dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1), vốn vay ODA của Nhật Bản.

Dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 (hay còn gọi là Đường sắt trên cao Hà Nội, đoạn Ngọc Hồi – Yên Viên) được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư tại văn bản số 195/CP-CN ngày 12/2/2004.

Theo thông tin chính thức từ Bộ GTVT, Dự án được chia làm các giai đoạn đầu tư xây dựng để phù hợp với nhu cầu khai thác sử dụng, thu xếp nguồn vốn vay ODA Nhật Bản.

Giai đoạn 1, theo quyết định đầu tư số 3304/QĐ-BGTVT ngày 31/10/2008, Dự án có quy mô xây dựng mới đường sắt đôi trên cao điện khí hóa đoạn Giáp Bát - Gia Lâm với chiều dài 15,36km và khu Tổ hợp Ga Ngọc Hồi dài 3,85km. Tổng mức đầu tư (TMĐT) là 19.460 tỷ đồng (13.972 tỷ vay JICA, còn lại là đối ứng). Dự án do TCTy ĐSVN là chủ đầu tư, quản lý dự án là Ban QLCDA Đường sắt (RPMU) thuộc TCTy ĐSVN, tiến độ thực hiện dự án dự kiến từ năm 2008 đến năm 2017.

Hiện tại, đã ký hiệp định vay JICA lần 1 với giá trị 4,683 tỷ Yên cho công tác TKKT và hỗ trợ đấu thầu. TCTy ĐSVN đã tổ chức đấu thầu tuyển chọn tư vấn từ tháng 4/2008, báo cáo Bộ GTVT phê duyệt kết quả đấu thầu cho liên danh tư vấn do  Japan Transportation Consultant, Inc (JTC) đứng đầu, liên danh với các công ty Nhật Bản khác gồm JARTS, JRC, JEC, KOKEN và các Công ty tư vấn Việt Nam gồm CTy cổ phần Tư vấn đầu tư xây dựng GTVT (TRICCO), TEDI và TEDI-South, viết tắt là liên danh JKT. Giá trúng thầu là 2.900.786.900 Yên và 320.588.823.878 VNĐ. RPMU và liên danh tư vấn đã ký hợp đồng ngày 9/9/2009, thời gian thực hiện từ 1/10/2009 đến 30/11/2011. Trong quá trình thực hiện dịch vụ tư vấn, do có một số nội dung thay đổi, phát sinh (như tăng diện tích, số lượng công trình, điều chỉnh vị trí các nhà ga, thay đổi vị trí cầu vượt sông Hồng theo khuyến nghị từ kết quả nghiên cứu HAIMUD của JICA về phát triển đô thị kết hợp với vận tải khối lượng lớn cho TP. Hà Nội,...), tổng giá trị hợp đồng tư vấn sau điều chỉnh là 3.604.135.092 Yên và 236.091.504.476 VNĐ, thời gian thực hiện kéo dài thêm 11 tháng đến ngày 31/10/2012.

Đến nay, tư vấn đã cơ bản hoàn thành TKKT nhưng do cầu vượt sông Hồng và đoạn tuyến phía Bắc cầu sông Hồng chưa được TP. Hà Nội và các Bộ ngành thống nhất hướng tuyến nên TCTy ĐSVN chưa thể phê duyệt được toàn bộ TKKT. Hợp đồng tư vấn đã giải ngân khoảng 80% phần tiền Yên và 69% phần tiền Việt (giá trị hợp đồng còn lại là: 705.341.018 Yên và 72.399.542.605 đồng).

Giai đoạn 2a, được sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT đã phê duyệt đầu tư Tiểu dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1) giai đoạn 2a tại quyết định 3412/QĐ-BGTVT ngày 28/12/2012 với phạm vi tiểu dự án từ Giáp Bát đến Ngọc Hồi dài 5,649 km và kết nối với giai đoạn 1. TMĐT là 24.825 tỷ VNĐ (gồm 75,667 tỷ Yên và 4.477 tỷ VNĐ). Hiệp định vay JICA lần 2 cho Dự án đã ký ngày 22/3/2013 với giá trị là 16,588 tỷ Yên.

TCTy ĐSVN đã tổ chức đấu thầu gói thầu Tư vấn TKKT giai đoạn 2a, hiện  đang thương thảo tài chính với liên danh do JTC đứng đầu, dự kiến sẽ ký kết hợp đồng trong tháng 7/2014. Gói thầu xây lắp chuẩn bị mặt bằng và xử lý nền đất yếu Tổ hợp Ngọc Hồi đã xong bước sơ tuyển, dự kiến phát hành hồ sơ mời thầu vào ngày 24/3/2014, các gói thầu còn lại chưa triển khai đấu thầu.

Tóm lại, Dự án đã tiếp nhận 2 khoản vay JICA với tổng giá trị 21,271 tỷ Yên, các giai đoạn của Dự án đã bắt đầu triển khai từ năm 2008. Việc lựa chọn nhà thầu tư vấn theo quy định phải tuân thủ các quy định của nhà tài trợ và Luật Đấu thầu của Việt Nam. Đến nay dịch vụ tư vấn đã cơ bản hoàn thành công tác TKKT giai đoạn 1 và đang lựa chọn và thương thảo hợp đồng tư vấn giai đoạn 2a, công tác đấu thầu xây lắp chưa được triển khai.

Quan điểm của Bộ GTVT

Ngay trong ngày 23/3/2014, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải đã tổ chức cuộc họp với tất cả các cơ quan, đơn vị có liên quan đến Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 để làm rõ thông tin báo chí Nhật Bản và Việt Nam đã phản ánh.

Tại cuộc họp Bộ trưởng Bộ GTVT đã nêu rõ quan điểm: “Kiên quyết, khẩn trương kiểm tra, làm rõ những vấn đề báo chí nêu và xử lý nghiêm khắc những vi phạm, bất kể người đó là ai. Điều này sẽ góp phần củng cố thêm mối hệ đối tác chiến lược sâu rộng giữa Việt Nam và Nhật Bản hiện nay. Đồng thời cũng khẳng định quyết tâm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước và yêu cầu của nhân dân về phòng chống tham nhũng, tiêu cực”.

Bộ GTVT sẽ phối hợp chặt chẽ với Đại sứ quán Nhật Bản và Cơ quan Hợp tác quốc tế (JICA) tại Việt Nam để tiếp nhận và chia sẻ thông tin về vụ việc này. Giao Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông, ngay ngày Thứ hai, 24/3/2014, trực tiếp làm việc với Đại sứ quán Nhật Bản và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản tại Hà Nội để thông tin cho phía Nhật Bản về thái độ kiên quyết, nghiêm túc, cũng như tinh thần hợp tác cao nhất của Bộ Giao thông vận tải và các đơn vị liên quan trong công tác phòng, chống tham nhũng, cũng như về các công việc mà Bộ GTVT đã và đang chỉ đạo liên quan đến vấn đề này.

Bộ GTVT đã yêu cầu các cá nhân có liên quan đến Dự án, kể cả những người đã chuyển công tác, tạm dừng thực hiện các nhiệm vụ đang được phân công để tập trung giải trình về trách nhiệm cá nhân trong thời gian tham gia tại dự án. Yêu cầu trên cũng được thực hiện cả với các cán bộ có liên quan đến dự án này đã nghỉ hưu. Báo cáo của các cá nhân hoàn thành trước ngày 31 tháng 3 năm 2014.

Giao Thanh tra Bộ thành lập các đoàn thanh tra, thanh tra tất cả các dự án mà JTC đã và đang tham gia, trước mắt là các dự án thuộc lĩnh vực đường sắt.

Phân công các đồng chí Thứ trưởng Bộ GTVT phụ trách các lĩnh vực, chỉ đạo xây dựng kế hoạch để thanh tra các dự án có vốn vay ODA của Nhật Bản( trước mắt trước mắt là các dự án sử dụng nguồn vốn STEP), vốn vay ODA của Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) và Ngân hàng thế giới (WB).

Đối với Dự án án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (Tuyến số 1) – Giai đoạn 1: Trước mắt, yêu cầu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Ban Quản lý dự án đường sắt tạm dừng giải ngân theo Hợp đồng đã ký với JTC; đồng thời, tạm dừng thương thảo tài chính Hợp đồng tư vấn thiết kế kỹ thuật giai đoạn 2a đối với JTC./.