Điều hành linh hoạt giữa lãi suất và tỷ giá phù hợp với tình hình thị trường

Sáng 7/12, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị giải pháp tháo gỡ khó khăn về tăng trưởng tín dụng cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô.

Cùng dự có Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, Chủ tịch, Tổng giám đốc các ngân hàng thương mại, Đại diện các Hiệp hội ngân hàng Việt Nam, Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh. 

"Chúng ta đang ở giai đoạn không bình thường nhưng lại cho vay ở chu kỳ bình thường"

Tại hội nghị, các đại biểu đã kiến nghị nhiều vấn đề nóng, cấp bách nhằm khơi thông, tháo gỡ khó khăn về tăng trưởng tín dụng cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô.

Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam và Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho rằng, nguyên tắc cho vay của ngân hàng phải bảo đảm theo nguyên tắc kinh tế thị trường, đáp ứng cung cầu trong các điều kiện môi trường khác nhau. Đồng thời đề nghị tiếp tục cơ chế cơ cấu nợ, giãn nợ.

Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng: "Nguyên tắc cho vay phải theo nguyên tắc cung cầu. Nhiều lúc chúng tôi đã nghiên cứu, tính toán ra sao mà ngân hàng thừa tiền, doanh nghiệp thì thiếu tiền mà không cho vay; không thấy nguyên tắc của cơ chế thị trường dẫn dắt; không thấy yếu tố cung cầu ở đây. Mong Thủ tướng, các lãnh đạo Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu xem hướng này. Tại sao không đáp ứng được những nguyên tắc cung cầu này, có phải vì cơ chế không, hay là vì điều gì đó".

Còn theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, giai đoạn này được gọi là giai đoạn không bình thường. Hiện nay khó khăn của thị trường, tức là vấn đề khách quan thì doanh nghiệp đang phải chạy cả đầu ra và chu kỳ không như bình thường, nhưng dường như rất nhiều những khoản vay từ các ngân hàng vẫn đang cho vay theo chu kỳ bình thường.

"Chúng ta đang ở giai đoạn không bình thường nhưng lại cho vay ở chu kỳ bình thường khiến cho doanh nghiệp có thể gọi là trả lời cho câu hỏi vì sao Ngân hàng còn nhiều tiền mà doanh nghiệp lại không hấp thụ được bao nhiêu, có thể gọi là một cái nút thắt ở chỗ này. Chúng tôi mong muốn được tiếp tục cơ chế cơ cấu nợ, giãn nợ nhưng mà không phải là để giảm tỷ lệ, đặc biệt là vấn đề xem xét giảm tỷ lệ trích lập quỹ dự phòng. Trích lập dự phòng cho các ngân hàng có thể là một yếu tố để tạo động lực cho các ngân hàng xem xét thêm các điều kiện cho vay và hỗ trợ cho vay để doanh nghiệp mạnh dạn hơn”, Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam nêu ý kiến.

Về phía ngân hàng, nhiều kiến nghị được đưa ra như vấn đề điều chỉnh chính sách về tăng vốn điều lệ cho khối ngân thương mại nhà nước, có giải pháp thúc đẩy thị trường bất động sản... Khối ngân hàng cũng khẳng định, luôn đồng hành cùng doanh nghiệp và hưởng ứng nhiệt tình các chủ trương chính sách của Chính phủ nhằm tháo gỡ khó khăn hiện nay. Tuy nhiên, nhiều ngân hàng cũng cho rằng, ngân hàng có cái khó trong bối cảnh hiện nay.

Lãnh đạo Ngân hàng VPBank nêu ý kiến, ngân hàng hưởng ứng chủ trương, chính sách của Chính phủ cũng như các chính sách của Ngân hàng Nhà nước, tập trung mở rộng tạo thuận lợi cho các điều kiện cho vay, hỗ trợ cấu trúc nợ và đồng thời giúp các doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn. Trong điều kiện như vậy, ngân hàng cũng phải chấp nhận một rủi ro lớn hơn. Còn nếu vẫn dương khẩu hiệu là phải đẩy mạnh cho vay nhưng phải tuyệt đối an toàn và không được tăng rủi ro thì sẽ không có.

"Ngay trong thời điểm này, chúng tôi cũng đề nghị các cơ quan nhà nước hiểu rằng, các ngân hàng chấp nhận rủi ro cao hơn, và thực ra là cuộc đánh cược nếu như nền kinh tế phục hồi tốt thì đó là một điều kiện thuận lợi, còn nếu nền kinh tế xấu hơn thì các ngân hàng là những người chịu trận đầu tiên", lãnh đạo Ngân hàng VPBank cho biết.

Điều hành linh hoạt, hài hòa giữa lãi suất và tỷ giá phù hợp với tình hình thị trường

Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, năm 2023 là năm mà ngân hàng Nhà nước phải điều hành trong bối cảnh áp lực từ cả các yếu tố quốc tế bên ngoài và cả những thay đổi lớn trong nội tại nền kinh tế, từ cả yếu tố cầu yếu và yếu tố tái cấu trúc của nền kinh tế.

Trong 11 tháng đầu năm, NHNN và hệ thống các ngân hàng thương mại đã nỗ lực, chủ động triển khai các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng của người dân, doanh nghiệp, khơi thông dòng vốn đầu tư và kinh doanh, góp phần tích cực giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; đồng thời, ổn định tỷ giá, ổn định giá trị đồng tiền, bảo đảm thanh khoản của cả hệ thống TCTD và giữ được an toàn hệ thống.

Thủ tướng cũng chỉ rõ những tồn tại hạn chế như tăng trưởng tín dụng còn thấp; mức tăng trưởng tín dụng không đồng đều (một số tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại tăng trưởng khá cao, một số tăng trưởng thấp, thậm chí tăng trưởng âm); doanh nghiệp tiếp cận tín dụng còn nhiều khó khăn.

Về nguyên nhân của khó khăn, vướng mắc, Thủ tướng chỉ rõ, phía cung gồm các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại, hồ sơ, thủ tục cho vay vẫn còn phức tạp; lãi suất mặc dù đã giảm song vẫn còn cao so với khả năng chi trả của doanh nghiệp.

Phía cầu từ doanh nghiệp, người dân, Thủ tướng chỉ rõ trong bối cảnh kinh tế, đầu tư, thương mại toàn cầu gặp khó khăn ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình đầu tư, sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu trong nước, làm giảm khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế (cả về tín dụng của doanh nghiệp và tín dụng tiêu dùng); một số doanh nghiệp có nhu cầu vay nhưng không đáp ứng được điều kiện cho vay (nhất là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ); mức độ rủi ro của khách hàng bị đánh giá cao hơn khi khó chứng minh được tính hiệu quả.

Để tiếp tục triển khai hiệu quả, thiết thực, quyết liệt các giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận vốn tín dụng, đẩy mạnh nguồn vốn ngân hàng phục vụ phát triển kinh tế, trong thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu ngành Ngân hàng Nhà nước tiếp tục theo dõi sát diễn biến, tình hình kinh tế thế giới, trong nước để điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế và tăng trưởng tín dụng hiệu quả gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, an toàn hoạt động ngân hàng và hệ thống các tổ chức tín dụng. Điều hành linh hoạt, hài hòa giữa lãi suất và tỷ giá phù hợp với tình hình thị trường, diễn biến kinh tế vĩ mô và mục tiêu chính sách tiền tệ.

Thực hiện các giải pháp tín dụng phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế; nâng cao chất lượng tín dụng và hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế, kiểm soát tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.

Chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai quyết liệt hơn nữa các biện pháp để tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất cho vay (tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số...); đẩy mạnh triển khai hiệu quả các gói tín dụng ưu đãi phù hợp với đặc thù của từng tổ chức tín dụng trong các lĩnh vực quan trọng, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ.

Nghiên cứu việc công bố công khai lãi suất bình quân của hệ thống TCTD và lãi suất bình quân cho vay của từng TCTD và chênh lệch lãi suất bình quân tiền gửi và cho vay; qua đó tạo điều kiện các doanh nghiệp, người dân lựa chọn ngân hàng có lãi suất thấp để vay.

Tiếp tục chỉ đạo triển khai quyết liệt, hiệu quả chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ; Xử lý nghiêm các ngân hàng đưa thêm các điều kiện/yêu cầu không đúng quy định, gây khó khăn cho việc tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp đầu tư dự án bất động sản và người mua nhà. Tiếp tục triển khai gói tín dụng ưu đãi 15 nghìn tỷ đồng cho lĩnh vực lâm sản, thủy sản. Hỗ trợ và tạo điều kiện để các TCTD, Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện tốt các chương trình, chính sách tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung/kéo dài thời gian thực hiện đối với các Thông tư số 02/2023/TT-NHNN, Thông tư 03/2023/TT-NHNN và Thông tư số 06/2023 nhằm phù hợp với tình hình thực tế, ổn định thị trường tiền tệ, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng. Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật để sửa đổi, bổ sung các quy định về hoạt động tín dụng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho phù hợp với quy định của pháp luật có liên quan và điều kiện thực tế hoạt động của các TCTD.

Thủ tướng đề nghị triển khai quyết liệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025”. Đẩy mạnh xử lý nợ xấu; chỉ đạo các TCTD tăng cường kiểm soát chất lượng tín dụng, trích lập dự phòng rủi ro theo quy định của pháp luật. Tiếp tục kiểm soát tốt ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo, cho vay chéo dẫn đến mất an toàn hệ thống.

Tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo trong hoạt động ngân hàng và thanh toán không dùng tiền mặt, bảo đảm an ninh,an toàn trong hoạt động thanh toán và chuyển đổi số, đặc biệt an toàn mạng, chống hacker xâm nhập hệ thống lấy tiền trong tài khoản của ngân hàng.

Phối hợp Bộ Tài chính tiếp tục thực hiện các giải pháp phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán hiệu quả, an toàn, lành mạnh, bền vững.

Phối hợp Bộ Xây dựng thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản theo đúng quy định và phù hợp với tình hình thực tiễn để hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đối với  các tổ chức tín dụng, Thủ tướng yêu cầu, bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, NHNN, tiếp tục tiết giảm chi phí, đơn giản hóa các thủ tục, điều kiện cho vay, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để tiếp tục giảm lãi suất cho vay, tăng khả năng tiếp cận tín dụng cho người dân và doanh nghiệp. Công bố công khai lãi suất bình quân của ngân hàng.

Tiếp tục hướng nguồn vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng của nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả.

Chấm dứt tình trạng cho vay tập trung vào một số doanh nghiệp, dự án thuộc hệ sinh thái hoặc thuộc sân sau của tập đoàn dễ làm mất an toàn và lành mạnh của ngân hàng.

Tiếp tục có giải pháp hiệu quả đẩy mạnh triển khai các chương trình tín dụng chính sách ưu đãi theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, đối với chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và cải tạo chung cư cũ, mỗi NHTM nghiên cứu, xây dựng Đề án riêng để đẩy mạnh cho vay đối tượng này.

Các công ty tài chính triển khai đẩy mạnh cho vay tiêu dùng nhằm thúc đẩy cầu tiêu dùng, sản xuất và cầu tín dụng.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng và tổ chức thực hiện phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 theo hướng dẫn của NHNN. Triển khai quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp phòng ngừa, hạn chế tối đa việc phát sinh mới nợ xấu.

Tích cực thực hiện các giải pháp chuyển đổi số; tiếp tục phát triển, hoàn thiện các sản phẩm, dịch vụ thanh toán, cải tiến hệ thống thanh toán nội bộ, đảm bảo hoạt động an toàn, thông suốt, kết nối, tích hợp liền mạch với các dịch vụ thuộc các ngành, lĩnh vực khác để mở rộng hệ sinh thái số.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác thông tin truyền thông, hướng dẫn khách hàng, đối tượng thụ hưởng trong tiếp cận chính sách. Chú trọng truyền thông rõ ràng, đầy đủ, minh bạch, chính xác về các chính sách, sản phẩm, dịch vụ của TCTD đến công chúng.

Thủ tướng yêu cầu, Bộ Tài chính tiếp tục điều hành chính sách tài khóa phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa với chính sách tiền tệ để thúc đẩy đầu tư, đẩy mạnh đầu tư công phục vụ tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; Đẩy mạnh các giải pháp để thực sự ổn định, phát triển lành mạnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán hiệu quả, lành mạnh an toàn hiệu quả, đảm bảo niềm tin của nhà  đầu tư trong và ngoài nước; Tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn việc chào mua, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp đảm bảo đúng quy định pháp luật, tạo điều kiện hỗ trợ cho doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp kinh doanh bất động sản phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường bất động sản để kịp thời tham mưu, đề xuất chính sách phù hợp, hiệu quả nhằm thúc đẩy phát triển thị trường; chỉ đạo các địa phương theo dõi chặt chẽ tình hình các dự án, tiến độ triển khai, giải ngân vốn, các khó khăn vướng mắc để kịp thời có giải pháp tháo gỡ; Chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến các dự án bất động sản và tăng cường thanh tra, kiểm tra để kịp thời hướng dẫn và xử lý các trường hợp gây khó khăn, phiền hà trong giải quyết thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp.

Thúc đẩy các địa phương công bố các dự án nhà ở xã hội đủ điều kiện triển khai vay vốn thuộc chương trình tín dụng ưu đãi 120 nghìn tỷ đồng; Chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư có giải pháp phát huy hiệu quả hơn nữa hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ  Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa để tăng khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV; Tiếp tục đẩy mạnh triển khai các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa quy trình đầu tư và thủ tục hành chính để tạo thuận lợi cho hoạt động của người dân, doanh nghiệp; Đề xuất việc điều chỉnh sử dụng nguồn vốn gói tín dụng 40 nghìn tỷ hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước thuộc chương trình phục hồi phát triển kinh tế để lựa chọn đối tượng và phương pháp phù hợp, hiệu quả hơn.

Bộ Công thương có giải pháp đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, tập trung khai thác, vận dụng và phát huy có hiệu quả, thực chất các Hiệp định thương mại tự do, qua đó thúc đẩy xuất khẩu và gia tăng các đơn hàng xuất khẩu, từ đó tạo công ăn việc làm và gia tăng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế đối với hệ thống ngân hàng.

Bộ Công an tiếp tục chủ trương không hình sự hóa các quan hệ kinh tế. Có giải pháp quyết liệt xử lý các vi phạm của các tổ chức, cá nhân trá hình kinh doanh tiền tệ, tạo điều kiện (môi trường) củng cố và phát triển hệ thống các tổ chức tài chính cho vay tiêu dùng, góp phần ngăn chặn tín dụng đen.

Thủ tướng giao các Bộ, ngành liên quan khác có liên quan (Bộ Tư Pháp, Bộ Nông nghiêp&PTNTVN, Tài nguyên và môi trường, Giao thông vận tải, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước…) tập trung triển khai mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ, tạo điều kiện NHNN và hệ thống các TCTD nhằm tháo gỡ khó khăn về tăng trưởng tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô.

Các hiệp hội tăng cường nắm bắt thông tin, tình hình, khó khăn, vướng mắc của các hội viên và phản ánh kịp thời đến cấp có thẩm quyền. Đồng thời, hỗ trợ các hội viên tăng cường kết nối, tăng thêm sức mạnh đoàn kết, cùng vượt qua khó khăn.