Phòng chống mua bán người từ biến tướng nhận con nuôi, đẻ thuê

Cần ngăn ngừa biến tướng nhận con nuôi

Góp ý tại hội thảo, Luật sư Trương Thị Hoà cho biết, tội phạm mua bán người là một trong 4 loại tội phạm nguy hiểm, được nhà nước ta và Liên Hợp Quốc xác định, quan tâm. Tuy nhiên, theo kế hoạch Luật phòng, chống mua bán người sửa đổi, dự kiến có hiệu lực từ 1/7/2025 là rất lâu, trong khi đây là luật rất cần thiết.

Bởi theo luật sư Hoà, hiện nay loại tội phạm này ngày càng tinh vi, đa dạng, xuyên quốc gia và không dừng lại ở đối tượng nạn nhân là phụ nữ và trẻ em mà còn có cả nam giới. Hơn nữa, Luật Phòng, chống mua bán người được Quốc hội ban hành năm 2011 và có hiệu lực từ 1/1/2012, có nhiều bất cập trong nội dung.

Cụ thể các khái niệm về mua bán người trong luật này chỉ đáp ứng với Bộ Luật hình sự năm 1999 nhưng không còn phù hợp với Bộ Luật hình sự 2015 quy định về tội phạm mua bán người và tội mua bán người dưới 16 tuổi.

Luật sư Trương Thị Hoà tán thành với quan điểm của Bộ Công an khi soạn thảo dự thảo Luật phòng chống mua bán người (sửa đổi) đã áp dụng trẻ em là người dưới 18 tuổi. Điều này phù hợp với tinh thần của luật pháp quốc tế và Công ước Quyền trẻ em của Liên Hiệp quốc mà Việt Nam đã tham gia.

Một vấn đề được Luật sư Trương Thị Hoà nhấn mạnh, ban soạn thảo luật cần lưu tâm là nạn mua bán trẻ em liên quan đến việc nhận con nuôi, lạm dụng việc nhận con nuôi: “Lạm dụng việc nhận con nuôi để phạm tội, hiện con nuôi quốc tế chúng ta cũng có, con nuôi Việt Nam chúng ta cũng có Luật nuôi con nuôi năm 2010 có hiệu lực từ 1/1/2011. Trên thế giới người ta rất chú ý đến lợi dụng hoạt động nhận nuôi con nuôi để phạm tội. Hơn nữa, hiện nay chúng ta biết rằng việc nhận nuôi con nuôi đang có biến tướng nhận từ khi còn trong bào. Người ta mua bán bào thai, đẻ thuê... Cho nên đây là việc chúng tôi kiến nghị là phải hết sức quan tâm”.

Luật sư Trương Thị Hoà cũng đề nghị bỏ chữ “các” trong khoản 2, khoản 3 Điều 3 của dự thảo luật này, vì Điều 150, 151 Bộ luật hình sự 2015 không có chữ “các”. Theo Luật sư Trương Thị Hoà, dự thảo quy định “chuyển giao, tiếp nhận, bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy các bộ phận cơ thể”, nghĩa là buộc phải có hành vi lấy từ 2 bộ phận cơ thể trở lên thì mới vi phạm pháp luật.

Con của những người bị bán cũng là nạn nhân? 

Thượng tá Lê Mạnh Hà, Phó trưởng Phòng Tham mưu Công an TP.HCM cho rằng, dự thảo Luật phòng, chống mua bán người sửa đổi nên làm rõ khái niệm về nạn nhân. Bởi thực tế có những trường hợp phụ nữ bị bán ra nước ngoài, nhưng khi được phát hiện và giải cứu thì họ đã có con. Vậy người con đó có được xác định là nạn nhân không?

 “Đối với trường hợp phụ nữ bị bán ra nước ngoài, khi phát hiện đã có con, nếu chúng ta xác định em bé - con của những người bị bán cũng là nạn nhân thì có thể được chính sách hỗ trợ. Nếu xác định người con đó không phải là nạn nhân thì những đứa bé này không được hưởng chế độ hỗ trợ. Như thế những trợ giúp pháp lý, hỗ trợ nạn nhân tái hoà nhập cộng đồng sẽ bị bỏ sót”, Thượng tá Lê Mạnh Hà chia sẻ.

Đại diện Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP.HCM cho rằng với đặc thù là đầu mối giao thương của cả nước và quốc tế, TP.HCM thường được chọn là nơi tập kết, trung chuyển, đưa người ra nước ngoài, thực hiện hành vi mua bán.

Hơn 10 năm qua, từ khi thực hiện Luật phòng, chống mua bán người năm 2011 đến nay, TP.HCM chỉ tiếp nhận 25 nạn nhân bị mua bán, chủ yếu là người địa phương khác. TP.HCM chỉ tiếp nhận, hỗ trợ họ để thực hiện những thủ tục ban đầu.

Đại diện Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP.HCM đề xuất cần bổ sung quy định về hỗ trợ tư vấn tâm lý ban đầu cho nạn nhân, để đảm bảo việc cung cấp lời khai cho các cơ quan chức năng được thuận lợi, chính xác. Vì hầu hết các nạn nhân của tội phạm mua bán người khi được phát hiện, giải cứu đều mang tâm lý lo lắng, trầm cảm.

Kết thúc hội thảo, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM Hà Phước Thắng cho biết, các kiến ý, góp ý các đại biểu sẽ được tổng hợp báo cáo về Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như gửi đến cơ quan soạn thảo luật. Đồng thời, gửi các đại biểu Quốc hội TP.HCM để nghiên cứu và tiếp tục tham gia phát biểu trong thảo luận tổ, thảo luận nghị trường trong thời gian tới.