Trung Quốc chơi bài xấu với nông sản Việt Nam?
Sau cảnh báo về một số lô hàng trái cây vi phạm kiểm dịch, Trung Quốc lại chê bánh kẹo của Việt Nam không đảm bảo an toàn thực phẩm.
Kịch bản trả đũa
Cuối tháng 6 vừa qua, Công thư của Tổng Cục giám sát Chất lượng, Thanh tra và Kiểm dịch Trung Quốc (AQSIQ) gửi Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Nafiqad – Bộ NN&PTNT) thông báo một số sản phẩm thực phẩm của Việt Nam xuất sang Trung Quốc từ năm 2013 đến tháng 4/2014 không đảm bảo an toàn thực phẩm bao gồm bánh mì hương dừa, bột sắn, bánh quy, bánh kem, bánh trứng, kem xốp, mứt sen... là những sản phẩm thuộc quyền quản lý của Bộ Công Thương.
Trước đó, vào ngày 23/6/2014, Nafiqad cũng nhận được thông báo của Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc về việc AQSIQ có Công thư thông báo việc một số lô hàng trái cây của Việt Nam như chuối, thanh long... xuất khẩu sang Trung Quốc bị phát hiện nhiễm các đối tượng kiểm dịch thực vật.
Nhận định của một số chuyên gia cho rằng, sở dĩ Trung Quốc có động thái này là do trước đó Việt Nam đã công bố 8 loại rau quả nhập từ Trung Quốc chứa hóa chất vượt ngưỡng cho phép. Các lô hàng này bao gồm 126 tấn quýt tươi (8 lô), 54 tấn cà rốt (2 lô). 40 tấn táo quả (1 lô), nho tươi 20 tấn (2 lô), ngoài ra còn có một số mặt hàng khác có khối lượng từ 6 đến 15 tấn. Các hóa chất thuốc bảo vệ thực vật bị phát hiện vượt ngưỡng gồm: Carbendazim (dùng để diệt nấm), Difenoconazol, Thiophanate, Propargite (dùng để diệt nhện) và Methomyl.
Thanh Long của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc bị cảnh báo chứa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật quá mức cho phép.
Trong công văn gửi Vụ Khoa học Công nghệ, Bộ Công Thương, ông Phùng Hữu Hào, Phó Cục trưởng Nafiqad đề nghị Bộ Công Thương cần điều tra và có thông báo cho phía Trung Quốc về kết quả điều tra nguyên nhân, biện pháp khắc phục và tránh phía Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt những mặt hàng thực phẩm của Việt Nam xuất sang Trung Quốc.
Cùng với đó, ông Trần Ngọc Hiệp - Phó chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận cho biết, hiệp hội đang kiểm tra lại thông tin để đánh giá lại tình hình trước khi có những thông báo tiếp theo đối với người trồng thanh long. Bình Thuận có khoảng 20.000 héc ta trồng thanh long, trong đó có gần 6.000 héc ta đạt VietGap (thực hành sản xuất nông nghiệp tốt).
Bẫy đã được giăng sẵn?
Đánh giá thông tin từ đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung Quốc có thể tạm đóng một số cửa khẩu với Việt Nam, PGS. TS. Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Thương mại từng cảnh báo, khả năng Trung Quốc có thể "chơi" Việt Nam.
"Có thể có khả năng họ “chơi” Việt Nam ở những thời điểm có những sản vật thời vụ. Họ sẽ gây trở ngại cho Việt Nam, điều xưa nay đã có rồi, có thể thời gian tới sẽ cực đoan hơn", PGS. TS. Nguyễn Văn Nam nói.
Đồng quan điểm, Ths. Bùi Ngọc Sơn - Trưởng phòng Kinh tế Quốc tế, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính trị Thế giới cũng cho biết, Trung Quốc sẽ dùng "bài" quy định điều nọ, hạn chế điều kia, đóng cửa tạm ở thời điểm thu hoạch các loại hoa quả vào thời vụ, vì phải kiểm tra nên chỉ cần 10-15 ngày các mặt hàng rau củ quả, nông sản phải bỏ đi. "Vì vậy, Việt Nam phải thận trọng", ông cảnh báo.
Nhận định về vấn đề này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho biết, đây không phải là lần đầu Trung Quốc gây khó khăn cho Việt Nam. Cách làm của Trung Quốc không xuất phát từ một quan điểm, chính sách tốt đẹp là vì an toàn thực phẩm hay vì sức khỏe người tiêu dùng.
Bằng chứng là hầu hết các mặt hàng của TQ khi xuất sang Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới luôn bị kêu ca về chất lượng, chứa nhiều nhân tố độc hại nhưng TQ không hề có công cụ để ngăn chặn.
Việc Trung Quốc bất ngờ tăng kiểm soát chất lượng chứng tỏ Trung Quốc chỉ coi đó là một công cụ thương mại để gây khó khăn cho đối tác khi đã bị phụ thuộc vào thị trường của họ chứ không phải vì người tiêu dùng.
Với Việt Nam bài học nhãn tiền đã có khi xảy ra với quả vải Lục Ngạn (Bắc Giang) từ nhiều năm trước. Với chiêu bài đẩy giá, thu mua ồ ạt, khi thấy vải Lục Ngạn xuất tới 90% sang thị trường Trung Quốc, Trung Quốc đã quay lại yêu cầu thương lái người Việt phải xuất giấy chứng nhận hàng hóa. Tuy nhiên, không phải là giấy chứng nhận thông thường mà là giấy chứng nhận thu mua tận vườn. Tức là khi muốn bán được vải cho Trung Quốc các thương lái Việt Nam phải chứng nhận được đó là vải của vườn nào, sau đó Trung Quốc cho người sang thu mua tận vườn ở Việt Nam.
Hay việc thương lái Trung Quốc "chơi xấu" xúi bẩy trộn các thứ bẩn vào chè để làm mất uy tín của chè Việt Nam. Nói vậy để thấy, thực chất đây chỉ là cách gây khó dễ cho hàng hóa của Việt Nam chứ không phải kiểm soát vì chất lượng hàng hóa.
"Tôi không nhận thấy động thái của Trung Quốc vì người tiêu dùng. Mà đó phải coi là cái bẫy, cái bẫy mua rẻ, mua dễ đã được giăng ra... khi bị phụ thuộc Trung Quốc quay lại ép chết nông dân".
Bà Phạm Chi Lan cho biết, người sản xuất Việt Nam phải thay đổi thói quen làm ẩu, tắc trách, phải có hàng rào kỹ thuật để nâng cao chất lượng, mới mong mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước khác.
"Trên thực tế, do người VN làm ăn quá lâu với thương lái Trung Quốc nên đã được nuôi dưỡng thành một thói quen rất xấu là làm ăn không bài bản, tắc trách, dễ dãi trong sản xuất dù người bán nó biết sẽ gây rất nhiều nguy hại cho nền kinh tế. Chính cái tư duy luôn hướng tới sản xuất hàng rẻ, hàng chất lượng thấp là một cái bẫy đã được Trung Quốc giăng sẵn nhưng người Việt không ý thức được. Đó là điều cay đắng, lỗi cũng do chính người VN quá biết hài lòng, không chịu thay đổi, sợ khó, không muốn vươn lên", chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nói./.
