Chuyên gia Australia: Mỹ cần thúc đẩy quan hệ với ASEAN

Ngày mai (12/5), tại thủ đô Washington của Mỹ sẽ diễn ra Hội nghị Thượng đỉnh đặc biệt lần thứ 2 giữa ASEAN và Mỹ. Đây là Hội nghị Thượng đỉnh đặc biệt ASEAN - Mỹ lần thứ 2 nhưng là cuộc gặp đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo ASEAN với Tổng thống Mỹ Joe Biden kể từ khi ông nhậm chức vào đầu năm 2021.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên Đài TNVN thường trú tại Australia, Giáo sư Gordon Flake, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Perth Mỹ-Châu Á thuộc Đại học Tây Australia cho biết, việc tổ chức được cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và Mỹ sau một thời gian gián đoạn cho thấy mọi việc đang dần quay trở lại bình thường. Mỹ không còn thực thi chính sách không rõ ràng như giai đoạn ông Donald Trump làm Tổng thống mà Mỹ đã quay trở lại “hợp tác chặt chẽ với các đồng minh và đối tác trong khu vực, thể hiện cam kết vào chính sách đối ngoại, vào ngoại giao đa phương trong đó có ASEAN và các quốc gia thành viên”.

Mỹ cần thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với ASEAN

Cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và Mỹ diễn ra sau khi Mỹ vừa công bố chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cho thấy các nhà lãnh đạo 2 bên sẽ có nhiều nội dung thảo luận để đưa mối quan hệ này phát triển chặt chẽ hơn. Giáo sư Gordon Flake hoan nghênh chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ song ông cho rằng, cho dù ban hành chiến lược này thì các kênh trong quan hệ giữa Mỹ với ASEAN vẫn chưa toàn diện.

Giáo sư Gordon Flake cho biết: “Mỹ đang rất tích cực trong các chính sách với khu vực và điều này thể hiện thông qua việc tham gia các cơ chế như Bộ Tứ, AUKUS và cả việc Hội nghị Thượng đỉnh lần này. Tuy vậy các cơ chế này chủ yếu đề cập vấn đề an ninh song lại không đề cập các vấn đề về thương mại, đầu tư. Trên thực tế, Mỹ không phải là thành viên của RCEP, không phải là thành viên của CPTPP. Điều này cho thấy Mỹ mới chỉ thúc đẩy 2 trong số 3 trụ cột là ngoại giao và an ninh và điều này là chưa đủ”.

Theo giáo sư Gordon Flake, “Mỹ cần cần có sự hợp tác tích cực hơn nữa trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư với ASEAN” và ông hy vọng đây là điều mà các nhà lãnh đạo ASEAN và Mỹ sẽ thảo luận trong cuộc gặp vào ngày mai. Giáo sư Goron Flake khẳng định: “Mỹ cần phải quay trở lại đảm nhiệm vai trò lãnh đạo ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong các vấn đề kinh tế, thương mại và đầu tư”.

Quan hệ ASEAN - Mỹ mang về lợi ích cho cả 2 bên      

Việc thúc đẩy quan hệ chặt chẽ hơn giữa ASEAN và Mỹ sẽ mang về lợi ích cho cả hai bên. Giáo sư Gordor Flake nhận định, “ASEAN muốn Mỹ đóng vai trò tích cực hơn trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và tin tưởng rằng Mỹ có nhiều lợi thế trong việc này”. Theo giáo sư Flake, “ASEAN sẽ được hưởng lợi khi hoan nghênh và khuyến khích Mỹ tham gia tích vực hơn trong các vấn đề khu vực. Bởi sự tham gia tích cực của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mang đến cho các nước sự lựa chọn”.

Từ góc độ của Mỹ, giáo sư Flake nhìn nhận “ASEAN luôn được đánh giá là cơ chế đóng vai trò trung tâm. Các thành viên của ASEAN tạo nên nền kinh tế lớn và năng động hàng đầu thế giới. Cho dù là Bộ Tứ hay chiến lược rộng lớn hơn là Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, chính sách của Mỹ đối với khu vực hay trong chính sách của Mỹ đối với các quốc gia như Nhật Bản, Australia, Ấn Độ và các tổ chức khác, đều đặt ASEAN vào vị trí trung tâm bằng nhiều cách khác nhau”.

Trên thực tế, sức hút kinh tế của Châu Á đang tiếp tục chuyển trọng tâm sang phía phía Tây Nam và tiếp tục hướng đến ASEAN. Trong bối cảnh này, giáo sư Gordon Flake cho hay: “Mỹ không chỉ mong muốn mà cần phải thúc đẩy quan hệ với ASEAN và tôi rất vui khi Hội nghị Thượng đỉnh đã chuyển động theo hướng này”.

Australia đóng vai trò cầu nối giữa ASEAN và Mỹ

Australia là đồng minh của Mỹ trong khu vực và cũng là đối tác chiến lược toàn diện của ASEAN, vì vậy Australia được đánh giá đóng vai trò quan trọng, là cầu nối giữa Mỹ với ASEAN. Giáo sư Gordon Flake nhận dịnh, vị thế địa chiến lược đã đưa Australia trở thành đối tác vô cùng quan trọng của Châu Á. Là quốc gia trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nên trong nhiều năm qua, Australia đã có mối quan hệ chặt chẽ với các quốc gia trong khu vực, thông qua nhiều kênh hợp tác (như ARF, EAS...), nhiều chương trình, trong đó có chương trình viện trợ phát triển. Vì vậy, giáo sư Flake cho rằng Mỹ rất muốn thông qua các kênh quan hệ sẵn có của Australia trong khu vực để thúc đẩy quan hệ với các quốc gia này. Đồng thời, với vị thế là đồng minh của Mỹ, giáo sư Flake cho rằng, Australia cũng có thể làm cầu nối đưa tiếng nói của các quốc gia ASEAN đến với Mỹ.

Australia và Mỹ đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong ASEAN

Khi được hỏi về vai trò của Việt Nam trong việc thúc đẩy quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, giáo sư Gordon Flake đánh giá, “không có điều gì có thể thắc mắc về việc Việt Nam là một trong những ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Mỹ và Australia. Và lý do dẫn đến việc này đó là vai trò lãnh đạo mà Việt Nam đã thể hiện trong ASEAN”.

Theo giáo sư Flake: “Việt Nam đã thay đổi rất nhiều trong những thập kỷ qua, kể từ khi gia nhập ASEAN. Việt Nam đã thể hiện vai trò dẫn dắt trong ASEAN và cả trong khu vực Đông Nam Á. Một trong những lý do dẫn đến việc này đó là vị trí địa lý của Việt Nam đồng thời Việt Nam cũng một đất nước có nhiều hoài bão. Những thành tưu về kinh tế cũng góp phần đã tạo nên vai trò quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên chỉ với con người và thành tựu kinh tế thì không tạo nên sự khác biệt. Việt Nam luôn sẵn sàng đảm nhiệm các vai trò khó khăn trong ASEAN khiến cho các quốc gia khác nhận ra rằng, một trong những cách thức quan trọng để tương tác với ASEAN là cùng làm việc với Việt Nam”.

Giáo sư Flake cho biết, ông rất ấn tượng với quyết định của Việt Nam tham gia CPTPP cho dù khi đó Mỹ đã rút lui. Ông cũng rất ấn tượng với vai trò quan trọng của Việt Nam thông qua việc thúc đẩy RCEP vượt qua những rào cản. Giáo sư Flake khẳng định, “Việt Nam đảm nhận vai trò lãnh đạo một cách nghiêm túc. Việt Nam tham gia ASEAN, các vấn đề của Đông Nam Á và khu vực một cách nghiêm túc khiến cho các quốc gia như Mỹ và cả Australia không thể không đánh giá cao hợp tác với Việt Nam”./.