Thanh khoản của thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh: Nhà đầu tư nên làm gì?

Thanh khoản của thị trường sụt giảm mạnh

Tính từ đầu năm 2023 đến nay, VN-Index cũng như hầu hết các chỉ số chứng khoán khác đều có sự hồi phục trở lại với xu hướng tăng mạnh mẽ. Điểm cộng lớn nhất của VN-Index trong 9 tháng qua là thanh khoản.

Dù VN-Index chưa thể quay trở lại thời điểm đỉnh của năm 2021, tuy nhiên, thanh khoản đã quay lại mức đỉnh. Thanh khoản trung bình trong giai đoạn tháng 5 đến tháng 9 ghi nhận xấp xỉ 1 tỷ USD/phiên. Có thể nói giá trị giao dịch của thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đang nhỉnh hơn và nằm trong top 3 thị trường chứng khoán có giá trị giao dịch tốt so với khu vực Đông Nam Á.

“Đà tăng của thị trường thời gian vừa qua là một trong những yếu tố kích thích dòng tiền gia tăng. Lãi suất giảm cũng như sự kỳ vọng của nhà đầu tư trên toàn cầu khuyến khích dòng tiền quay lại hoặc gia tăng đầu tư vào thị trường chứng khoán. Chính vì vậy, chúng ta thấy một lượng tiền lớn dịch chuyển vào thị trường với giá trị thanh khoản lớn như vậy”, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) cho hay.

Tuy nhiên, vài tuần gần đây, thanh khoản bắt đầu sụt giảm đáng kể, đặc biệt là sau phiên điều chỉnh mạnh ngày 18/8 và đầu tháng 9. Ông Nguyễn Thế Minh cho rằng, có 4 yếu tố chính tác động khiến thanh khoản của thị trường sụt giảm mạnh.

Yếu tố đầu tiên đến từ tác động bên ngoài. Nhà đầu tư kỳ vọng Fed sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ trở lại, đặc biệt trong 6 tháng cuối năm hoặc động thái dừng tăng lãi suất. Tuy nhiên, lãi suất tiếp tục tăng, giá dầu tiếp tục gây áp lực lên lạm phát. Chính vì thế, USD và lợi suất trái phiếu (lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm) bắt đầu tăng trở lại. Khi mức lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm xấp xỉ mức 5% thì đường cong lãi suất chuyển sang đường cong lãi suất ngược.

“Trong lịch sử, những yếu tố này một trong những chỉ báo rất mạnh cho suy thoái và khủng hoảng sẽ xảy ra trong tương lai. Đây là nguyên nhân chính khiến cho tâm lý nhà đầu tư bắt đầu có những dấu hiệu chững lại và e ngại”, ông Minh nhấn mạnh. 

Yếu tố thứ hai là tác động từ việc đồng USD và lãi suất trái phiếu Mỹ tăng mạnh khiến áp lực tỷ giá trong thời gian sắp tới cũng sẽ tăng. Việc điều hành tỷ giá sẽ gặp trở ngại hơn. Do đó, khi chúng ta đang kỳ vọng rằng xuất khẩu sẽ tăng trưởng và các yếu tố về vĩ mô có thể hồi phục trở lại thì tỷ giá lại là câu chuyện cản đường đà tăng của thị trường trong thời gian vừa qua.

Yếu tố thứ ba là khi tỷ giá tăng mạnh, lượng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài cũng bị ảnh hưởng. Tính từ đầu năm đến nay, giá trị bán ròng xấp xỉ hơn 9.000 tỷ đồng. Đây là lượng giá trị bán ròng khá mạnh từ nhà đầu tư nước ngoài. Tất nhiên, nếu so với khoảng thời gian trước đó thì gần đây, họ cũng đã có xu hướng mua ròng. Khi USD đang có giá trị tốt hơn, về mặt quản trị danh mục thì bắt buộc nhiều tổ chức, quỹ đầu tư có khuynh hướng bán ra.

“Yếu tố cuối cùng mang tính thời vụ, khi các doanh nghiệp bắt đầu bước vào mùa công bố kết quả kinh doanh quý III vào tháng 10 này. Trong 9 tháng đầu năm, nhà đầu tư đang kỳ vọng rằng chi phí vốn của các doanh nghiệp có thể giảm nhờ vào việc hạ nhiệt của đồng USD, nhờ vào việc các ngân hàng trung ương sẽ sớm nới lỏng chính sách tiền tệ trở lại và lãi suất cho vay thực tế của các ngân hàng thương mại sẽ giảm”, ông Minh phân tích.

Song, theo Giám đốc phân tích của YSVN, đến thời điểm hiện tại, những kỳ vọng này đã không còn nữa. Chi phí vốn khả năng cao trong ngắn hạn khó có thể hạ được. Nhà đầu tư sẽ nhìn vào một câu chuyện khác để bù đắp cho chi phí vốn cao hiện nay, đó là tăng trường lợi nhuận của các doanh nghiệp sẽ quay trở lại. Vậy liệu lợi nhuận có tăng trưởng trở lại hay không? Chúng ta vẫn phải chờ vào kết quả kinh doanh quý III này để quyết định nhóm ngành nào có thể phân bổ trong thời gian tới.

“Giai đoạn hiện tại nhà đầu tư đang bắt đầu có những chiến lược để theo dõi và có động thái để shopping, lựa chọn những nhóm ngành có thể có sự tăng trưởng trong thời gian tới. Chính vì vậy, tình hình thanh khoản của thị trường trong thời gian gần đây đã có sự chững lại”, ông Nguyễn Thế Minh nói.

Tiềm năng tăng giá của TTCK Việt Nam vẫn còn trong trung và dài hạn

Theo các chuyên gia của SSI Research, biến động của tỷ giá, áp lực của lạm phát và đà phục hồi chậm lại của nền kinh tế là những rủi ro với TTCK chưa thể loại trừ, nhưng tiềm năng tăng giá của TTCK Việt Nam vẫn còn trong trung và dài hạn.

Theo đó, định giá của thị trường đã tốt hơn. Mức định giá P/E ước tính cho năm 2023 đang ở mức 11,3 lần, đã giảm 10% so với mức 12,3 lần thiết lập tại đỉnh ngắn hạn của VN-Index. Mức định giá này thấp hơn đáng kể mức 14 lần của trung bình 5 năm.

Cùng với đó, mặt bằng lãi suất thấp tiếp tục tạo lợi thế cho kênh chứng khoán. Chênh lệch giữa lợi suất đầu tư qua kênh chứng khoán và kênh lãi suất tiền gửi được mở rộng sẽ giúp duy trì dòng tiền và ủng hộ cho sự đi lên của TTCK. Dù có độ trễ so với lãi suất tiền gửi, xu hướng giảm của lãi suất cho vay cũng sẽ dần được xác lập.

Bên cạnh đó, khi dư địa tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ không còn nhiều, sự quan tâm của thị trường có thể chuyển sang chính sách tài khóa với động lực tăng trưởng đến từ đẩy mạnh đầu tư công và các chính sách hỗ trợ tiêu dùng từ Chính phủ tiếp tục được kỳ vọng.

Bà Nguyễn Thị Thùy Linh, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty Chứng khoán An Bình nhận định, thị trường điều chỉnh mở ra cơ hội đầu tư với các cổ phiếu có triển vọng kết quả kinh doanh tăng trưởng cao trong các quý tới và định giá đã giảm về vùng hấp dẫn.

"Dòng tiền của nhà đầu tư nội vẫn tiếp tục ở lại với thị trường cổ phiếu, với tỷ lệ sinh lời ước đạt 7,2%, cao hơn mức tiền gửi bình quân. Với nhà đầu tư ngoại, nhiều khả năng sẽ tiếp tục bán ròng, lượng bán ròng dù có giảm so với trước nhưng vẫn tiếp diễn", bà Nguyễn Thị Thùy Linh dự báo.

Ông Đinh Quang Hinh, Trưởng Bộ phận vĩ mô và chiến lược thị trường, Khối phân tích, Công ty Chứng khoán VNDIRECT cũng cho rằng, trong những tuần tới, thị trường còn được hỗ trợ bởi thông tin kết quả kinh doanh quý III/2023 của các doanh nghiệp niêm yết dần được hé lộ.

“Chúng tôi đánh giá bức tranh kết quả kinh doanh quý III/2023 sẽ có những chuyển biến tích cực hơn so với 2 quý đầu năm và là sẽ là yếu tố hỗ trợ cho TTCK”, ông Đinh Quang Hinh nhận định.