Việc Australia mua ít nhất 8 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân như một phần trong thỏa thuận quốc phòng 3 bên mới với Mỹ và Anh đã khiến nhiều người đặt câu hỏi về phản ứng của Ấn Độ.

Ấn Độ tới nay vẫn chưa chính thức lên tiếng về liên minh AUKUS theo đó giúp Australia thúc đẩy năng lực răn đe, ở thời điểm mà Mỹ và các đồng minh đang tìm cách chống lại ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc trong khu vực.

Shekhar Sinha, cựu tư lệnh hải quân Ấn Độ, nói rằng, các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sẽ có “tác động đáng kể" trong cán cân sức mạnh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, cựu lãnh đạo Hải quân Ấn Độ Arun Prakash, trong một tuyên bố trên Twitter hồi tuần trước, nói rằng mối quan hệ đối tác này khiến New Delhi bất mãn.

“Suốt nhiều năm, Mỹ nói với Ấn Độ rằng, luật pháp của họ khiến họ không thể chia sẻ công nghệ động cơ hạt nhân với bất cứ nước nào, kể cả các đồng minh. Cho dù thỏa thuận hạt nhân Ấn Độ-Mỹ và việc ký kết cả 4 thỏa thuận nền tảng cũng không thay đổi được gì. Và giờ thì mọi chuyện lại như thế này đây”, ông Prakash cho biết.

Không bất ngờ việc Mỹ chọn Australia chứ không phải Ấn Độ

Năm 2008, Ấn Độ và Mỹ đã ký một thỏa thuận theo đó Mỹ đồng ý làm việc hướng tới hợp tác hạt nhân dân sự hoàn toàn với Ấn Độ để đối lấy việc New Delhi tách bạch các cơ sở hạt nhân quân sự và dân sự, đồng thời đặt toàn bộ các cơ sở hạt nhân dân sự vào sự giám sát của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Thỏa thuận không bao gồm hợp tác hạt nhân quân sự. Trong những năm sau đó, hai nước ký kết 4 thỏa thuận nền tảng về việc hợp tác quân sự sâu rộng và cho phép Ấn Độ tiếp cận với các loại vũ khí tinh vi của Mỹ. Dù vậy, các thỏa thuận này cũng không bao gồm công nghệ hạt nhân quân sự.

Srinath Raghavan, giáo sư về lịch sử và quan hệ quốc tế tại Đại học Ashoka, nói rằng sẽ là phi thực tế khi mong đợi Mỹ chia sẻ công nghệ hạt nhân quân sự với Ấn Độ.

“Vì sao chúng ta lại trông mong Mỹ sẽ chia sẻ công nghệ như vậy? Ấn Độ không phải là đồng minh ràng buộc với Mỹ theo bất cứ hiệp ước nào”, ông Raghavan nói, đồng thời nhấn mạnh Australia đã là một đồng minh thân cận của Mỹ kể từ Thế chiến 2.

Theo các nhà phân tích, quan hệ giữa Ấn Độ và Mỹ đã trở nên thân cận hơn kể từ năm 2000 nhưng các mối quan hệ an ninh và chiến lược của Mỹ với Anh và Australia cũng phát triển nhiều hơn.

“Đó là chính trị thực tế thông thường. Mỹ đã khiến một đồng minh như Pháp nổi giận, vì vậy sẽ thật ngớ ngẩn khi Ấn Độ coi đây là một hành động khinh thường”, ông Raghavan cho biết, đề cập việc Pháp đã mất thỏa thuận chế tạo hạm đội tàu ngầm mới do Tập đoàn Hải quân (FNG) chế tạo cho Australia trị giá hàng chục tỷ USD vì AUKUS.

Ông Navtej Sarna, đại sứ Ấn Độ tại Mỹ từ 2016-2018, nhấn mạnh rằng, trước đây, Mỹ mới chỉ chia sẻ công nghệ này với Anh, trong khi Australia cũng là một phần trong liên minh an ninh với Mỹ và New Zealand – còn được gọi là hiệp ước ANZUS.

“Tôi không nghĩ 2 mối quan hệ của Mỹ với Ấn Độ và với Australia có thể so sánh với nhau, nhất là vì lịch sử và động lực khác nhau”, ông Sarna nói.

Theo ông Sarna, Ấn Độ sẽ xem xét những tác động của thỏa thuận AUKUS ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Nếu điều này giúp đối phó với Trung Quốc trong khu vực, thì nó cũng đem lại lợi ích cho Ấn Độ.

Chính phủ Ấn Độ vẫn chưa chính thức phản ứng về AUKUS. Thủ tướng Narendra Modi sẽ lên đường tới Mỹ trong tuần này để dự cuộc họp thượng đỉnh Bộ Tứ kim cương (Quad) đầu tiên ở Washington. Ông cũng sẽ có cuộc gặp riêng với Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Ông Modi đã được Thủ tướng Australia Scott Morrison thông báo về thỏa thuận an ninh mới trước khi thỏa thuận này được công bố.

Các chuyên gia Ấn Độ cho rằng, thông báo về thỏa thuận liên minh AUKUS diễn ra trước cuộc họp thượng đỉnh Quad cũng phát đi thông điệp rõ ràng rằng thỏa thuận này là nhằm “răn đe Trung Quốc”.

Ấn Độ có sự trợ giúp của Nga

Sudarshan Shrikhande, chuẩn đô đốc nghỉ hưu của hải quân Ấn Độ, nói rằng, sau chiến tranh biên giới năm 1962 với Trung Quốc, Ấn Độ đã nhờ Mỹ giúp chế tạo hạm đội tàu ngầm nhưng Mỹ lại không sẵn lòng giúp đỡ. Kết quả là Ấn Độ đã tìm đến Liên Xô.

“Giai đoạn 1963-1964, bộ trưởng quốc phòng [Ấn Độ] dẫn đầu một phái đoàn tới Mỹ để tìm sự trợ giúp đối với chương trình tàu ngầm, nhưng phía Mỹ đã khiến chúng ta thất vọng, họ nói rằng ‘Hãy tìm tới Anh, nhà cung cấp truyền thống của các ông’. Phía Anh lại đưa ra những lựa chọn tàu ngầm đã rất cũ kỹ và lỗi thời. Sau đó chúng ta tìm tới Liên Xô và đã mua tàu type 641 [lớp Naato Foxtrot]”, ông Shrikhande chia sẻ.

Cựu đại sứ Sarna nói rằng, Ấn Độ đã tìm kiếm hợp tác quốc phòng với Liên Xô vì dễ tiếp cận, giá cả phải chăng, các mối quan hệ ngoại giao và nhiều điểm tương đồng với hệ thống và vũ khí của Liên Xô.

“Những năm đó, Mỹ và Ấn Độ không phải lúc nào cũng đồng nhất quan điểm về các vấn đề quốc tế”, ông nói, đề cập tới quan điểm của các nước phương Tây rằng Ấn Độ ngả về phía Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh.

Ấn Độ thuê tàu ngầm chạy năng lượng hạt nhân đầu tiên từ Liên Xô năm 1988, thuê trong 3 năm. Năm 2012, Ấn Độ lại thuê tàu ngầm chạy năng lượng hạt nhân của Nga, lần này là 10 năm, nhưng đã trả lại cho phía Nga vào tháng 6/2021 do các lỗi kỹ thuật.

Hiện nước này đang chờ tàu ngầm chạy năng lượng hạt nhân thứ 3 từ Nga, dự kiến bàn giao vào năm 2026. Hiện tại Hải quân Ấn Độ cũng có 17 tàu ngầm khác - INS Arihant, tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy năng lượng hạt nhân và 16 tàu chạy diesel-điện.

Ấn Độ tự lực công nghệ

Thỏa thuận AUKUS đã khơi lại những tranh luận về tầm quan trọng của tàu ngầm tấn công chạy năng lượng hạt nhân đối với phòng thủ của Ấn Độ. Ông Shrikhande nói rằng, loại tàu ngầm này rất hữu ích vì khả năng tàng hình, hoạt động trong thời gian dài, tầm hoạt động xa và có thể triển khai nhiều loại vũ khí.

Ấn Độ đang ngày càng trở nên độc lập và tự lực về công nghệ hạt nhân. Việc này bắt đầu từ Arihant, tàu ngầm chạy năng lượng hạt nhân đầu tiên do Ấn Độ chế tạo năm 2009 trị giá 2,9 tỷ USD và được biên chế năm 2016. Nước này có đủ năng lượng hạt nhân để cung cấp cho các tàu như vậy.

Năm 2017, Ấn Độ đưa tàu ngầm hạt nhân thứ 2, tàu INS Arighat, vào thử nghiệm trên biển. Tàu Arighat dự kiến đưa vào biên chế trong năm 2021.

Trong chương trình Project 75 Alpha, Ấn Độ lên kế hoạch chế tạo 6 tàu ngầm chạy năng lượng hạt nhân và 18 tàu ngầm thông thường khác. Các tàu này được thiết kế và chế tạo ở Ấn Độ. Việc đóng tàu dự kiến thực hiện trong năm 2023-2024 và tàu ngầm đầu tiên dự kiến biên chế vào năm 2032.

Ấn Độ đã đề nghị các công ty quốc phòng Mỹ trợ giúp chuyển giao công nghệ thông qua liên doanh và đầu tư vào Ấn Độ, nhưng ông Raghavan cho biết, ông không chắc Mỹ có ý định chia sẻ công nghệ tàu ngầm với Ấn Độ hay không.

Dù doanh số vũ khí Mỹ bán cho Ấn Độ đã gia tăng kể từ sau các thỏa thuận năm 2008, 2013 và 2017, Nga vẫn là nhà cung cấp hàng đầu của Ấn Độ, chiếm tới 62% các vũ khí khí tài mà New Delhi nhập khẩu, còn Mỹ chỉ đứng thứ 2 với 15%. Năm 2020, các lô vũ khí Ấn Độ mua của Mỹ trị giá 3,5 tỷ USD.

Ông Sinha, cựu tư lệnh hải quân nói rằng, Ấn Độ đã không còn cần đến công nghệ Mỹ nữa.

“Mọi thứ đã thay đổi rất nhiều kể từ năm 2009. Ấn Độ cần theo đuổi những công nghệ tiên tiến từ một số nước hơn là tiếp tục theo đuổi một nhà bán hàng lớn thuần túy. Bên cạnh đó, một Ấn Độ tự lực cũng sẽ là một đối tác chiến lược tốt hơn trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”, ông Sinha nói./.

Ấn Độ không mua mà thuê tàu ngầm hạt nhân của Nga

VOV.VN - Việc phải thuê tàu ngầm hạt nhân cho thấy Ấn Độ vẫn chưa thành công với dự án phát triển tàu ngầm hạt nhân trong nước như mong muốn song điều bất thường là Ấn Độ sẵn sàng thuê thay vì mua hoặc nhập khẩu hoàn toàn công nghệ tàu ngầm từ Nga.