Nhật Bản-Philippines tăng cường hợp tác an ninh đối phó với Trung Quốc

Tổng thống Philippines Benigno Aquino đã có một chuyến đi ngắn đến Tokyo ngày 24/6/2014 thăm Nhật Bản và tham dự một hội nghị về hòa bình do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức. Đây là chuyến đi thứ 5 của Tổng thống Philippines tới Nhật Bản kể từ khi nhậm chức năm 2010.

Trong bối cảnh nguy cơ bất ổn ngày càng đe dọa khu vực, những chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Aquino đã khẳng định mối gắn kết và mở ra triển vọng hợp tác to lớn giữa 2 nước.

Khẳng định cam kết hợp tác an ninh quốc phòng

Tại cuộc hội đàm giữa Tổng thống Philippines Benigno Aquino và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ngày 24/6, hai bên nhất trí thúc đẩy hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực an ninh, kinh tế và cứu trợ thảm họa thiên tai, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc sử dụng luật pháp quốc tế để giải quyết tranh chấp trong khu vực trong bối cảnh Trung Quốc đang có những hành xử đơn phương gây căng thẳng trên Biển Đông và biển Hoa Đông.

Theo Hãng tin AFP, phát biểu với báo chí tại cuộc họp báo chung sau cuộc gặp với Tổng thống Philippines Aquino, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho biết, trước tình hình khu vực đang trở nên căng thẳng, cả hai nước đang hợp tác chặt chẽ với nhau.

AFP dẫn lời Thủ tướng Nhật Bản nhắc lại lời kêu gọi cần giữ vững và tuân thủ luật pháp quốc tế trong bối cảnh tình hình căng thẳng ngày một leo thang vì tranh chấp lãnh thổ, liên quan tới Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á tại Biển Đông, cũng như giữa Tokyo và Bắc Kinh ở vùng biển Hoa Đông.

Về phần mình, Tổng thống Philippines Aquino cho biết, chuyến thăm của ông tới Nhật Bản tập trung vào “sự thách thức của việc bảo vệ an ninh khu vực bằng cách thúc đẩy những quy định của luật pháp để bảo vệ lợi ích chung của khu vực và toàn cầu”.

Thủ tướng Abe cho rằng, các mối quan hệ chiến lược Nhật Bản và Philippines đang ngày càng sâu sắc. Trên cơ sở đó, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí thúc đẩy hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược Nhật Bản- Philippines trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là an ninh quốc phòng.

Theo giới quan sát, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng có nhiều hành xử đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng trên Biển Đông và biển Hoa Đông, tuyên bố của 2 nhà lãnh đạo được đánh giá là những động thái nhằm siết chặt mối quan hệ đồng minh của 2 quốc gia có quyền lợi trong khu vực và là một điển hình của việc các quốc gia châu Á cần tăng cường liên kết trước những nguy cơ gây bất ổn.

Nhật Bản khẳng định vai trò quan trọng trong khu vực

Chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Philippines Aquino không chỉ khẳng định quan hệ chiến lược song phương giữa 2 nước trước những thách thức an ninh lớn, mà còn cho thấy vai trò quan trọng của Nhật Bản trong khu vực.

Nhật Bản ngày càng đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc khu vực. Tokyo đã tăng cường hỗ trợ quốc phòng cho các nước láng giềng, đặt ưu tiên quan hệ với ASEAN trong chính sách đối ngoại. Tokyo đang tiến tới quyết định cho phép Lực lượng phòng vệ Biển Nhật Bản đóng vai trò chủ động hơn nhằm bảo đảm an ninh cho các tuyến hàng hải, khẳng định vị trí “cường quốc” trong khu vực.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên VOV, chuyên gia cao cấp Thông tấn xã Việt Nam Nguyễn Chiến phân tích, chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Philippines đạt kết quả rất mỹ mãn. Hai nước đã khẳng định mối quan hệ đối tác chiến lược, gồm 3 trọng tâm: Hợp tác an ninh quốc phòng, hợp tác kinh tế thương mại và cứu trợ thảm họa thiên tai.

Hiện nay Nhật Bản đang là đối tác thương mại hàng đầu của Philippines. Cả 2 nước mỗi năm đều phải hứng chịu nhiều thảm họa thiên tai, cam kết hợp tác giữa 2 nước trong phối hợp cứu trợ thiên tai sẽ giúp bảo đảm cho công tác cứu trợ được hiệu quả hơn mỗi khi có thiên tai xảy ra.

Đặc biệt, an ninh trên biển hiện nay đang là ưu tiên hàng đầu trong hợp tác an ninh quốc phòng giữa 2 nước. Hai nước hiện nay đều đang phải chịu tác động lớn trước những hành xử đơn phương của Trung Quốc trên biển Hoa Đông đối với Nhật Bản, và trên Biển Đông đối với Philippines và một số nước láng giềng khác trong khu vực. Hai nước xác định, việc bảo đảm an ninh trên biển là yêu cầu trọng tâm, là vấn đề “nóng” nhất hiện nay, hai nước cần liên kết chặt chẽ hơn nữa nhằm bảo đảm các tranh chấp trên biển không làm ảnh hưởng tới sự phát triển của mỗi nước.

Thủ tướng Nhật Bản đang tiến hành thay đổi Hiến pháp để tăng cường lực lượng phòng vệ nhằm bảo vệ nước này cũng như bảo vệ các nước láng giềng. Hồi tháng 7/2013, Thủ tướng Shinzo Abe đã đến thăm Philippines. Tại chuyến thăm này, Thủ tướng Nhật đã cam kết giúp đỡ củng cố năng lực giám sát biển cho Philippines bằng việc cung cấp 10 tàu tuần tra cho lực lượng bảo vệ bờ biển nước này nhằm giám sát những vùng biển có tranh chấp.

Cần một cơ chế liên kết an ninh quốc phòng trong khu vực

Chuyên gia Nguyễn Chiến nhận định, cách hành xử đơn phương của Trung Quốc không chỉ thể hiện chủ nghĩa bá quyền của nước này, mà còn là phép thử đối với các nước. Trung Quốc muốn xem các nước sẽ tiến hành những biện pháp đối phó như thế nào trước thách thức trong khu vực, liệu có liên minh, liên kết về quân sự để  đối phó hay không.

AP dẫn lời Tổng thống Philippines khẳng định, Nhật Bản là đối tác chiến lược quan trọng của Philippines, hai nước cần sát cánh bên nhau để đối mặt với những thách thức an ninh từ phía Trung Quốc. Việc liên minh giữa các nước với nhau là nhằm bảo đảm an ninh chủ quyền cho chính mình. Và các nước tùy theo điều kiện của mình cũng tìm ra biện pháp đối phó với Trung Quốc trước những yêu sách phi lý trong thời gian gần đây.

Kể từ khi nhậm chức năm 2010 đến nay, đây là chuyến thăm lần thứ 5 của ông Aquino tới Nhật Bản, một trong hai đối tác chiến lược hàng đầu của Philippines, bên cạnh Mỹ. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh hai nước đang phải đối phó với những thách thức an ninh nghiêm trọng khi Trung Quốc có những hành xử đơn phương trên Biển Đông và biển Hoa Đông. Đặc biệt mới đây Philippine đang có đề nghị Trọng tài Liên Hợp Quốc có phán quyết đối với hồ sơ kiện Trung Quốc về yêu sách phi lý đường 9 đoạn trên Biển Đông.

Theo chuyên gia Nguyễn Chiến, lãnh đạo 2 nước Philippines và Nhật Bản đã đạt được thỏa thuận tạo ra cam kết lớn hơn trong quan hệ đối tác chiến lược. Trong tương lai không xa, quan hệ giữa Philippines và Nhật Bản càng tập trung hơn vào vấn đề quốc phòng an ninh. Tiến tới sẽ có những liên minh liên kết không chỉ giữa hai nước này mà còn mở rộng ra nhiều nước khác trong khu vực.

Ông Nguyễn Chiến nhận xét rằng, các nước trong khu vực nên thành lập một cơ chế liên kết quân sự an ninh quốc phòng, đủ sức mạnh răn đe để đối phó với Trung Quốc. Quan hệ đối tác chiến lược Philippines- Nhật Bản là mối quan hệ đầu tiên, mở đầu cho mối liên kết rộng hơn với sự tham gia của nhiều nước trong khu vực./.