CIA và cuộc đua săn lùng vũ khí hóa học tại Syria

• Tổng thống Syria sẵn sàng từ chức?
• Iran: Syria sẽ không khuất phục trước phương Tây
• LHQ sẽ thúc đẩy một giải pháp chấm dứt bạo lực tại Syria
• Mỹ: Thời gian cầm quyền của Tổng thống Syria chỉ còn tính từng ngày
• Syria cân nhắc sử dụng vũ khí hóa học? 

Với việc các nhóm phiến quân đang tiến sâu hơn vào nội đô thủ đô Damascus và sự tồn tại chế độ của Tổng thống al-Assad được cho là chỉ còn tính theo từng ngày, CIA đang phải chạy đua để tìm kiếm các loại vũ khí hóa học và vũ khí sinh học của Syria trước khi quá muộn.

CIA chạy đua với thời gian

Với việc cho rằng, chính phủ Syria chỉ còn tồn tại trong một khoảng thời gian ngắn nữa, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đang phải vật lộn nhằm xác định vị trí các kho vũ khí hóa học và sinh học của quốc gia Arab này, trong khi vẫn phải đánh giá thành phần, lòng trung thành của các nhóm phiến quân có thể sẵn sàng lên nắm quyền trong trường hợp chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad sụp đổ.

Nhật báo The Beast của Anh dẫn lời các quan chức chính quyền Obama cho biết, CIA đã cử một số nhân viên đến khu vực để đánh giá chương trình vũ khí của Syria. Nhiệm vụ lớn nhất của các nhân viên CIA vào thời điểm này là làm việc với các sĩ quan quân sự đào ngũ của chính quyền Syria để tìm hiểu “càng nhiều càng tốt thông tin về vũ khí hủy diệt hàng loạt của nước này”, một quan chức Mỹ có quyền truy cập thông tin tình báo về Syria cho biết.

Khói bốc lên từ hiện trường giao tranh giữa quân chính phủ và phe nổi dậy tại thủ đô Damascus (Ảnh: AP)

Một trọng tâm khác cũng được CIA tiến hành khẩn trương là thông qua việc chặn các cuộc gọi điện thoại và email, kết hợp phân tích hình ảnh vệ tinh do thám và các nguồn thu thập tin tức tình báo khác để xác định vị trí chính xác của các loại vũ khí Syria, quan chức này cho biết.

Nhiệm vụ trên của CIA càng trở nên cấp bách hơn trong những ngày gần đây khi tuần trước, nhật báo The Wall Street Journal của Mỹ đưa tin cho biết, quân đội Syria đã di chuyển vũ khí hóa học của mình ra khỏi các kho chứa. Trước đó, ngày 17/7, Đại sứ Syria tại Iraq, Nawaf Fares - người đã chạy sang hàng ngũ phe đối lập nói với BBC rằng, chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad sẽ không ngần ngại sử dụng vũ khí hóa học nhằm chống lại các chiến binh nổi loạn. Ngoài ra, vụ đánh bom liều chết xảy ra ngày 18/7 vừa qua tại thủ đô Damascus, giết chết Bộ trưởng Quốc phòng và 4 tướng lĩnh cao cấp khác của chính quyền Syria được cho là đòn giáng mạnh vào nội các của Tổng thống al-Assad và làm gia tăng những đồn đoán cho rằng chế độ hiện tại ở Syria có thể sụp đổ trong tương lai gần.

Mặc dù Hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mike Rogers, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ từ chối cung cấp chi tiết về các phương tiện tình báo, cũng như việc CIA cử các nhân viên đến Syria. Tuy nhiên, ông này nói rằng, chính quyền của Tổng thống Obama đã triển khai "các nguồn lực cần thiết để thu thập các thông tin nhằm giúp chúng ta đưa ra các quyết định tốt nhất về việc xử lý các loại vũ khí hóa học và sinh học, các nhóm đối lập, cũng như các chiến lược chuyển tiếp lãnh đạo tại Syria". Tuy nhiên, ông Mike Rogers cũng nói thêm "chúng tôi vẫn chưa biết làm cách nào có hiệu quả nhất tại Syria nếu chính phủ nước này sụp đổ trong nay mai".

Thực hư về quy mô của kho vũ khí hóa học và sinh học của Syria

Syria đã không tham gia Công ước về cấm sử dụng, tàng trữ, sản xuất vũ khí hóa học năm 1992 của Liên Hợp Quốc (CWC), do đó, quy mô kho vũ khí hóa học của Syria không được tiết lộ. Tuy nhiên, theo ông Steven Heydemann, một cố vấn cấp cao cho các sáng kiến ​​Trung Đông tại Viện Hòa bình Mỹ tin rằng, kho vũ khí hóa học và sinh học của Syria là "rất lớn".

Brian Sayers, giám đốc quan hệ với chính phủ của Nhóm hỗ trợ Syria - một nhóm vận động hành lang mới ở Washington - đang gây sức ép lên chính quyền của Obama phải cung cấp vũ khí và đào tạo cho lực lượng đối lập tại Syria cho biết: "Chúng tôi tin rằng, nếu Mỹ không không hành động khẩn cấp, sẽ có một khoảng trống chính trị được tạo ra tại Syria, trong đó bao gồm cả khả năng sẽ có sự phát tán của vũ khí hóa học vào tay nhóm vũ trang như Hezbollah".

Trong khi đó, Paula DeSutter, người từng là trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ từ năm 2002 - 2009, phụ trách vấn đề xác minh, tuân thủ, và thực thi, hiện đã về hưu nói rằng: Vũ khí sinh học của Syria có thể gây ra mối quan ngại rất lớn. Năm 2011, báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ về việc tuân thủ của các quốc gia có tham gia Hiệp định kiểm soát và không phổ biến vũ khí cho biết "vẫn còn chưa rõ liệu Syria có sử dụng vũ khí sinh học như là một lựa chọn quân sự, hay liệu Syria đã vi phạm Công ước về Vũ khí sinh học hay chưa?”.

DeSutter cũng cho biết, bà muốn Mỹ và cộng đồng quốc tế cần phải đảm bảo về bất kỳ thiết bị nào còn lại từ lò phản ứng hạt nhân al-Kibar bị phá hủy vào năm 2007 bởi các máy bay chiến đấu Israel. Hiện cũng chưa rõ, Iraq có chuyển giao cho Syria những gì trước khi Mỹ tiến hành xâm lược quốc gia này năm 2003. “Đây có thể là con bài bất ngờ của Syria”, bà DeSutter nói.

Có hay không các công nghệ vũ khí nhạy cảm đã được chuyển tới Syria là một câu hỏi gây tranh cãi sôi nổi trong cộng đồng tình báo? James Clapper Giám đốc Cơ quan tình báo Quốc gia, trước đây từng là Giám đốc Cơ quan Tình báo Không gian Mỹ cho biết, ông tin rằng năm 2003, đã có những vật liệu được chuyển ra khỏi Iraq những tháng trước khi xảy ra chiến tranh và đưa ra bằng chứng là các hình ảnh được chụp từ vệ tinh.

Các quan chức chính quyền Tổng thống Obama cho biết, Nhà Trắng vẫn chưa quyết định sẽ phản ứng thế nào trong trường hợp Tổng thống Assad sử dụng vũ khí hóa học chống lại người dân Syria hoặc các nước láng giềng và vẫn còn mơ hồ về hậu quả khi xảy ra một cuộc tấn công như vậy. Chính quyền Mỹ chỉ nói với các quan chức thuộc chế độ Syria rằng, họ sẽ phải chịu trách nhiệm nếu không quản lý an toàn được số vũ khí hóa học.

Cho đến nay, chính quyền Obama vẫn chọn cách gia tăng ảnh hưởng tại Syria từ hậu trường. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton xúc tiến thành lập một nhóm các quốc gia được gọi là "Những người bạn của Syria" nhằm tìm kiếm một quá trình chuyển tiếp thông qua việc hỗ trợ tài chính cho phe đối lập tại Syria./.