Philippines kiện Trung Quốc- cần sớm có COC trên Biển Đông

Ngày 30/3 Philippines đã đệ trình lên Tòa án Trọng tài quốc tế tại thành phố Hague (Hà Lan) một bộ hồ sơ gồm gần 4.000 trang tài liệu với các chi tiết, bằng chứng và lập luận chống lại yêu sách của Trung Quốc về Đường 9 đoạn (Đường lưỡi bò) trên Biển Đông.

Trang web của Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và các vấn đề quốc tế (có trụ sở tại Mỹ) bình luận rằng, việc đệ trình hồ sơ này là “một bước đi táo bạo của Manila”, và rằng” đây là điều mà Bắc Kinh trước đó tin chắc rằng sẽ không bao giờ thực sự xảy ra”.

Tàu tiếp tế nhu yếu phẩm của Philippines bị tàu tuần duyên Trung Quốc cản trở ngày 29/3. Trên tàu có một số nhà báo nước ngoài. (Ảnh Reuters)

Trước đó, hồi tháng 1/2013, các quan chức Philippines đã quyết định đệ đơn kiện Trung Quốc lên Tòa án quốc tế, sau khi các tàu Trung Quốc nắm quyền kiểm soát quần đảo nằm trong vùng tranh chấp ngoài khơi phía tây bắc Philippines. Ngay từ thời điểm đó, Trung Quốc đã từ chối tham gia vụ kiện, và đã có những động thái gây áp lực đáng kể để Manila từ bỏ thủ tục tố tụng.

Gây rối khiến căng thẳng leo thang

Reuters cho biết, ngày 29/3, hai tàu tuần duyên của Trung Quốc đã cố ngăn một tàu của Philippines chuyển hàng tiếp tế cho các binh sĩ đồn trú gần bãi san hô tranh chấp bãi Cỏ Mây (tên quốc tế là Second Thomas Shoal).

Bãi san hô tranh chấp Cỏ Mây là một rạn san hô ngập nước, thuộc vùng chồng lấn trong khu vực, nhưng bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trong yêu sách Đường 9 đoạn. Hải quân Philippine đã để một đơn bị đồn trú tại đây vào năm 1999 để chứng tỏ chủ quyền của mình, và nhằm cản trở Trung Quốc mở rộng lãnh thổ.

Suốt 15 năm qua, vài tháng một lần, Hải quân Philippine lại gửi quân luân phiên và nhu yếu phẩm tiếp tế cho đơn vị đồn trú. Từ năm ngoái, tàu Trung Quốc bắt đầu thường xuyên tuần tra và quấy rối tàu tiếp viện Philippines.

Ngày 29/3, Philippines cũng gửi tàu tiếp viện, nhưng lần này lại mời thêm một số phóng viên báo chí quốc tế để ghi lại phản ứng của Trung Quốc. Tàu tiếp tế này một lần nữa cũng bị tàu Trung Quốc cản trở và buộc phải rẽ để tránh các vụ va chạm, và tất cả các động thái này đều được các nhà báo nước ngoài ghi nhận.

Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (Hongkong) số ngày 3/4 dẫn lời ông Marwyn Samuel, một chuyên gia về Trung Quốc thuộc Đại học Syracuse (New York, Mỹ) nói rằng những nỗ lực của Trung Quốc có thể gây nguy hiểm. Theo chuyên gia này: “Quá nhiều những hành động kiểu này sẽ dẫn đến những vụ việc rủi ro, một người nào đó sẽ có hành động sai lầm vào thời điểm sai lầm và sẽ dẫn đến căng thẳng leo thang”.

Theo Reuters, trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario nói: "Philippines khẳng định rõ ràng rằng sẽ tiếp tục kiềm chế và sẽ không làm tăng căng thẳng trong khu vực tranh chấp trên Biển Đông".

Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario (Ảnh: Reuters)

"Philippines không phải là quốc gia đã tăng cường hiện diện lực lượng hải quân và hàng hải tại Biển Đông. Chúng tôi không ngăn cản tự do hàng hải, và cũng không ngăn chặn hay đe dọa bất kỳ quốc gia nào trên Biển Đông"- Reuters dẫn lời Ngoại trưởng Philippines nói.

Manila đang trông đợi phán quyết của Tòa án Trọng tài ở The Hague (Hà Lan) để xác nhận quyền khai thác các vùng biển trong khu vực đặc quyền kinh tế 200 hải lý (EEZ) theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Kỳ vọng ở đồng minh Mỹ

Tổng thống Philippines Benigno Aquino đang đặt hy vọng vào các mối quan hệ quân sự đang được củng cố với Mỹ. Philippines và Mỹ đã vượt qua những trở ngại khó khăn và đạt được một “sự đồng thuận” về những đường nét của một thỏa thuận quốc phòng mới. Việc phê chuẩn chính thức thỏa thuận này dự kiến diễn ra vào thời điểm chuyến thăm chính thức của TT Mỹ tới Philippines vào cuối tháng 4.

Philippines gần đây đã sửa lại tên gọi của thỏa thuận quốc phòng song phương giữa Mỹ và Philippines từ tên gọi ban đầu là “Gia tăng sự hiện diện luân phiên” thành thỏa thuận “Tăng cường Hợp tác Quốc phòng” (AEDC). Mặc dù không nói ra, nhưng thỏa thuận mới sẽ là tăng cường các khả năng răn đe của Manila đối với Trung Quốc ở các khu vực biển tranh chấp.

Chính quyền của Tổng thống Aquino khẳng định thỏa thuận quốc phòng song phương này là phù hợp với hiệp ước giữa Philippines và Mỹ, cụ thể là Hiệp ước Quốc phòng song phương 1951 và Thỏa thuận về Các lực lượng viếng thăm năm 1977.

Theo website của Viện Nghiên cứu Chiến lược và các vấn đề quốc tế, trong năm nay, chính phủ Mỹ đã tăng cường hơn những lời cảnh báo về yêu sách Đường 9 đoạn của Trung Quốc mà Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, ông Daniel Russel đã gọi đó là “bất hợp pháp” khi điều trần trước Quốc hội Mỹ. Cùng trong ngày 30/3, khi Philippine đệ trình hồ sơ lên Tòa án Quốc tế, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng ban hành một thông cáo báo chí ủng hộ nỗ lực vì “sự chắc chắn hơn về pháp lý và phù hợp với luật quốc tế về biển”.

AFP ngày 31/3 cũng dẫn lời Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Marie Harf trả lời phỏng vấn báo chí cho biết, nỗ lực của Trung Quốc ngăn chặn tàu của Philippines dẫn tới cuộc đối đầu kéo dài khoảng 2 giờ là "một hành động khiêu khích và gây mất ổn định".

Bà Harf nói: "Là một đồng minh trong hiệp ước đã ký với Philippines, Mỹ kêu gọi Trung Quốc kiềm chế những hành vi khiêu khích”. 

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN kết thúc hôm 31/3 tại Myanmar, Thứ trưởng Ngoại giao Philippines Evan Garcia đã nhấn mạnh tầm quan trọng cần phải có Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), để đảm bảo về một biện pháp hòa bình và lâu dài, giải pháp bền vững cho những tranh chấp ở Biển Đông./.