Xung đột Nga - Ukraine làm bùng nổ “cách mạng năng lượng mặt trời” ở châu Âu

Bùng nổ sử dụng năng lượng mặt trời

Theo Ember, một tổ chức nghiên cứu về khí hậu và năng lượng, vào năm 2021, năng lượng mặt trời chỉ chiếm 6% điện năng trong khối EU gồm 27 quốc gia. Tuy nhiên, kể từ khi Nga cắt nguồn cung cấp khí đốt để đáp trả lệnh trừng phạt của châu Âu vì xung đột ở Ukraine, năng lượng mặt trời đã trở thành nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh nhất trên lục địa này trong năm nay.

Theo SolarPower Europe, một hiệp hội phi lợi nhuận, các dự án năng lượng mặt trời mới đã vượt lên trên tất cả mọi dự đoán lạc quan nhất trong năm 2022.

“Có sự bùng nổ về sử dụng và phát triển năng lượng mặt trời ở châu Âu, thực sự là bùng nổ mạnh mẽ”, Matthew Berwind, giám đốc dự án Mô hình điện mặt trời kết hợp nông nghiệp tại Viện Hệ thống Năng lượng mặt trời Fraunhofer của Đức - viện nghiên cứu ứng dụng lớn nhất về năng lượng mặt trời ở châu Âu đánh giá.

Từ Bồ Đào Nha đến Ba Lan, từ Hà Lan đến Hy Lạp, các nhà máy điện mặt trời khổng lồ đang xuất hiện khắp mọi nơi, mỗi cơ sở có thể cung cấp đủ điện cho hàng trăm nghìn ngôi nhà. Các tấm pin mặt trời đang xuất hiện trên đỉnh các tòa nhà chính phủ, cửa hàng tạp hóa và trường học, và thậm chí các trang trại đang áp dụng công nghệ năng lượng mặt trời mới để che chắn cây trồng khỏi mưa đá và nắng nóng trong khi sản xuất năng lượng.

Nga và Trung Quốc được cho là nhân tố làm bùng nổ sử dụng năng lượng ở châu Âu. Chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine đã tạo động lực để châu Âu giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng và khí đốt của Nga. Trong khi đó, việc Trung Quốc sản xuất các tấm pin năng lượng mặt trời đã giúp giảm giá thành.

Tuy vậy, cũng có ý kiến cảnh báo sự phụ thuộc của châu Âu vào các thiết bị sản xuất năng lượng mặt trời Trung Quốc có thể là lỗ hổng tiềm tàng. Thorfinn Stainforth, nhà phân tích chính sách tại Viện Chính sách Môi trường Châu Âu, cho biết: “Trung Quốc kiểm soát rất nhiều khoáng sản cần thiết cho việc lắp đặt các thiết bị năng lượng mặt trời và rất nhiều hoạt động sản xuất đã chuyển sang Trung Quốc trong 10 năm qua. Giá đã giảm - hiện tại bạn có thể mua các tấm pin mặt trời của Trung Quốc với giá rất rẻ. Nhưng nó cũng không phải là không có rủi ro, như chúng ta đã thấy về sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu vì Covid-19 và về sự phụ thuộc quá mức vào các quốc gia riêng lẻ để cung cấp năng lượng”.

Những ý kiến trái chiều về năng lượng mặt trời

Ông Stainforth lưu ý, năng lượng mặt trời cũng có những hạn chế và bản thân loại năng lượng này không thể là giải pháp duy nhất cho cơn khát năng lượng toàn cầu hiện nay. Theo đó, việc sử dụng năng lượng mặt trời cần phải kết hợp với các năng lượng tái tạo khác như năng lượng gió, thủy điện…

Ông Stainforth chỉ ra: “Vào mùa đông, trời rất tối và khi có ít nắng thì năng lượng mặt trời cũng ít được sử dụng hơn. Cựu Thủ tướng Anh, Liz Truss cũng bày tỏ lo ngại về việc lắp đặt các tấm pin năng lượng mặt trời trên vùng đất canh tác có thể thu hẹp diện tích trồng trọt, ảnh hưởng đến an ninh lương thực.

Có quan điểm trái ngược, ông Acke của SolarPower Europe cho rằng, các dự án nhà máy điện năng lượng mặt trời mới đang hướng đến vấn đề đa dạng sinh học, sử dụng đất phát triển dự án với mục đích kép. Chẳng hạn như việc biến các vùng đất nông nghiệp kém chất lượng thành nơi khai thác năng lượng mặt trời kết hợp trồng cỏ, chăn thả gia súc và nuôi ong.

Trong một số dự án thí điểm, các tấm pin năng lượng mặt trời có tác dụng che phủ các loại cây ưa bóng mát, che chắn cho chúng khỏi bị mưa đá hay nắng gắt tàn phá. Điện từ các tấm pin sẽ được dùng phục vụ cho hoạt động của chính trang trại. Cuối cùng, người nông dân có thể thu về hai nguồn thu từ một mảnh đất.

Vẫn còn thách thức

Bất chấp những nỗ lực, các ý tưởng đầy sáng tạo và cả thực tế sự bùng nổ sử dụng năng lượng mặt trời ở châu Âu, vẫn còn những thách thức lớn trước mắt. Trong đó phải kể đến năng lực của châu Âu đưa hoạt động sản xuất các thiết bị phục vụ cho việc khai thác năng lượng mặt trời trở lại châu Âu.

Một vấn đề khác là tình trạng thiếu nhân lực có tay nghề để lắp đặt các tấm pin năng lượng mặt trời. Hợp tác xã năng lượng mặt trời phi lợi nhuận Ecooo Energía Ciudadana, có trụ sở tại Madrid, Tây Ban Nha cho biết, họ nhận được nhiều yêu cầu lắp đặt các tấm pin năng lượng mặt trời trên những mái nhà ở Madrid đến nỗi buộc phải từ chối những khách hàng mới.

Lãnh đạo của Ecooo, ông Sánchez-Herrero nói: “Chúng tôi đang nói với mọi người rằng, nếu bạn có người thân chưa có việc làm, hay động viên họ tham gia vào một khóa học 3 tháng để sau đó có thể giúp chúng tôi lắp đặt các tấm pin năng lượng mặt trời”.

“Ở Tây Ban Nha hoặc Hy Lạp – các quốc gia có nhiều ánh nắng mặt trời và có nhiều thanh niên chưa có việc làm thì đó có thể là lựa chọn công việc rất tốt đối với họ”, nhà phân tích chính sách tại Viện Chính sách Môi trường Châu Âu Thorfinn Stainforth nói./.