Nhiều di tích ở Hội An bị mối mọt xâm hại nghiêm trọng

Qua khảo sát mới đây có đến 265 di tích ở đô thị di sản này bị mối mọt xâm hại rất nặng, nhiều hạng mục công trình có nguy cơ bị phá hủy. Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An đang triển khai Dự án “Xử lý côn trùng gây hại gỗ khu phố cổ.

Nằm trên đường Trần Phú, Chùa Ông là một trong những di tích lịch sử lâu đời, là điểm đến nổi tiếng ở phố cổ Hội An. Chùa được xây dựng vào thế kỷ 17 với kiến trúc độc đáo, chủ yếu bằng các các loại gỗ quí. Ông Lê Huyễn, Thủ từ Chùa Ông cho biết, trải qua thời gian, chiến tranh và thiên tai bão lũ, nhiều cấu kiện gỗ bị mục nát, xuống cấp. Năm 1995, người dân đóng góp kinh phí trùng tu, ngôi chùa được bảo tồn khá nguyên trạng cho đến ngày này. Tuy nhiên, do được làm bằng gỗ nên nhiều hạng mục công trình bị mốt mọt ăn hại. 

Theo ông Lê Huyễn, mối chủ yếu nằm dưới lòng đất, xâm nhập vào các cột, kèo rồi đục ăn sâu bên trong cấu kiện rất khó phát hiện. Vừa qua, Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An đã hỗ trợ kinh phí sử dụng các thiết bị đặt nhử mối để xử lý: “Mối mọt rất lớn. Vừa rồi, Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An cử đoàn tới để diệt mối. Họ có dụng cụ để nhử mối, dùng một cái hộp giấy đặt vào chỗ có mối nhử cho mối đến ăn. Sau đó, dỡ hộp ra thấy có mối tới nhiều mới phun thuốc vào để con mối ăn. Sau đó con mối tiếp tục mang xuống dưới lòng đất để mối Chúa ăn. Mối Chúa chết mới tiệt được, nếu không cũng bị lại”.

Mới đây, Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An và Viện Sinh thái và Bảo vệ công trình của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phối hợp, điều tra khảo sát đánh giá tình trạng tại 800 di tích ở phố cổ Hội An. Kết quả cho thấy, hầu hết các di tích bằng gỗ đều xuất hiện mối mọt xâm hại, trong đó 265 di tích bị mối mọt gây hại ở mức độ rất nặng. Mối mọt xâm nhiễm công trình tạo thành các đường mui đất trên các cấu kiện, tường, gây mất mỹ quan di tích. 

Phần lớn di tích ở Hội An đều là của tư nhân, trong khi người dân không có thiết bị, năng lực, nguồn lực để xử lý mối. Bà Lý Thị Xê, chủ một di tích trên đường Nguyễn Thái Học cho biết, ngôi nhà cổ của gia đình bà có hơn 300 năm tuổi, chủ yếu làm bằng gỗ. Qua 2 lần được nhà nước hỗ trợ trùng tu, ngôi nhà được bảo tồn khá nguyên trạng.

Những năm gần đây, mưa lũ thường xuyên, công trình ẩm móc nên mối mọi xuất hiện: “Thời gian rồi cũng bị xuống cấp, mối mọt rất nhiều, vì mưa nhiều sẽ thấm dột, bị mục, bị xuống cấp và mối mọt. Gia đình cũng kêu thợ tư nhân đến làm mà vẫn bị dột, nước xuống cửa bị bị thấm cũng bị mối mọt, sẽ bị hư. Nhờ bên nhà nước tới hỗ trợ làm chứ cá nhân mình làm không nỗi đâu, cùng phụ với nhà nước để trùng tu lại".

Ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An, tỉnh Quảng Nam cho biết, phòng trừ mối mọt hiện nay, nếu xử lý không đúng cách có thể làm tình hình mối gây hại nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng đến di tích.

Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An đang triển Dự án “Xử lý côn trùng gây hại gỗ khu phố cổ Hội An” với tổng kinh phí gần 6 tỷ đồng, tập trung xử lý những di tích bị mối mọt xâm hại nặng và rất nặng ở khu phố cổ. Theo đó, sử dụng thuốc diệt mối sinh học kết hợp với đặt hộp nhử mối rồi phun thuốc tiêu diệt. Phương pháp này diệt mối tận gốc, hạn chế ô nhiễm môi trường và phương pháp được sử dụng rộng rãi trên toàn quốc và thế giới. 

Theo ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn di sản Văn hóa Hội An, mục tiêu của dự án là xử lý triệt để toàn bộ các tổ mối đang gây hại gỗ di tích; ngăn chặn sự tái nhiễm trở lại công trình cũng như lây lan sang các di tích khác trong khu phố cổ, góp phần bảo vệ, bảo tồn phát huy giá trị di sản văn hóa Hội An.

“Hiện nay, tình trạng mối mọt xuất hiện rất nhiều và dày đặc, là mối nguy hiểm đối với Hội An. Rất nhiều chủ nhà có đơn gửi Trung tâm báo về hiện tượng mối mọt. Nhưng mỗi lần chống mối kinh phí không phải nhỏ, làm mỗi nhà lớn cũng phải mất vài chục triệu đồng. Nếu nhà không có điều kiện chỉ mua cái bình xịt là không hiệu quả. Dự án chống mối ở đây bằng phương pháp sinh học, vây mối lại để rồi diệt", ông Phạm Phú Ngọc cho biết thêm./.