2019 sẽ tiếp tục là năm của những bất ổn

Tuần đầu tiên của năm 2019 đã trôi qua. Các ước nguyện về một năm mới hoà bình và thịnh vượng của nhân loại đã ở lại sau lưng, không khí lễ hội đã nhạt phai và hiện thực đã quay trở lại với những tin tức không mấy dễ chịu. Năm 2019 được dự báo sẽ tiếp tục là năm của những bất ổn trên thế giới và thậm chí có những căng thẳng còn được kìm nén trong năm 2018 có thể bùng phát mạnh hơn trong năm mới này.

Tại Mỹ, cường quốc hàng đầu thế giới, chính phủ liên bang vẫn chưa thể hoạt động bình thường trở lại vì tình trạng “trồi sụt” kéo dài từ những ngày cuối tháng 12/2018. Trong các phiên mở cửa đầu tiên của năm mới, thị trường chứng khoán Mỹ đỏ lửa, phủ bầu không khí bi quan về những ngày khó khăn trước mắt. Apple, biểu tượng công nghệ thịnh vượng của nước Mỹ, công ty đầu tiên trên thế giới có số vốn hoá vượt quá 1.000 tỷ USD, chỉ trong vài tháng qua đã mất đến 450 tỷ USD giá trị.

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận định, 2019 sẽ là một năm “phức tạp” với nước Mỹ. Ảnh: Getty.

Đúng như lời Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận định trong bài phát biểu chúc mừng năm mới, 2019 sẽ là một năm “phức tạp” với nước Mỹ.

Trước hết, 2019 sẽ phức tạp với chính ông Trump. 2019 sẽ là năm đầu tiên của nửa nhiệm kỳ Tổng thống còn lại của ông Trump nhưng cũng là năm đầu tiên chính quyền của ông Trump phải đối mặt với sự khống chế từ Hạ viện hiện đã chuyển sang cho phe Dân chủ kiểm soát. 2019 cũng là năm đầu tiên mà ông Trump khởi động các chiến dịch tranh cử để tái cử lần 2 trên cương vị người đứng đầu nước Mỹ. Và trên hết, 2019 là năm mà ông Trump có thể phải đi đến quyết định, rằng nên kết thúc cuộc chiến thương mại với Trung Quốc theo cách nào.

Vì tất cả những biến số đó, có rất ít hy vọng rằng ông Donald Trump sẽ hành xử một cách hợp lý và dễ đoán định hơn trong năm 2019 và hệ quả tất yếu, là với vai trò và tầm ảnh hưởng lớn trên phạm vi toàn cầu của nước Mỹ, các quan hệ quốc tế cũng sẽ bị hút theo sự bất ổn đó từ Mỹ. Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2 sẽ luôn trong trạng thái chờ đợi khi nào có thể diễn ra và nếu diễn ra thì có thể đạt được điều gì. Các điểm nóng tại Trung Đông cũng sẽ không vì việc Mỹ rút quân mà nguội bớt đi. Và châu Âu đồng minh sẽ tiếp tục phải sống chung với cơn “nóng-lạnh” thất thường của nước Mỹ.

Nhưng với bản thân châu lục này, những ngày tháng nguy hiểm đang ở ngay trước mắt. Chỉ vài chục ngày nữa Brexit sẽ phải diễn ra, dù có thể là với kịch bản tệ nhất là không có thoả thuận nào để kiểm soát sự ra đi của nước Anh một cách trật tự. Nhưng rủi ro lớn nhất là vào tháng 5/2019, khi cuộc bầu cử châu Âu đang có tất cả các dấu hiệu về một sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đảng dân tuý và cực hữu.

Nếu điều đó diễn ra, châu Âu sẽ bị biến thành mảnh đất màu mỡ của chủ nghĩa dân tộc cục đoan, của sự kỳ thị chủng tộc và của một mô hình phát triển bảo thủ và khép kín, tức là tất cả những điều đi ngược lại với các giá trị trụ cột ban đầu của khối. Các bất ổn chính trị-xã hội nghiêm trọng tại Pháp, Đức, Italy… trong 2018 đã là sự cảnh báo không thể xem thường về việc châu Âu thực sự đã đến lúc đi tìm cho mình một mô hình phát triển mới phù hợp hơn với thực tại và tiềm lực của chính mình.

Bức tranh thế giới năm 2018, về tổng thể, được phủ kín bởi những bất ổn, giống như 2017 và cả 2016 trước đó. Nhìn lại quãng thời gian vài năm qua, rất nhiều nhà nghiên cứu lịch sử đưa ra thuật ngữ “giữa hai cuộc chiến” với liên tưởng đến giai đoạn xáo trộn của trật tự quan hệ quốc tế cách đây đúng 1 thế kỷ, khi các quốc gia vận động và đấu tranh trên bàn cờ thế giới giữa hai cuộc Thế chiến.

2019 có lẽ sẽ tiếp tục là một năm như thế, khi các trật tự và mô hình cũ đang bị thách thức và một trật tự mới, với những nhân tố sức mạnh mới, đang nổi lên mạnh mẽ./.