Căng thẳng Trung-Nhật: Hòa hoãn nhưng vẫn giữ lập trường

Ngày 29/1, cả Trung Quốc và Nhật Bản đều tuyên bố sẵn sàng cải thiện quan hệ thông qua đối thoại. Tuy nhiên, cùng với những tuyên bố này thì cả hai nước đều có những động thái nhằm tăng cường sức mạnh khu vực biển tranh chấp.

Tàu tuần tra của lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản phun nước đuổi tàu cá của các nhà hoạt động Đài Loan gần khu vực đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư (Ảnh: Reuters)

Phát biểu trong cuộc họp báo thường kỳ, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã kêu gọi Nhật Bản cùng Trung Quốc phát triển hòa bình. Ông Hồng Lỗi cũng cho biết, chính phủ Trung Quốc không thay đổi chính sách coi trọng quan hệ với Nhật Bản. Ông Hồng Lỗi nói: “Trong hoàn cảnh hiện nay, hai bên cần gánh vác trách nhiệm quốc gia và lịch sử cũng như thể hiện sự khôn ngoan chính trị để vượt qua hoàn cảnh khó khăn này và thúc đẩy các mối quan hệ chiến lược cùng có lợi giữa hai nước phù hợp với 4 tuyên bố chung giữa hai nước. Chúng tôi cũng hy vọng, phía Nhật Bản sẽ nỗ lực cùng với Trung Quốc để kiểm soát và giải quyết vấn đề thông qua các hành động thiết thực”.

Trước đó cùng ngày, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cũng đề cập đến mối quan hệ Trung - Nhật đang bị ảnh hưởng vì những căng thẳng leo thang liên quan đến tranh chấp chủ quyền giữa hai nước đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Ông Abe một lần nữa khẳng định quần đảo này "thuộc lãnh thổ vốn có" của Nhật Bản và "không cần bàn cãi" về chủ quyền.

Ông Abe nói: “Tình hình xung quanh Nhật Bản đang trở nên nghiêm trọng. Nhật Bản sẽ nỗ lực hết sức để tăng cường quản lý thích hợp, bảo vệ các hòn đảo trên biên giới. Chúng tôi cam kết bảo vệ cuộc sống của người dân và vùng lãnh thổ trên biển và trên không của Nhật Bản”.

Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ Nhật Bản cho biết hai nước cần xây dựng "một quan hệ đối tác đôi bên cùng có lợi" và "tổ chức một hội nghị thượng đỉnh hoặc cuộc đàm phán cấp cao để giải quyết các vấn đề mà hai nước đang phải đối mặt". Thủ tướng Abe đã đề xuất tổ chức các cuộc hội đàm giữa lãnh đạo Trung Quốc và Nhật Bản để cải thiện mối quan hệ song phương đang bị xấu đi vì tranh chấp lãnh thổ.  

Song bất chấp tuyên bố hòa hoãn của hai bên, cả Trung Quốc và Nhật Bản đều có những động thái nhằm tăng cường sức mạnh khu vực biển tranh chấp. Truyền thông Nhật Bản ngày 29/1 đưa tin chính phủ nước này đã quyết định thành lập một lực lượng đặc biệt nhằm nâng cao năng lực giám sát, tập trung bảo vệ vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku ở biển Hoa Đông mà phía Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là Điếu Ngư. Tin cho biết Lực lượng Phòng vệ bờ biển Nhật Bản (JCG) đã chính thức quyết định thành lập lực lượng đặc biệt với 12 tàu tuần tra và 600 binh sĩ từ nay đến năm 2015 nhằm tăng cường hoạt động giám sát hàng hải, đặc biệt tại khu vực quần đảo tranh chấp.

Cùng lúc có tin Nhật Bản lập đội đặc nhiệm hùng hậu bảo vệ khu vực đảo đang có tranh chấp, báo chí Trung Quốc cũng đưa tin, nước này sẽ điều tàu tuần tra lớn nhất thế giới với lượng choán nước 15.000 tấn đến khu vực tranh chấp với Nhật Bản. Theo các nguồn tin báo chí, tàu Ngư chính 88 (Yuzheng 88) - chiếc tàu tuần tra có trọng tải hơn chục nghìn tấn đầu tiên của Trung Quốc - sẽ được triển khai đến khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Nhiệm vụ của con tàu này được tuyên bố là để giám sát các hoạt động đánh bắt cá gần quần đảo tranh chấp.

Tuy căng thẳng trong quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc gia tăng nhưng các nhà phân tích đều có chung một nhận định, giới lãnh đạo ở Tokyo và Bắc Kinh sẽ không để nó vượt ra khỏi tầm kiểm soát vì điều đó sẽ gây ảnh hưởng sâu rộng đến mỗi nước./.