Đàm phán khí đốt thất bại, khủng hoảng Ukraine thêm trầm trọng?

Đêm 15/6, Nga và Ukraine kết thúc cuộc đàm phán khí đốt mà không đạt được bất cứ kết quả. Hai bên không nhắc đến khả năng sẽ gặp lại nhau. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) - nhà trung gian đàm phán cho rằng vẫn có khả năng đạt được thỏa hiệp giữa các bên cho dù hôm nay là thời hạn chót để Ukraine thanh toán khoản nợ mua khí đốt hàng tỷ USD cho Nga.

  Công nhân của Gazprom vận hành đường ống cấp khí đốt cho Ukraine (Ảnh: AFP)

Cuộc đàm phán khí đốt thâu đêm giữa Nga và Ukraine do EU làm trung gian đã kết thúc thất bại. Nga đã để ngỏ khả năng chuyển sang hình thức trả trước trong hợp đồng khí đốt với Ukraine. Nga giữ nguyên điều kiện tiên quyết là cho đến thời hạn chót lúc 10h giờ hôm nay ( khoảng 13h giờ Hà Nội), Ukraine phải thanh toán gần 2 tỷ USD nợ khí đốt năm 2013 theo mức giá mà Kiev đã nhất trí. Đây là thời hạn chót sau 3 lần Nga hoãn cho Ukraine. Và Nga không có ý định tiếp tục nhượng bộ, trong trường hợp không nhận được khoản thanh toán Nga sẽ chuyển sang hình thức trả trước.

Đàm phán bế tắc khi Kiev muốn dùng việc thanh toán nợ làm điều kiện để Nga phải đồng ý về mức giá khí đốt cho thời gian tới, bắt đầu từ tháng 6/2014, ở mức 326 USD/1.000 m3. Đây là mức thấp hơn giá của Nga đưa ra và được Ủy ban châu Âu nhất trí là 385 USD/1.000 m3.

Đại diện công ty Naftogaz của Ukraine, ông Andrey Kobolev cho rằng, mức giá này là hoàn toàn không thể chấp nhận được và Ukraine sẽ không trả tiền với mức giá này. Tuy nhiên, ông Kobolev tuyên bố vẫn còn cơ hội đạt thỏa thuận giữa Nga và Ukraine trước "giờ G”. Trong khi đó, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Yuri Prodan tỏ ra lo ngại về cuộc chiến khí đốt căng thẳng giữa 2 bên sẽ ảnh hưởng tới các nước ở châu Âu.

Ông Prodan nói: “Nga đã tuyên bố nếu không nhận được khoản thanh toán nợ khí đốt thì sẽ áp đạt những hạn chế với nguồn cung năng lượng cho Ukraine. Và những hạn chế này có thể bắt đầu từ ngày 16/6.

Phía Ukraine hy vọng hai bên sẽ đạt đồng thuận về mức giá tạm thời trong khoảng 300-385 USD/1.000 m3, sao cho Naftogaz có khả năng thanh toán và Gazprom của Nga đồng ý tiếp tục cung cấp khí đốt. Đại diện công ty Naftogaz khẳng định, Ukraine sẵn sàng đưa xung đột giá khí đốt với Nga ra các tòa án quốc tế để phân xử.

Trong một tuyên bố sau đàm phán, EU cũng cho rằng vẫn có khả năng đạt được thỏa hiệp giữa các bên liên quan trong vấn đề này. Tuy nhiên, các bên không xác nhận có tiếp tục gặp nhau trong ngày hôm nay nữa hay không.

Phát biểu với báo giới, Cao ủy phụ trách Năng lượng Liên minh châu Âu Guenther Oettinger nói: “Đề xuất của tôi tập trung vào kế hoạch trả nợ khí đốt, theo đó là khoản thanh toán ngay lập tức 1 tỷ USD. Tuy nhiên, Nga hiện không chấp nhận đề xuất này, thay vào đó họ muốn nhận được khoản tiền 1,9 tỷ USD và mức giá 385 USD/1.000 m3 khí đốt”

Ngày 16/6 là thời hạn chót để Ukraine thanh toán gần 2 tỷ USD tiền nợ khí đốt đã mua trong hai tháng 11-12/2013 theo giá cũ và tháng 4-5/2014 theo giá mới không còn ưu đãi. Sau thời hạn đó, hợp đồng cung cấp sẽ chuyển sang hình thức trả trước, Ukraine sẽ phải trả trước ngày cuối cùng mỗi tháng cho số lượng khí đốt định mua trong tháng sau.

Nhiều ý kiến lo ngại rằng, đàm phán khí đốt thất bại sẽ “đổ thêm dầu vào lửa” căng thẳng chính trị giữa Nga và Ukraine, khi Ukraine tăng cường chiến dịch quân sự tại miền Đông trong những ngày qua, với những cuộc pháo kích ác liệt nhằm vào thành phố Slavyansk và Kramatorsk.

Về phía châu Âu, các nước này vẫn coi cuộc đàm phán khí đốt là lúc để Tổng thống Nga Putin thể hiện thiện chí nhằm xoa dịu khủng hoảng Ukraine, cũng như hạ nhiệt đối đầu Đông-Tây đang ở giai đoạn căng thẳng nhất kể từ sau chiến tranh lạnh. Thay vào những diễn biến tích cực mà các bên luôn mong đợi, việc Ukraine cáo buộc Nga hậu thuẫn lực lượng đòi ly khai ở miền Đông và việc người biểu tình tấn công Đại sứ quán Nga tại Kiev đang khiến cuộc khủng hoảng Ukraine tiếp tục sa lầy, kéo theo đó là những ràng buộc chồng chéo về lợi ích giữa các bên.

Khủng hoảng khí đốt lặp lại sẽ là cơn ác mộng với châu Âu, khi các nước này đang mua gần 90% lượng dầu xuất khẩu của Nga thông qua các đường ống dẫn dầu trên lãnh thổ Ukraine./.