Sức sống trường tồn trong kịch Lưu Quang Vũ

Sân khấu Thủ đô những ngày đầu tháng 9 trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Các rạp Tuổi trẻ, Công Nhân, Đại Nam chật kín không còn một chỗ trống. Một luồng sinh khí mới được thổi vào đời sống sân khấu phía Bắc cùng với thời điểm diễn ra Liên hoan sân khấu kịch Lưu Quang Vũ do Hội Sân khấu điện ảnh và Cục nghệ thuật biểu diễn tổ chức.

Đã một phần tư thế kỷ trôi qua nhưng những tác phẩm của Lưu Quang Vũ vẫn mang tính thời sự và có sức hấp dẫn đặc biệt với công chúng.

Cảnh trong vở "Mùa hạ cuối cùng" do NSƯT Chí Trung làm đạo diễn (ảnh: Mai Hồng)

Vở kịch nói “Mùa hạ cuối cùng” do Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng có sự kết hợp với yếu tố điện ảnh, ngôn ngữ mới mẻ đã góp phần làm tăng hiệu quả tác động đối với người xem. Được viết vào thập niên 70, 80 của thế kỷ trước nhưng nội dung của “Mùa hạ cuối cùng” lại mới như vừa hôm qua.

Vẫn là câu chuyện về ngành giáo dục, sự khủng hoảng niềm tin của giới trẻ, những bài học đạo đức về sự trung thực, dũng cảm, sự né tránh trước cái xấu, cái sai trái… Ông Nguyễn Bá Đang, một khán giả chia sẻ: “Lưu Quang Vũ viết cách đây hơn 30 năm nhưng cảm thấy vẫn có tính thời sự như ngày hôm nay vậy. Lâu lắm rồi, tôi mới đến rạp, nhưng nhìn khán giả và tất cả mọi người như là ánh đèn sân khấu đã trở lại. Các vở kịch Lưu Quang vũ đều hay và có sức sống mãnh liệt, nó trường tồn mãi mãi sau này”.

Không chỉ có “Mùa hạ cuối cùng” mà rất nhiều tác phẩm của nhà viết kịch tài ba Lưu Quang Vũ hàm chứa những vấn đề thời sự của ngày hôm nay. Nếu như “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đưa đến sự dằn vặt đấu tranh giữa linh hồn và thể xác, dục vọng và lý tưởng, cao quý và trần tục, vở kịch “Ông không phải bố tôi” lại phản ánh những vấn đề bản chất trong mối quan hệ gia đình, những đổi thay của luân thường đạo lý xã hội, sự xuống cấp đạo đức khi giá trị đồng tiền lên ngôi. “Lời thề thứ 9” người xem lại thấy nổi cộm lên câu chuyện về những bất công xã hội, lương tâm, trách nhiệm của những cán bộ cơ sở với nhân dân…

Có thể thấy, Lưu Quang Vũ đã viết ra những điều xuất phát từ thực tiễn cuộc sống, chuyển tải trong đó những triết lý sâu sắc. Bởi vậy, kịch của ông đã chiếm lĩnh sân khấu khắp cả nước những năm 1980.

Người người chờ đợi từng kịch bản và vở diễn mang “thương hiệu” Lưu Quang Vũ. Nhớ lại thập niên 80, nghệ sĩ ưu tú Chí Trung, Phó Giám đốc Nhà hát Tuổi trẻ cho biết: “Năm 1989 dựng lại vở Lời thề thứ 9, trước đó NSND Xuân Huyền dựng vở này 350 đêm, diễn khắp mọi miền tổ quốc. Mưa gió, bão nhưng vẫn đông khán giả bởi nó ra đúng thời kỳ mong đợi của mọi người, con người được trân trọng, mới phê phán tới chủ tịch xã, kịch của anh động chạm đến bức xúc của người dân thế mà được khán giả lũ lượt xếp hàng, diễn ngày 5 suất, cao nguyên, mọi nơi, 2 đoàn song song, thế là nhiều người ở lại cám ơn, các cựu chiến binh, nhân dân ôm lấy đoàn. Nhớ ánh mắt NSƯT Thành Lộc, Hồng Vân… ứa nước mắt vì sân khấu phía Bắc”.

Các tác phẩm kịch của Lưu Quang Vũ thấm đẫm chất hiện thực và nóng bỏng tính thời sự. Tài năng của Lưu Quang Vũ chính là khi thời gian đã bước đi những nhịp rất dài nhưng tính dự báo trong tác phẩm của ông vẫn luôn mới. Vì thế, xem kịch Lưu Quang Vũ, người ta nhận thấy những con người, số phận, tính cách, những biến cố và cách xử lý vấn đề, sự việc đang hiện hữu trong đời sống xã hội.

Nhà biên kịch Nguyễn Đăng Chương, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn khẳng định: “Lưu Quang Vũ đã tìm được điểm yếu của thời đại, những mâu thuẫn xung đột của xã hội, tìm thấy hạt nhân mâu thuẫn của con người trong thời đại cơ chế đang chuyển đổi. Bên cạnh đó, tác phẩm của anh luôn luôn đề cao tính dự báo, tức là khi anh đưa vấn đề ra dự báo cho tương lai và tác động đến đời sống như thế nào để con người thời điểm hiện tại lường trước được để tránh, để điều chỉnh đời sống cá nhân như thế nào trong đời sống hiện tại".

Sự hấp dẫn và sức sống của các tác phẩm kịch Lưu Quang Vũ cho thấy sức lao động, tài năng và sự đóng góp to lớn cho sự phát triển sân khấu Việt Nam của ông là không thể phủ nhận.

Kịch Lưu Quang Vũ vẫn luôn mới mẻ, mang hơi thở của thời đại với những triết lý sâu sắc, tính nhân văn cao đẹp mà Lưu Quang Vũ muốn chuyển tải vẫn vẹn nguyên trong sự đón nhận nồng nhiệt của công chúng hôm nay./.