Tại sao Mỹ gia tăng sức ép với Iran?

Ngày 30/11, Thượng viện Mỹ đã nhất trí mở rộng lệnh trừng phạt với Iran nhằm vào các lĩnh vực năng lượng và vận tải đường biển của nước này trong hoạt động thương mại toàn cầu.

Vào thời điểm dư luận tập trung nhiều vào tình hình chiến sự căng thẳng tại Syria, dư luận không khỏi ngạc nhiên khi các thượng nghị sỹ Mỹ lại dành sự quan tâm đối với Iran. Tại sao lại như vậy?.

Nếu tính cả lệnh trừng phạt mà Thượng viện Mỹ mới thông qua ngày 30/11,  đây là lệnh trừng phạt thứ 3 mà Mỹ ban hành đối với Iran trong năm nay. Theo lệnh trừng phạt mới, Mỹ sẽ có biện pháp đáp trả các các ngân hàng nước ngoài có quan hệ làm ăn với Iran trong các lĩnh vực như vận tải, đóng tàu và năng lượng mà Mỹ cho rằng có khả năng hỗ trợ các nỗ lực của Iran.

Lệnh trừng phạt mới này cũng nhằm vào bất kỳ tổ chức hay cá nhân nào tiến hành các giao dịch tài chính nhằm giúp Chính phủ Iran thực hiện các giao dịch về than và các kim loại quý khác. Các quốc gia đã cắt giảm đáng kể việc mua dầu thô từ Iran thì sẽ không chịu sự điều chỉnh của các biện pháp trừng phạt mới này.

Iran là một trong số ít các quốc gia Vùng Vịnh đang ủng hộ Tổng thống Syria (trong ảnh: Quân nổi dậy giao tranh ở chiến trường Moaskar gần Karmal Jabl ở Aleppo, Syria. nguồn: AP)

Việc Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt Iran để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của nước này không phải là điều mới mẻ. Song trong bối cảnh tình hình Syria đang trở nên cấp bách thì dư luận những tưởng rằng chương trình hạt nhân của Iran dường như không còn là vấn đề mà Mỹ cần giải quyết ngay lập tức. Thế nhưng, những gì đang diễn ra trên thực tế thì không phải vậy. Tại sao lại như vậy?.

Thứ nhất, việc Mỹ đưa ra các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran rõ ràng là nhằm gia tăng sức ép đối với chương trình hạt nhân của nước này. Đặc biệt, trong bối cảnh cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế dự định sẽ có cuộc đàm phán với Iran vào ngày 13/12 tới, đồng thời nhóm P5+1 (gồm 5 nước uỷ viên thường trực HĐBA LHQ là Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) cũng đang đề đề xuất tiến hành đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran vào nửa đầu tháng 12 này, lệnh trừng phạt mới của Mỹ rõ ràng gây sức ép với Iran trong các vòng đàm phán sắp tới này.

Lệnh trừng phạt của Mỹ và một số nước phương Tây đang ảnh hưởng tới nhiều mặt của đời sống xã hội tại Iran. Vì thế, một lệnh trừng phạt mới sẽ càng làm cho đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp ở Iran thêm phần khó khăn, tạo ra sức ép với Chính phủ nước này. Trong bối cảnh đó, Mỹ có thể cho rằng, Iran sẽ nhận thức rằng cần phải nhượng bộ tại các cuộc đàm phán sắp tới nếu không muốn làm người dân nước này giận dữ.

Song có lẽ nguyên nhân trực tiếp khiến Mỹ đẩy mạnh sức ép với Iran trong giai đoạn hiện nay là do tình hình Syria. Hiện Iran là một trong số ít các quốc gia Vùng Vịnh đang ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Một số nước Phương Tây còn cho rằng, Iran cung cấp vũ khí lẫn binh lính giúp Tổng thống Syria chiến đấu chống lại lực lượng đối lập được Phương Tây hậu thuẫn. Chính vì thế, việc Mỹ siết chặt lệnh cấm vận với Iran và thậm chí là gây sức ép nhằm thúc giục Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế và nhóm P5+1 nối lại các cuộc đàm phán với Iran cũng là nhằm khiến Iran bận rộn hơn để đáp ứng yêu cầu mà các bên đàm phán đưa ra.

Đồng thời, khi kinh tế gặp nhiều khó khăn hơn do lệnh trừng phạt thì sự giúp đỡ giành cho Syria sẽ giảm đi. Vì thế, Mỹ và một số nước Phương Tây sẽ dễ dàng lật đổ Tổng thống Syria hơn. Như vậy có thể thấy rằng, những sức ép mà Mỹ đang ngày càng gia tăng đối với Iran là một mũi tên có hai đích. Nó không chỉ khiến Iran phải tăng cường hợp tác với Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế nhằm công khai chương trình hạt nhân của mình mà còn gián tiếp giúp một số nước Phương Tây thực hiện kế hoạch lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad./.