Iran và EU thảo luận việc thực thi thỏa thuận Geneva

Các quan chức ngoại giao Iran và Liên minh châu Âu ngày 17/12 gặp nhau tại thủ đô Brussels (Bỉ) để thảo luận việc thực thi thỏa thuận hạt nhân đạt được tại Geneva hồi giữa tháng 11. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh, việc thực thi thỏa thuận tạm thời này đang đứng trước thử thách sau khi chính phủ Mỹ quyết định mở rộng “danh sách đen” nhằm vào quốc gia Hồi giáo.

Thỏa thuận tạm thời giữa Iran và P5+1 đang gặp nhiều thử thách sau khi Mỹ mở rộng danh sách trừng phạt nhằm vào Iran (Ảnh: AFP/Getty)

Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi đang có chuyến thăm một số nước châu Âu và hôm nay gặp các quan chức Liên minh châu Âu để thảo luận việc thực thi thỏa thuận Geneva. Theo đó, Iran sẽ cắt giảm hoạt động hạt nhân trong thời gian 6 tháng và cho phép các thanh sát viên quốc tế tiếp cận các cơ sở hạt  nhân. Đổi lại, các nước phương Tây sẽ dỡ bỏ một phần các lệnh trừng phạt kinh tế đối với nước này.

Phát biểu với báo chí sau cuộc họp Ngoại trưởng Liên minh châu Âu ở Brussels, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Liên minh châu Âu Catherine Ashton hi vọng, cuộc gặp sẽ giúp thúc đẩy các bên thống nhất được một thời điểm cụ thể cho việc thực thi thỏa thuận.

“Tôi hy vọng các bên có thể sớm đạt được sự nhất trí về thời điểm thực thi thỏa thuận càng sớm các tốt. Chúng tôi cũng sẽ thảo luận với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế để thảo luận về vai trò của cơ quan này trong tiến trình đàm phán, mà trước tiên là giám sát việc thực thi thỏa thuận. Tham vọng của chúng tôi là đạt được một thời điểm cụ thể và sau đó là thúc đẩy tiến trình đàm phán trên nền tảng thỏa thuận này”, bà Ashton nói

Không phải là vô cớ khi bà Ashton đưa ra mong muốn này khi mà các bên đã đạt được thỏa thuận lịch sử hồi cuối tháng 11. Trên thực tế vấn đề niềm tin vẫn đang là rào cản lớn nhất để các bên có thể cụ thể hóa văn kiện. Bằng chứng rõ nhất là việc Iran rút khỏi bàn đàm phán sau khi chính phủ Mỹ quyết định mở rộng “danh sách đen” nhằm vào Iran.

Dù chính phủ Mỹ sau đó đã có động thái nhằm làm dịu căng thẳng khi khẳng định biện pháp này dựa trên những lệnh trừng phạt hiện hành, không vi phạm thỏa thuận Geneva và Iran cũng khẳng định, tiếp tục theo đuổi đàm phán, song những diễn biến mới này một lần nữa cho thấy sự hoài nghi sâu sắc giữa các bên.

Sau hơn 3 thập kỷ thù địch và mâu thuẫn, Iran và các nước phương Tây mới có được sự nhượng bộ qua thỏa thuận hạt nhân sơ bộ. Dù chưa đủ lớn để có thể xóa bỏ những mâu thuẫn cốt lõi và sự nghi kỵ dai dẳng, song kết quả này vẫn sẽ là cột mốc quan trọng, là cơ sở để dư luận tin tưởng vào việc các bên sẽ tiếp tục hợp tác nhằm hướng tới một thành quả vững chắc và lâu dài hơn.

Trong một phát biểu ngày 16/12, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif một lần nữa bày tỏ lấy làm tiếc trước quyết định của Chính phủ Mỹ, song khẳng định tiếp tục theo đuổi đàm phán.

“Những sự kiện vừa qua càng cho thấy rõ sự thiếu hiểu biết về các biện pháp hướng tới giải quyết vấn đề hạt nhân. Một số tin rằng, sức ép sẽ dẫn tới kết quả. Điều này là sai lầm. Sức ép không ngăn cản việc xây dựng 80.000 máy li tâm tại Iran. Cộng đồng quốc tế, Mỹ, các nước thành viên khác của nhóm P5+1 và Iran đã quyết định tiếp tục những nỗ lực nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân. Vì thế, cần phải chấm dứt những biện pháp không phù hợp và thông qua một cách tiếp cận mới. Tôi cho rằng, về cơ bản, ý chí của tất cả các bên là tiếp tục đàm phán”, ông Zarif nêu rõ. 

Nhìn vào thực chất, những động thái của Mỹ và quyết định của Iran đều chỉ là những bước đi mang tính sách lược và chủ yếu chỉ nhằm trấn an dư luận nội bộ ở 2 nước, vốn không hoàn toàn ủng hộ thỏa thuận vừa đạt được, cũng như toàn bộ khuôn khổ đàm phán.

Vì thế, chắc chắn thời gian tới, các bên sẽ tiếp tục có những động thái nhằm thử thách niềm tin của nhau, cũng như để giữ chủ bài cho riêng mình trong các cuộc đàm phán./.