Công nghệ sàng lọc máu tiên tiến giúp giảm các tác nhân lây nhiễm

Đảm bảo nguồn máu an toàn, không chứa mầm bệnh lây nhiễm một cách kịp thời là một yếu tố vô cùng quan trọng trong mọi nền y tế.

Chẩn đoán bệnh truyền nhiễm và các xét nghiệm sàng lọc máu sử dụng kết hợp kỹ thuật xét nghiệm huyết thanh và kỹ thuật khuếch đại axit nucleic (NAT) là giải pháp được các nước trên thế giới áp dụng hiện nay. Hệ thống phân tích hoàn toàn tự động thế hệ mới giúp cải thiện hiệu quả quy trình y khoa và quyết định lâm sàng. Theo đó, những xét nghiệm tiên tiến này sử dụng các công nghệ giúp gia tăng khả năng phát hiện những virrus lây bệnh có trong máu hiến.

Hiện nay, xét nghiệm phát hiện axit nucleic (NAT) đang được sử dụng rộng rãi ở các ngân hàng máu trên thế giới trong sàng lọc các virus gây bệnh truyền nhiễm ở đơn vị máu nhằm rút ngắn giai đoạn cửa sổ đáng kể so với sàng lọc huyết thanh. Tuy nhiên, sàng lọc máu với NAT chưa được chính thức áp dụng tại các ngân hàng máu tại Việt Nam.

Thông tư số 26/2013/TT-BYT quy định đến đầu năm 2015, các cơ sở truyền máu tại các thành phố lớn gồm Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ và tỉnh Thừa Thiên – Huế, sẽ áp dụng kỹ thuật NAT trong xét nghiệm sàng lọc HIV-1, HIV-2, virus viêm gan B và virus viêm gan C cho người dân. Đến năm 2018, kỹ thuật NAT sẽ được áp dụng tại tất cả các cơ sở truyền máu trên toàn quốc, nhằm đảm bảo việc cung ứng nguồn máu an toàn và kịp thời cho toàn dân.

Theo BSCK2 Phù Chí Dũng – Giám đốc Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP HCM: Từ tháng 5/2013, BV Truyền máu huyết học đã tiến hành nghiên cứu triển khai bổ sung kỹ thuật NAT vào qui trình sàng lọc máu và tháng 10/2013 thử nghiệm trên mẫu máu. Các mẫu này đều được gửi đi ngoại kiểm và có chất lượng tốt. “Quy trình sàng lọc NAT của BV Truyền máu huyết học đạt tiêu chuẩn, đảm bảo an toàn trong sàng lọc HBV, HCV (viêm gan B, viêm gan C), HIV, đặc biệt có độ nhạy rất cao với HBV” – BS Phù Chí Dũng nói.

Cũng theo BS Dũng, việc sàng lọc để rút ngắn giai đoạn cửa sổ nhằm phát hiện sớm các tác nhân gây bệnh lây qua đường máu đối với các chế phẩm máu ngày càng được quan tâm. Ngày 27/5/2015, được sự chấp thuận của Bộ Y tế, UBND TP HCM và Sở Y tế TP HCM, Ngân hàng máu – Bệnh viện Truyền máu huyết học đã chính thức triển khai sàng lọc NAT thường qui đối với HBV, HIV, HCV góp phần cung cấp các sản phẩm máu an toàn hơn, đảm bảo ngày càng tốt hơn công tác an toàn truyền máu.

BS Dũng cũng lưu ý thêm không phải sử dụng NAT mà loại bỏ sàng lọc huyết thanh. Hiện nay, các phương pháp sàng lọc được tiến hành song song nhằm tăng cường an toàn truyền máu.

Sàng lọc máu với NAT

Khi tiến hành sàng lọc NAT, các thông tin đều được kết nối khép kín. Nếu kết quả dương tính với các loại virus HBV, HCV, HIV thì các đơn vị sẽ thông báo thông tin cho người bệnh. Khi phát hiện kết quả dương tính thì phải có một đơn vị ngoại kiểm kết quả này. Theo thống kê, hiện tại Việt Nam có tỷ lệ mắc bệnh lây lan qua đường máu như HIV, HBV, HCV, giang mai… còn cao, đặc biệt là HBV có tới 8% dân số Việt Nam nhiễm virus này.

Ước tính mỗi năm, trên thế giới có khoảng 108 triệu đơn vị máu được thu thập. Tại Việt Nam, trung bình hàng năm cần khoảng 1,8 triệu đơn vị máu trong khi lượng máu hiến thu được chỉ đáp ứng khoảng một nửa nhu cầu thực tế./.