Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang: “Dồn lực gỡ thẻ vàng của EC”

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, sau hơn 6 năm chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo thẻ vàng của Ủy ban Châu Âu EC, tại đợt thanh tra lần thứ 4 vào tháng 10/2023, EC đánh giá cao kết quả thực hiện của Việt Nam trong công tác chống IUU. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục nên chưa thể gỡ được “Thẻ vàng”, nếu tình trạng này kéo dài, nguy cơ bị nâng lên cảnh báo “Thẻ đỏ” là rất cao.

Từ đầu năm đến nay, Việt Nam vẫn còn tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, tàu sử dụng biển số giả, không rõ biển số, hoặc tàu đã bán sang tỉnh khác nhưng chưa làm thủ tục đăng ký lại.

Bên cạnh đó, số liệu, dữ liệu tàu cá vẫn chưa được cập nhật đầy đủ. Số lượng tàu cá đã giảm phù hợp với chiến lược phát triển ngành thủy sản của Việt Nam, cụ thể là giảm 10% quy mô đội tàu mỗi năm cho đến năm 2030 (trong đó, đội tàu từ 15 mét trở lên đã giảm khoảng 2.000 chiếc so với năm 2019). Tuy nhiên, EC khuyến nghị, phải kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tất cả các tàu cá đã hủy đăng ký không được phép hoạt động khai thác; đảm bảo tính chính xác thông tin dữ liệu tàu cá trong VNFishbase và theo dõi, đôn đốc địa phương thực hiện cập nhật; Duy trì việc cấm đăng ký tàu mới, kiểm soát chặt chẽ tàu cá “3 không”.

Theo lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, qua kết quả làm việc của EC tại Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Định và Trung tâm giám sát tàu cá Trung ương, vẫn còn tồn tại, hạn chế về kiểm soát tàu cá tại cảng, xử lý vi phạm quy định mất kết nối VMS. EC khuyến nghị đảm bảo tất cả các tàu phải được đánh dấu, kẻ số đăng ký đúng quy định (kể cả tàu đang sửa chữa hoặc được thông báo là không hoạt động); tàu không đủ điều kiện hoạt động phải được theo dõi, giám sát chặt chẽ, không cho phép để ngư cụ trên tàu (đã phát hiện các trường hợp vi phạm tại cảng Tân Phước, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu).

Theo các địa phương, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế mà EC đã chỉ ra là do người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp tại một số địa phương vẫn còn chủ quan, chưa quan tâm đúng mức việc giải quyết các vấn đề này. Ngoài ra, tổ chức bộ máy, bố trí nguồn nhân lực ở địa phương còn rất hạn chế; một số tổ chức, cá nhân chưa hoàn thành chức trách được giao. Công tác phối hợp kiểm soát hoạt động tàu cá giữa các tỉnh chưa chặt chẽ, để xảy ra hiện tượng tàu cá mua bán, chuyển nhượng từ tỉnh này sang tỉnh khác, không làm thủ tục sang tên đổi chủ, không đăng ký lại.

Để chuẩn bị làm việc với Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu lần thứ 5 vào tháng 4/2024, các đại biểu đề nghị cần có biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn, không để tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Cùng với đó, thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu bằng tàu container; tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang nhấn mạnh, hậu quả của việc không gỡ được “Thẻ vàng” EC và nếu bị “Thẻ đỏ” thì không chỉ thiệt hại về kinh tế mà còn khiến uy tín của Việt Nam bị giảm sút nghiêm trọng, ngành thủy sản có thể phải đối mặt với nguy cơ tương tự "thẻ vàng" ở các thị trường khác ngoài EU.

Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng cơ hội gỡ thẻ vàng của Việt Nam là rất lớn nếu các địa phương và Bộ, ngành chung tay quyết liệt để tháo gỡ những hạn chế, tồn tại về công tác IUU. Do đó, Phó Thủ tướng đề nghị phối hợp tốt để tổ chức đợt cao điểm từ nay đến tháng 4/2024, dồn tất cả nhân lực, nguồn lực để sớm gỡ “thẻ vàng” EC.

Phó Thủ tướng yêu cầu các lực lượng chức năng chấp pháp trên biển tăng cường tuần tra, kiểm soát chặt chẽ, không để tàu cá nào vi phạm vùng biển nước ngoài. Bộ Công an khẩn trương điều tra, xác minh những vụ việc liên quan đến vi phạm xác nhận nguyên liệu thủy sản; củng cố hồ sơ, truy tố các vụ môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài…

Trước đó, sáng cùng ngày, đoàn công tác do Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang dẫn đầu đã khảo sát việc triển khai thực hiện IUU tại cảng cá Cát Lở, thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.