Tháng Tám trên Quảng trường Ba Đình lịch sử

Quảng trường Ba Đình thuộc quận Ba Đình, Hà Nội, là một địa danh lịch sử hàng đầu của thủ đô. Chính nơi này, ngày 2/9/1945, Bác Hồ đã đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà – nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.

Vườn hoa Rond Point Puginier nhìn từ phía Đông Nam, sau là Vườn hoa Ba Đình rồi trở thành Quảng trường Ba Đình lịch sử. Công trình phía trên là phủ Toàn quyền (nay là phủ Chủ tịch). Ảnh tư liệu.

Vị trí Quảng trường Ba Đình nằm ở phía Tây cổng thành cổ Hà Nội. Cho tới đầu thế kỷ 20, khu vực này là một khoảng trống với bãi hoang, cùng hồ ao mới được san lấp. Người Pháp đã xây dựng ở đây một vườn hoa, đặt tên là Rond Point Puginier, còn gọi là quảng trường tròn (rond point: điểm tròn) hay vườn hoa Puginier (Puginier là tên một vị cha cố). Xung quanh Vườn hoa Puginier này một số công trình công sở, biệt thự được xây dựng. Một trong những công trình được xây dựng sớm là Phủ Toàn quyền (1902), sau này là Phủ Chủ tịch. Về sau thêm các công trình quan trọng khác là trường Albert Sarraut (1919), nay là Cơ quan Trung ương Đảng  và Sở Tài chính (1925), nay là Trụ sở Bộ Ngoại giao.

Quảng trường Ba Đình nhìn từ phía đường Độc Lập

Cách mạng Tháng Tám thành công, tại Quảng trường Ba Đình, Bác Hồ đã đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Sự kiện đó cùng tên Quảng trường Ba Đình đã được cả thế giới biết đến.

Lễ chào cờ trên Quảng trường Ba Đình (diễn ra vào 6h sáng hàng ngày)

Tên Ba Đình được đặt để tưởng nhớ cuộc khởi nghĩa chống Pháp của nghĩa quân Đinh Công Tráng ở vùng Ba Đình, huyện Nga Sơn, Thanh Hoá (năm 1886-1887). Đã có rất nhiều sự lựa chọn địa điểm cho cuộc mít tinh ngày 2/9/1945, nhưng cuối cùng vườn hoa Ba Đình được chọn và trở thành Quảng trường Ba Đình.

Vào lăng viếng Bác

Sau đó, Quảng trường Ba Đình có tên là Quảng trường Độc lập. Trong thời gian Pháp tạm chiếm Hà Nội (1947-1954), Phủ Toàn quyền Pháp đổi tên là Vườn hoa Hồng Bàng. Năm 1954, quân ta về tiếp quản thủ đô và nơi đây lại được trả lại tên Quảng trường Ba Đình; cạnh đó Phủ Toàn quyền trở thành Phủ Chủ tịch.

Công trình phủ Toàn quyền, nay là phủ Chủ tịch, xây dựng năm 1902

Sau này có nhiều ý kiến đổi tên Quảng trường Ba Đình thành Quảng trường Độc lập hay Quảng trường 2/9 để gắn liền với sự kiện hơn, song Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn giữ tên này vì nó đã đi vào lịch sử và có tính phổ cập.

Công trình trường Albert Sarraut bên đường Hoàng Văn Thụ, nay là cơ quan Trung ương Đảng, xây dựng năm 1919

Từ sau năm 1954, có một số công trình được xây dựng thêm xung quanh khu vực Quảng trường Ba Đình, bên cạnh những kiến trúc thuộc địa cũ. Đó là Hội trường Ba Đình (hoàn thành năm 1963), Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (hoàn thành năm 1975), Bảo tàng Hồ Chí Minh (hoàn thành năm 1990), Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ hy sinh vì Tổ Quốc (hoàn thành năm 1994). Ngoài các công trình lớn như trên, trong quần thể kiến trúc ở Quảng trường Ba Đình có một số công trình nhỏ nhưng cũng rất quan trọng và ý nghĩa như Chùa Một cột, khu vực nhà sàn Bác Hồ trong Phủ Chủ tịch.

Công trình sở Tài chính, nay là trụ sở Bộ Ngoại giao, xây dựng năm 1925

Quảng trường Ba Đình là nơi chứng kiến bao sự kiện lịch sử của Đất nước, và đều gắn với mùa thu: Mùa thu cách mạng năm 1945; mùa thu trở về Hà Nội năm 1954 và mùa thu năm 1969, tại Hội trường Ba Đình, Việt Nam và bạn bè quốc tế thương tiếc Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ba Đình trở thành đất mảnh đất thiêng cùng những dấu ấn lịch sử không bao giờ phai mờ, cùng những kiến trúc tâm linh hiện hữu: Lăng Bác, Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ. Đặc biệt hơn nữa, với việc phát lộ Hoàng Thành Thăng Long ngay bên quảng trường; Ba Đình càng trở nên ý nghĩa và thiêng liêng hơn bao giờ hết.

Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh – nhìn cận cảnh từ đường Hùng Vương

Cho tới bây giờ, Quảng Trường Ba Đình vẫn là trung tâm chính trị - văn hoá, là nơi đã diễn ra những sự kiện trọng đại của đất nước. Và đây cũng là nơi có quy hoạch, cảnh quan và quần thể kiến trúc đẹp nhất ở Hà Nội./.

Rặng tre bên lăng Bác

Một phiên đổi gác của các chiến sỹ Bộ tư lệnh Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Công trình Hội trường Ba Đình, hoàn thành năm 1963, do các kiến trúc sư Nguyễn Cao Luyện và Trần Hữu Tiềm thiết kế.Công trình được phá dỡ năm 2008 để nhường chỗ cho dự án xây dựng Nhà Quốc hội mới.

Quảng trường Ba đình nhìn từ phía đường Hùng Vương trước Lăng Bác về phía đường Bắc Sơn (Ảnh chụp sau khi Hội trường Ba Đình được phá dỡ)

Công trình Bảo tàng Hồ Chí Minh, hoàn thành năm 1990

Chùa Một cột (Diên Hựu Tự), một kiến trúc cổ độc đáo nằm ở khu vực Quảng Trường Ba Đình, kế bên Lăng Bác; được xây dựng từ năm 1049 (thời Lý). Chùa trải qua nhiều lần được sửa chữa và trùng tu. Năm 1954, truớc khi rút khỏi Hà Nội, quân Pháp đã phá huỷ ngôi chùa.Chùa được phục dựng lại năm 1955 với kiến trúc gần nguyên như cũ.

Nhà sàn và ao cá Bác Hồ thuộc Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại phủ Chủ tịch (nằm trong khuôn viên Phủ Chủ tịch). Đây là 1 trong 10 di tích được xếp hạng đặc biệt của Quốc gia

Đài tưởng niệm Anh hùng liệt sỹ nhìn từ phía đường Hoàng Diệu

Quảng trường Ba Đình và Lăng Bác trong ánh nắng chiều

Lăng Bác lung linh trên Quảng trường

Lễ hạ cờ trên Quảng trường Ba Đình (diễn ra vào 21h hàng ngày)