Đòn đáp trả của Trung Quốc đối với Mỹ và phương Tây

Bộ Thương mại (MOFCOM) và Tổng cục Hải quan (GAC) Trung Quốc thông báo, biện pháp kiểm soát xuất khẩu gali và germani sẽ có hiệu lực từ ngày 1/8 tới nhằm bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh nhấn mạnh, biện pháp kiểm soát xuất khẩu nguyên vật liệu thô thiết yếu trong sản xuất và chế tạo vật liệu bán dẫn nói trên phù hợp với luật lệ và không nhắm vào bất kỳ nước thứ ba nào.

“Điều tôi muốn nói là Trung Quốc luôn cam kết duy trì an ninh và ổn định trong chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu, đồng thời luôn thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công bằng, hợp lý và không phân biệt đối xử. Đó là thông lệ quốc tế đối với chính phủ Trung Quốc để thực hiện kiểm soát xuất khẩu đối với các mặt hàng có liên quan theo luật pháp và không nhắm mục tiêu vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào”, ông Mao Ninh nói.

Mặc dù vậy, giới phân tích vẫn đánh giá đây là diễn biến đáng chú ý trong cuộc chiến toàn cầu nhằm kiểm soát công nghệ sản xuất chip - thành phần quan trọng trong nhiều lĩnh vực từ điện thoại thông minh và ô-tô tự lái đến máy tính hiện đại và sản xuất vũ khí. Các nhà nghiên cứu của công ty tư vấn Eurasia có trụ sở tại New York, Mỹ mô tả các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc là một “phát súng cảnh cáo”, nhằm mục đích nhắc nhở Mỹ và phương Tây rằng nước này có các lựa chọn trả đũa.

Động thái mới được Trung Quốc đưa ra không lâu sau khi Mỹ đưa các công ty của Trung Quốc vào “danh sách đen” nhằm ngăn nước này tiếp cận công nghệ Mỹ, gồm chip tân tiến; đồng thời cân nhắc hạn chế mới đối với vận chuyển vi mạch công nghệ cao sang cường quốc châu Á này. Việc chính phủ Hà Lan gần đây công bố kế hoạch hạn chế mới đối với xuất khẩu công nghệ bán dẫn ra nước ngoài cũng được xem như cái "bắt tay" với Mỹ nhằm cản trở ngành sản xuất chip của Trung Quốc. 

Giới chức châu Âu ngay lập tức lên tiếng bày tỏ lo ngại về quyết định kiểm soát xuất khẩu kim loại hiếm của Trung Quốc, kêu gọi Bắc Kinh tuân thủ các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới. Ủy ban châu Âu nhấn mạnh, gali và germali là hai trong số những nguyên liệu thô "chiến lược" cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số và xanh của EU và khôi này đang tìm cách tăng cường khai thác, tái chế và xử lý chúng trong lãnh thổ của mình.

Trong khi 2 kim loại hiếm gali và germani cũng xuất hiện trong số 50 khoáng chất mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ đánh giá là “quan trọng”, nghĩa là chúng cần thiết cho nền kinh tế hoặc an ninh quốc gia của Mỹ. Giới quan sát nhận định, việc Trung Quốc thông báo hạn chế xuất khẩu hai vật liệu quan trọng có thể là một “quân bài” trong các cuộc thảo luận với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen - người dự kiến sẽ có chuyến thăm Trung Quốc trong tuần này.