Khai thác cát trắng quá mức, người dân Lý Sơn “lao đao” với trồng tỏi

Cát trắng hay còn gọi là cát san hô thường được dùng để trồng tỏi trên đảo Lý Sơn. Thời gian gần đây, do khai thác quá mức nên nguồn cát trắng ở Lý Sơn trở nên khan hiếm. Mặc dù, tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo Sở Khoa học Công nghệ và huyện Lý Sơn phối hợp nghiên cứu mô hình trồng tỏi không cần sử dụng cát trắng nhưng chưa mang lại kết quả như mong muốn. Nguồn cát trắng khan hiếm làm cho chi phí tăng cao, ảnh hưởng không nhỏ đến việc trồng hành tỏi của người dân.

Thông thường cứ vào vụ mùa người trồng tỏi ở huyện đảo Lý Sơn mua cát trắng về để thay thế cho lớp cát cũ. Mỗi năm người trồng  hành tỏi phải thay cát trắng 1 lần. Lớp cát này  được phủ lên đất canh tác khoảng 5 cm. Hàng chục năm về trước, khi nguồn cát trắng trên đảo còn dồi dào và dễ khai thác, nông dân chỉ việc ra bờ biển mang về để cải tạo đất. Do việc lấy cát dễ như thế nên người dân không mấy ý thức trong việc sử dụng hợp lý nguồn cát này. Càng ngày cát trắng càng trở nên khan hiếm.

Những củ hành tỏi Lý Sơn được trồng trên cát trắng phẳng lỳ

Ông Lê Văn Bé, khu dân cư số 1, thôn Đông xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn chia sẻ: Chở mua ở dưới cảng dưới. Họ ra ngoài biển hút vô bán cho mình cứ 1 xe như vậy 3 khối. Tiền công, tiền cát chở lên đây là khoảng 500.000 đồng/xe. Mình mướn chở ra tới rẫy là 1 triệu/xe".

Theo tính toán của bà con nơi đây, mỗi sào hành tỏi phải cần từ 3 đến 4 mét khối cát trắng. Với diện tích 300 ha, mỗi năm nông dân Lý Sơn cần khoảng 1.800 - 2.400 m3 cát trắng để trồng hành tỏi. Hiện nay, do nguồn cát đang cạn kiệt, các bè khai thác cát phải ra cách xa bờ 7-8 km mới hút được cát dưới đáy biển khơi. Mỗi ngày, lượng cát đưa về đảo chỉ ở mức 200-300 m3, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu của nông dân. Nhiều diện tích phải dùng lại cát cũ. Hiện giá cát trắng dao động từ 140.000- 150.000 đồng/m3, chưa tính giá vận chuyển, tăng cao hơn mọi năm.

Sau khi chính quyền huyện Lý Sơn cấm khai thác cát ven bờ, người dân nơi đây lại mua bè ra biển cách bờ chừng vài trăm mét để hút cát.

Bà Phạm Thị Hương, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi cho biết, địa phương đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ và các Viện nghiên cứu của Trung ương triển khai thí nghiệm dự án trồng tỏi không cần thay cát nhằm thay đổi cách làm truyền thống nhưng không đạt yêu cầu. Trước mắt, huyện sẽ quy hoạch 1 điểm cho phép người dân khai thác cát.

“Huyện Lý Sơn cũng đề xuất quy hoạch để người dân khai thác cát một chỗ chứ không khai thác cát tràn lan như hiện nay. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã đưa vào danh mục, sắp tới giao cho những hộ đến điểm đó để hút”- bà Phạm Thị Hương nói.

Cát trắng không phải là nguồn tài nguyên vô tận. Vì vậy, người trồng hành tỏi ở Lý Sơn mong muốn tìm được giải pháp để thay thế cát trắng, giúp cho nghề trồng hành tỏi ở Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi phát triển bền vững./.